Ўзбекистонда яна миллий ижтимоий тармоқ пайдо бўлади. Олдинги 32 та уриниш билан нима бўлди?

Ўзбекистонда миллий ижтимоий тармоқ яратиш учун аризаларни қабул қилиш бошланди. Бу келажакда ўзини оқлай оладиган инновацион лойиҳа бўлиши керак.

«Дарё»нинг ҳисоб-китобларига кўра, сўнгги 15 йил ичида Ўзбекистонда 32 та миллий ижтимоий тармоқ яратилган. 2022 йилга келиб уларнинг барчаси ёпилди.

Лойиҳаларнинг аксарияти муваффақиятли хорижий компанияларнинг нусхалари эди:

• UzFace, YouFace — Facebook нусхалари.
• «Drug.uz» — «ВКонтакте» нусхаси.
• «Bamboo.uz» – Twitter нусхаси.
• «Sinfdosh.uz» — «Одноклассники» нусхаси.

Тематик лойиҳаларни яратишга ҳам уринишлар бўлган эди:

• «Fotolife.uz» — фотографлар учун ижтимоий тармоқ.
• «Mamapapa.uz»— ота-оналар учун ижтимоий тармоқ.

Миллий ижтимоий тармоқни хусусий ҳам, давлат компаниялари ҳам яратишга ҳаракат қилишди.

Масалан, 2016 йилда Uzinfocom маркази Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги кўмагида «Davra.uz» сайтини ишлаб чиқди. Сайт ҳали ҳам расмий равишда бор, аммо тармоқ кўп йиллардан бери ишламаяпти. Бундан олдинроқ, 2009 йилда «Doira.uz» очилган эди. У ҳам бир неча йил ўтиб ёпилди.

Муваффақиятли лойиҳалардан бири «Мулоқот» ижтимоий тармоқ эди. У деярли 7 йил ишлаб, 2018 йилда ёпилди.

Нима учун лойиҳаларнинг ҳеч бири муваффақиятли бўлмади?

Дунёнинг деярли ҳар бир давлати миллий ижтимоий тармоқ яратишга ҳаракат қилган, бироқ фақат бир нечтаси муваффақият қозонган.

Масалан, Россияда Facebook узоқ вақт давомида сайтни рус тилига таржима қилмагани сабаб «ВКонтакте» асосий ижтимоий тармоққа айлана олди.

Хитойда хорижий ижтимоий тармоқлар блоклангани сабаб Weibo асосий ижтимоий тармоққа айланди.

Бошқа барча уринишлар муваффақиятсиз тугади. Сабаби оддий — Facebook, Instagram ва TikTok бутун бозорни эгаллаб бўлган. Миллий ижтимоий тармоқларда эса таклиф қиладиган ҳеч нарса йўқ.

Ҳатто дунёдаги энг бой ва йирик компаниялардан бири бўлган Google ижтимоий тармоқ яратишга бир неча бор уриниб кўрди, аммо муваффақиятга эриша олмади (Google Plus, Orkut ва бошқалар тезда ёпилди).

«Дарё» суҳбатлашган мутахассисларга кўра, ҳозирда бундай сайтларга бўлган эҳтиёж анча камайган – одамларга асосий (масалан, Instagram) ва қандайдир иккиламчи (масалан, Facebook ёки TikTok) ижтимоий тармоқни ўзи етарли. Аҳоли қанақадир яна бошқа тармоқдан фойдаланишини тасаввур қилиш қийин.