Ойна тозалагич, таглик, Апгер шкаласи: Аёллар томонидан ихтиро қилинган фойдали буюмлар
Аёллар нафақат тагликлар, балки автомобиль ойнасини тозалагичлар ва идиш ювиш машинасини ҳам ихтиро қилганини биласизми?
Бир марталик тагликлар
Марион Донован ихтирочи оиласида ўсган ва отасининг истеъдодини тўлиқ мерос қилиб олган. Айниқса, Марион она бўлгач, чақалоқнинг кийимларини қандай қилиб тоза ва қуруқ сақлаш ҳақида ўйлай бошлайди. Шундай қилиб, ихтирочи бир неча бор ишланган бир марталик тагликни ўйлаб топади. Афтидан, бутун дунё дарҳол бу аёлга таъзим қилиши керак эди. Бироқ тагликлар ишлаб чиқарувчисини топишга бўлган биринчи уриниш тушунмовчилик билан якун топади. Эркаклар: «Бир марталик таглик? Нима у?! Бу кимга керак?!», — деб устидан кулади. Аммо бугунги кунда ота-оналарнинг ҳаётини бутунлай ўзгартиргани учун олимадан миннатдор бўлиш лозим.
Идиш ювиш машинаси
Идиш ювиш машинасининг яратилиши Жозефина Кокрейн билан боғлиқ. Афсонага кўра, у оиласидаги йўқотишдан кейин ушбу қурилмани ясашни ўз зиммасига олади. Бироқ уни тажриба қилишга ундаган оддий эҳтиёж эди. Жозефинанинг эри вафот этгач, оиласи қарзга ботиб қолади. Натижада аёл ўзининг муҳандислик қобилиятини ишга солиб, ясаган нарсаларини сотишга ҳаракат қилишдан бошқа иложи қолмайди. У орқа ҳовлидаги омборга қамалиб олади ва кўп ўтмай дунёга идишларни совунли кўпик ёки тоза иссиқ сув билан ювадиган машинани намойиш этади.
Апгар шкаласи
Бугунги кунда ҳар бир она туғуруқхонада бу сўзларни боланинг жинси, вазни ва бўйи билан бирга эшитади. 1952 йилда анестезиологлар конференциясида истеъдодли шифокор Виржиния Апгар янги туғилган чақалоқларнинг ҳолатини баҳолаш тизимини жорий этади. Ҳаётнинг дастлабки дақиқаларида чақалоқнинг нафас олиши, рефлекслари, терисининг ранги ва пулсини кузатиш орқали шифокорлар уни 10 балли шкала бўйича тезда баҳолайди ва кейинги муолажалар, шу жумладан, реанимация зарурлиги тўғрисида қарор қабул қиладилар.
Кенгуру-рюкзак
Эллик йил олдин Энн Мурнинг ихтироси шов-шувларга сабаб бўлади. Педиатр Энн 1960 йилларда Ғарбий Африкада Тинчлик корпусида ишлаган. У ерда у нафақат болаларни даволаган, балки оналарига чақалоқларга қандай ғамхўрлик қилишни ҳам ўргатган. Америкага уйига қайтган Энн тез орада она бўлади. У қизини аравада олиб юришдан кўра, африкалик аёлларга ўхшаб кўтариш қулайроқ эканлигини тушунади. У Африкада кўрган халта дизайнини мустаҳкам суянчиқ билан тўлдиради ва 1969 йилда кенгуру-рюкзакни патентлайди.
Автомобиль ойналарини тозалагичлари
1903 йилнинг совуқ қишида риэлтор, узум етиштирувчи ва ихтирочи Мери Андерсон Нью-Йоркка келади ва троллейбусда юришга мажбур бўлади. Аёз, шамол ва қорга қарамай, ҳайдовчи деразалари очиқ ҳолда ҳаракатланаётган эди. Акс ҳолда йўлни кўришнинг иложи бўлмасди. Худди шу йили Мери кабинадан бошқариладиган ричаг ихтиро қилади ва патентлайди. Ричаг ёрдамида ҳайдовчи ташқи томонга бириктирилган резинани ҳаракатга келтиради ва ойнани тозалайди. Узоқ вақтгача ҳеч ким биринчи «ойна тозалагичлар»ни жиддий қабул қилмайди – тадбиркорлар бу бизнесда даромад ҳеч қачон харажатларни қопламаслигига ишонишади.
Қаҳва фильтри
Дрезденда ношир оиласида туғилган Мелитта Бенз болалигиданоқ меҳрибонлиги ва ғайрати билан танилганди. Турмушга чиқиб, икки ўғилли бўлган Мелитта тез-тез бир чашка севимли қаҳвасини ичиб, дам оларди. Унга фақат идиш тагида қоладиган қаҳва қуйқаси ёқмасди. Бир куни унинг хаёлига ажойиб фикр келади: кострюлка тагини тешиб, ўғлининг дафтаридаги босма қоғозни қўйиб, кофени шу фильтр орқа-ли сузса-чи? 1908йилда у ўз ихтироси учун «фойдали модель» сифатида патент олади ва дарҳол катта келажакка эга бўлган оилавий бизнесини очади.
Кўринмас шиша
1935 йилда Кетрин Бложет General Electric компаниясида ишлаган. У ушбу компаниядаги биринчи аёл олима бўлиб, нозик (жуда юпқа, мономолекуляр) плёнкани шиша ва металлга ўтказиш йўлини кашф этиш бахтига сазовор бўлади. Натижада тасвирни акс эттирмайдиган шишани ихтиро қилади. Унинг ихтироси камера, микроскоп, кўзойнак ва бошқаларни ишлаб чиқаришда жуда асқатади.
Соч дазмоли
Сара Уокердан олдин ҳеч ким сочларни текислайдиган қурилма ҳақида ўйламаган. Жингалак сочли афроамерикалик аёл Сара силлиқ соч турмагини хоҳлайди. Бир куни у металл тароқни иситиб, сочларини тарайди. Ўша вақтда ҳам Сара аллақачон ўзининг кичик бизнесига эга эди, у сочларини даволайдиган бальзам ва мойлар сотарди. Аммо иситиладиган тароқ технологияси ҳақиқий омад эди. Айнан у билан қора танли аёллар, кейин эса бошқа жингалак сочли аёллар текис сочга эга бўлишади. Айтганча, Сара мустақил ҳолда миллион доллар ишлаб топган биринчи афроамерикалик аёл сифатида ҳам тарихга муҳрланади.
