• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +34°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Коинот

    Биринчи аёл космонавтнинг очиқ коинотга чиққанига 36 йил тўлди. Светлана Савицкаянинг коинотга парвози ҳақида

    Очиқ космосга биринчи бўлиб чиққан шахс Алексей Леонов бўлганини кўпчилик яхши билади. У 1965 йилнинг 18 март санасида «Беркут» номли скафандрда тахминан 12 дақиқа давомида очиқ космосда бўлган. Аёллардан эса биринчи бўлиб очиқ коинотга чиққан космонавт Светлана Савицкая эди. «Дарё» мазкур тарихий чиқишга 36 йил тўлгани муносабати билан Светлана Савицкаянинг фаолияти ҳақида маълумот беради.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Яқиндагина инсоният тарихидаги биринчи космонавт аёл – Терешкованинг парвози ҳақидаги ҳикоямизда унга ўша парвозда қайсидир маънода рақобатчи бўлган космонавтлар рўйхатида асосан парашют спорти билан профессионал шуғулланган аёллар бўлганини айтиб ўтган эдик. Савицкая эса моҳир парашютчи бўлиш билан бирга, реактив самолётларни ҳам бемалол бошқара оладиган профессионал учувчи бўлган.

    У космонавтлар отрядига қабул қилинишидан аввал реактив самолётларда бажариладиган олий пилотаж спорти бўйича ҳамда атмосферанинг энг юқори қатламларидан, хусусан, стратосферадан парашютда сакраш бўйича катта мусобақалар ғолиби бўлиб, бир неча жаҳон рекордлари муаллифига айланиб улгурган эди.

    1948 йилнинг 8 августида Москвада ҳарбий учувчи оиласида туғилган Савицкая 1965 йилда ўрта мактабни тугатиб, Москва авиация институтига (МАИ) ўқишга киради ва 1972 йилда ўқишни тамомлаб, учувчи-инструктор сифатида иш бошлайди. Кейинчалик у синовчи-учувчи сифатидаги фаолиятга жалб этилади ва МиГ-21, МиГ-25, Су-7 сингари реактив самолётларнинг синов парвозларида қатнашади.

    Савицкая 1980 йилда навбатдаги космонавтлар отрядига қабул қилинди ва гуруҳ билан биргаликда «Союз-Т» космик кемаларда парвоз қилиш ва «Салют» орбитал станцияда иш олиб бориш учун тўлиқ тайёрлов курсларини ўтаган. Икки йиллик тайёргарлик ва синовлардан сўнг Светлана Савицкая дастлаб 1982 йилда «Салют-7» экспедицияси таркибида биринчи бора коинотга парвоз қилди. У етти кундан зиёдроқ вақт мобайнида орбитада бўлиб, космонавтлар Серебров ва Попов билан ҳамкорликда турли илмий топшириқларни ва техник вазифаларни бажарган. Ўша биринчи парвозидан кейин Савицкаяга Совет Иттифоқи қаҳрамони унвони берилган эди.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Савицкаянинг иккинчи ва энг муҳим парвози 1984 йилнинг 17 июлида бошланган. Ўшанда Бойқўнғир космодромидан стартга чиққан «Союз Т-12» космик кемасида Савицкая билан бирга, шунингдек, Владимир Жонибеков ва Игорь Волков ҳам орбитага – «Салют-7» орбитал станциясига йўл олган бўлиб, Жонибеков экипаж командири бўлган ҳолда Савицкая бу сафар борт муҳандиси вазифасида учган.

    18 июль куни космик кема орбитал станция билан муваффақиятли туташган ва экипаж асосий вазифаларни бажаришга киришган. Ушбу парвоздан кўзланган асосий вазифалардан бири тарихда биринчи марта аёл кишининг очиқ коинотга чиқиш бўлган бўлса-да, лекин ушбу чиқиш шунчаки кўргазмали чиқиш бўлмай, муҳим илмий мақсадни ҳам кўзлаган эди. Савицкая очиқ фазода металларни пайвандлаш бўйича илмий-техник тажриба ўтказиб кўриши керак бўлган.

    Барча тайёргарлик ишлари бажарилгач, 1984 йилнинг 25 июль куни Тошкент вақти билан соат тахминан 21:00 га яқин Савицкая орбитал станциядан ташқарига чиқади. У билан биргаликда ўшанда Жонибеков ҳам биринчи марта очиқ космосга чиққан бўлиб, улар станциядан ташқарида Патон электропайванд институти томонидан тайёрланган махсус ускуналар ёрдамида металларни пайвандлаш, кесиш ва кавшарлаш ишларини бажариши керак эди. Космик кемадан ташқарида Савицкая 3 соат ва 35 дақиқа иш олиб борган.

    Ушбу вақт мобайнида унинг барча хатти-ҳаракати Ердаги кузатувчилар томонидан диққат билан, синчиклаб кузатиб турилган. Савицкая ўзи ҳам вазифага жуда катта масъулият билан ёндашиб, қўйилган топшириқларни катта аниқликда, пунктуал даражада бажаргани билан ёдда қолган. Барча бир овоздан Савицкаянинг жуда профессионал даражада ишлаганини таъкидлаган эди.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Очиқ фазода ишлаш мобайнида Савицкая ва Жонибеков бир-бири билан ўзаро навбат алмашиниб ишлаган ва икки марта нур-соя айланиши бўйича Ер атрофини айланиб чиқишган. Яъни улар шу уч ярим соат мобайнида икки марта ёруғлик тарафга чиқишган (кундуз бўлган) ва икки марта Ернинг тун тарафига ўтишган. Тун тарафда бўлган пайтда ишлар вақтинча тўхтатиб турилган, чунки ёруғлик етарли бўлмаган шароитда белгиланган вазифани бажариш аниқлиги пасайиши хавфи бор эди. Пайванд асбоби эса максимал аниқликда ишлашни талаб қиларди.

    Савицкаяга берилган скафандр олти соат очиқ космосда бўлишга ҳам имкон берса-да, лекин у вазифани белгиланган муддатдан бироз эрта бажариб уддалаган. Ушбу тарихий воқеа амалга ошгач, Савицкая 29 июль куни яна «Союз Т-12» космик кемасида Ерга қайтиб тушади. Унга «Олтин юлдуз» медали ва иккинчи марта Совет Иттифоқи қаҳрамони унвони берилади.

    Савицкая кейинчалик тўлиқ аёллардан иборат бўлиши режалаштирилган экипаж таркибида яна бир бора парвоз қилиши белгиланган эди. У ҳатто 1986 йилда моҳиятан АҚШнинг Space Shuttle дастурининг аналоги бўлган самолёт типидаги «Буран» космик кемасида ҳам коинотга учмоқчи бўлган. Лекин иттифоқда бошланган иқтисодий ва сиёсий инқироз ҳамда бошқа техник сабабларга кўра, Буран дастури амалга ошмай қолди. Савицкая 1993 йилда космонавтикадан нафақага чиқди ва ўзининг алма-матери бўлмиш МАИда дарс бера бошлайди.

    Инсоният тарихидаги иккинчи космонавт аёл ва очиқ космосга биринчи бўлиб чиққан аёл бўлмиш Светлана Евгеньевна ҳозирда ҳам ушбу олийгоҳда доцент сифатида фаолият юритиб келмоқда. У техника фанлари номзоди даражасини ёқлаган бўлиб, 1996 йилдан буён мунтазам равишда Россия парламентида депутат ҳам бўлиб келмоқда.

    Музаффар Қосимов тайёрлади.

    25.07.2020, 22:11   Изоҳ (0)   90189
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Астрономлар камёб космик фалокатни қайд этди

    25.07.2020, 19:35

    Хитой Марсга ўзининг биринчи миссиясини учирди (видео)

    23.07.2020, 13:12

    БАА ўзининг космик зондини биринчи бор Япониядан туриб Марсга учирди (видео)

    21.07.2020, 05:36

    Қуёшнинг рекорд даражадаги яқин масофадан кўриниши суратга олинди

    18.07.2020, 12:35

    Астрономлар коинотда улкан «девор»ни аниқлади

    15.07.2020, 18:54

    Фотожамланма: Ер узра NEOWISE кометаси учиб ўтмоқда

    15.07.2020, 14:57
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Инфляция ва жамғармалар: Нега пул ўз қийматини йўқотади?


    Fitch Ratings “Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ кредит рейтингини оширди 


    Fitch Kapitalbankнинг рейтингини "Ижобий" прогноз билан тасдиқлади


    NRG Uzbekistan замонавий ва кенг мажмуа — Мафтун Макон турар жой мавзесини қуриш бўйича улкан лойиҳани амалга оширмоқда


    Қашқадарё ва Бухорода амалга оширилган қуёш энергияси лойиҳаларига 1 йил тўлиши муносабати билан расмий тадбир бўлиб ўтди


    “Ўзбекгидроэнерго” АЖнинг халқаро кредит рейтинги ББ (барқарор) даражасига кўтарилди


    Ҳудудий электр тармоқлари” АЖ Fitch Ratings агентлигининг халқаро кредит рейтингини “BB, барқарор” даражасига оширди


    Тошкентда Стинг бренди ҳомийлигида "Формула-1" фильмининг премераси бўлиб ўтди


    HONOR илҳомлантирувчи AI технологияларга эга HONOR 400 сериясини тақдим этди


    Ёз осмоннинг ўзидаёқ бошланади: Silk Avia Тошкентдан Иссиқкўлга кунлик авиақатновларни йўлга қўймоқда


    Фақат текширилган фойдаланувчилар: нима учун тўлов иловалари  шахсни тасдиқлашни сўрайди


    “АлоқаБанк” ёшлар билан ишлашга оид дастурларни кенгайтирмоқда


    Смарт Business ва UZCARD Фарғона тадбиркорлари учун янги имкониятлар эшигини очмоқда 


    NRG Uzbekistan 60 гектар майдонда "шаҳар ичида шаҳар" кенг кўламли турар-жой лойиҳасини ишга туширмоқда


    Kapitalbank инвестициялари – Ўзбекистон ёшлари келажагига сармоя

     

    Тавсия этамиз

    Исроил АҚШга ҳужум қилган кун: ўнлаб америкаликларни ўлдириш бу англашилмовчилик эдими ёки фитна?

    2 июл, 19:45

    НАТО тарихи – дунёдаги энг қудратли ҳарбий ташкилотнинг обрўси пасаймоқдами?

    26 июн, 20:31
    Audio Icon

    Жой ҳаммага етарди: Жеймс Кемеронга кўра, “Титаник” йўловчиларининг омон қолиш имконияти бўлган

    25 июн, 23:50

    “Трампнинг Титаниги тўхтайди” — Эрон элчиси

    25 июн, 13:39
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Россия Афғонистон Ислом Амирлигини расман тан олди

    Дунё | 3 июл, 23:51

    Болалар билан уруш ҳақида қандай суҳбатлашиш лозим?

    Дунё | 3 июл, 23:35

    Қорақалпоғистонда фуқаронинг ёнидан 250 граммдан ортиқ опий топилди

    Ўзбекистон | 3 июл, 23:20

    “Дарё” дайжести: 3 июлнинг энг муҳим хабарлари

    Ўзбекистон | 3 июл, 23:05

    Самарқанд нўхат шўраги патентланди 

    Ўзбекистон | 3 июл, 22:50

    Дерматологдан огоҳлантириш: “Ушбу хато SPF кремнинг фойдасини йўққа чиқаради”

    Гўзаллик | 3 июл, 22:40

    АҚШда 6 млрд долларлик таълим дастурларини молиялаштириш тўхтатиб қўйилди 

    Дунё | 3 июл, 22:30

    Суперлига. “Шўртан” ўз майдонида “Қизилқум”га мағлуб бўлди

    Спорт | 3 июл, 22:26
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.