Абдулҳамид султон қаҳва ичган пиёла, Отатурк косаси: Усмонийлар меъморчилигини ўзида сақлаган тарихий шаҳар — Заъфаронга фотосаёҳат

Сафранболу сайёҳлар орасида унчалик машҳур бўлмаган, бироқ Византия империяси давридан бери мавжуд шаҳар ҳисобланади. Тошли кўчалари, баланд тепаликлари, меъморий обидалари ва гўзал манзаралари билан ўзига мафтун этувчи шаҳарнинг бутун тарихий қисми UNESCO’нинг Жаҳон мероси рўйхатига киритилган. Шаҳарда 2000 га яқин тарихий бинолар мавжуд бўлиб, улардан 800 таси давлат муҳофазасига олинган. «Дарё» мухбири Туркия маданият ва туризм вазирлиги томонидан ташкил этилган пресс-тур доирасида Сафранболу шаҳридан фоторепортаж тайёрлади.

Сафранболу Ғарбий Қора денгиз соҳилидаги доим яшил ҳудуд бўлган Қорабук вилояти марказида жойлашган. Шаҳар ушбу ҳудудда етиштириб келинаётган заъфарон ўсимлиги номи билан аталган. Сафранболу ҳақидаги илк маълумотлар милоддан аввалги асрларга оид солномаларда учрайди. Шарқ-у Ғарб чорраҳасида барпо этилган кент ўз даврида Лидия, Форс, Эллин, Рим, Византия давлатлари тасарруфида бўлган. 1196 йилда эса салжуқийлар томонидан фатҳ этилган. Римликлар шаҳарни Дадибра деб атаган бўлса, салжуқийлар унга Залифре деб ном берган.

Сафранболу ўзининг қулай жойлашуви туфайли XIII—ХХ асрларда мавжуд бўлган Шарқ-Ғарб савдо йўлидаги муҳим карвон бекати ҳам ҳисобланган.

Шаҳарда 1322 йилда Усмонийлар томонидан қурилган эски масжид, ҳаммом ва Сулаймон Пошо мадрасаси мавжуд. Шаҳарнинг гуллаб-яшнаши XVII-ХИХ асрларга тўғри келади ва сайёҳларни ўзига жалб қиладиган ранг-баранг бинолар айнан шу даврга тегишли. Баъзи эски қасрларда меҳмонхоналар жойлашган.

Сафранболу икки қисмга бўлинган бўлиб, эски шаҳар деб аталувчи қисмида тарихий марказ сақланиб қолган. Унда 25 та масжид (1656—1661 йилларда қурилган Кўпрулу масжиди алоҳида ажралиб туради), хусусий музей, мақбаралар, бир нечта турк ҳаммомлари, тарихий соат минораси, қуёш соати, шунингдек, қасрларни ўз ичига олган кўплаб тарихий ашёлар мавжуд. Шаҳарда тарихий кўприклар, қоятош қабрлар, қадимий манзилгоҳлар бор.

Шаҳарнинг қоқ марказида бозор бор, унинг атрофида ҳунармандчилик устахоналари ва эски уйлар қурилган. Сафранболу уйлари ўзига хос архитектураси ва жойлашуви туфайли шаҳарга ташриф буюрувчиларга анъанавий турк турмуш тарзини кўриш имконини беради. Бу ерда Усмонлилар империясининг уйлари ҳали ҳам мукаммал сақланиб қолган.

Шаҳар ўртасидаги майдон томон олиб борувчи йўл ва кўчалар бутунлай тош билан қопланган. Уйларнинг ҳовлилари ва майдонлар ҳам тош билан қопланган. Мавжуд тош қоплама услуби намликни камайтиради, тошқинларга чидамли ва дарахт илдизларига етарли миқдорда сув етиб боришини таъминлайди.

Шаҳар бозор қисмида жойлашган Карвонсаройда қаҳва музейи ташкил этилган. Музейга ташриф буюрувчилар 40 турдаги қаҳва билан танишиши мумкин. Бундан ташқари, 100-150 йиллик тарихга эга бўлган қаҳва идишлари, қаҳва майдалагичлар, чашкалар, ушбу хушбўй ичимликни тайёрлаш учун барча аксессуарлар кўргазма сифатида намойиш этилган. Шунингдек, музейда Усмонийлар империясининг султони Абдулҳамид қаҳва ичган пиёла, мустақиллик уруши фахрийси Имом Сутчга тегишли қаҳва, 12 бурчакли ностандарт қаҳва пиёласини ва Мустафо Камол Отатурк охирги қаҳвасини ичган косанинг аниқ нусхасини кўришлари мумкин.

Вақт ўтиши билан карвонлар ўтмишга айланди. Аммо шаҳар ўтмишни эслатиб туришда давом этмоқда.