«Дарё» жаҳон матбуотида охирги кунларда кўтарилган асосий мавзуларга тўхталиб ўтади.
АҚШ доллари — энг экспортбоп маҳсулот
Катта ёшдан кичикларгача олд тарафида Бенжи амакининг тасвири туширилган зангори тусдаги қоғозларга ниҳоят даражада ишқибоз.
Голливуд ижодкорлари томонидан яратилган «Оушеннинг ўн икки дўсти» кино асарида қаҳрамонлардан бири ҳаттоки «Бенжи амаки ҳамма эшикларни оча олади» деган бир жумлани ҳам бежизга айтмаган.
The New York Times нашри ўтган йили АҚШ 63,5 миллиард доллар миқдоридаги 100 долларлик купюрани экспортга чиқаргани ҳақида хабар берди.
Бутун дунёга халқаро валюта керак ва АҚШ доллари бу номга энг муносиб валютадир. Иқтисодий бўҳронларга қарамасдан, АҚШ дунё иқтисодиётининг маркази бўлиб қолмоқда, дейилади мақолада.
АҚШ ҳукумати қарзи энг ишончли сармоядир ва Америка давлат облигацияларини қўлга киритишнинг бир йўли — доллар ёрдамида сотиб олинади.
Экспертлар 100 долларлик номиналли купюраларнинг истеъмолдаги ҳажми 2008 ва 2017 йиллар орасида икки баробар ошганини айтмоқда. Бу купюраларнинг асосий катта қисми хорижий қўлларда.
Федерал захира банки 2017 йилнинг охирида тарихда илк бор 100 долларлик купюраларнинг миқдори 1 долларлик номиналдан ҳам ошиб кетганини билдирди.
Мақолада, шунингдек, 100 долларлик купюра барча ноқонуний ишлар: гиёҳванд моддалар олди-сотдиси, қурол-яроғ, пора олиш ва бериш, қиморбозликда афзал кўриладиган купюра экани айтилади. Ҳаттоки АҚШнинг душманлари ҳам АҚШнинг 100 долларлик купюрасини севишини таъкидлар экан, 2003 йили америкалик аскарлар Саддам Ҳусайннинг қасридан 650 миллион доллар ҳажмга тенг бўлган 100 долларлик купюралар топганини мисол қилиб келтиради.
Шунингдек, мақолада доллар етакчилиги асрига оз қолгани башорат қилинади. Аммо бу қуруқ гап-сўзларни ярим асрдан бери эшитавериб қулоқ ҳам ўрганиб қолгани таъкидланади.
Европа Иттиқфоқи америкаликлар Шенген ҳудудида эркин ҳаракатланишини чекламоқдами?
2021 йилга келиб АҚШ фуқаролари Европа Иттифоқининг айрим жойларига бориш учун Иттифоқдан рухсат олиши талаб этилади, деб ёзади CNN ахборот агентлиги.
Ўтган йилда Европа Иттифоқи ETIAS тизимини таништирган эди. Бу тизимга кўра, Шенген ҳудудига визасиз кираётган саёҳатчилардан хавфсизлик мақсадида сканердан ўтиши талаб қилиниши белгиланган.
Шенген ҳудудига айни вақтда Европа Иттифоқининг 26 мамлакати аъзо бўлиб, уларнинг фуқаролари бир мамлакатдан иккинчи малакатга ҳеч қандай визасиз саёҳат қилиши мумкин.
Ҳозирги пайтда АҚШ фуқаролари Европа иттифоқи ҳудудида 90 кун муддатгача ҳеч қандай визасиз саёҳат қилиши мумкин. ETIAS тизими эса мазкур жараённи ўзгартиради.
Европа Иттифоқи ҳудудига саёҳат қилувчилар, жумладан АҚШ фуқаролари ҳам 2021 йилдан Шенген ҳудудига саёҳат қилишдан олдин ETIAS тизимидан ўтиши талаб қилинади. Тизимдан ўтиши сўралган саёҳатчилар онлайн ариза тўлдиради ва 7 евро (8 доллар) миқдоридаги бож тўлайди. Рўйхатдан ўтиш уч йилгача амал қилади.
АҚШда ҳам ETIAS сингари ишлайдиган Саёҳатни расмийлаштириш электрон тизими мавжуд.
АҚШ давлат департаменти расмий вакили мазкур ҳолатни изоҳлар экан, қуйидагиларни маълум қилди: «Биз Европа Иттифоқининг ўз ташқи чегараларини ва ички хавфсизлигини бошқаришни янада самаралироқ қилишга уринаётганлигидан бохабармиз. Албатта, ҳар бир давлат ўз ҳудудига кирадиганлар учун стандартлар жорий қилиши мақсадга мувофиқ».
2021 йилда амалга ошадиган ўзгаришлар биргина АҚШга нисбатан қўлланмаслиги, саёҳат қилиш учун рўйхатдан, шунингдек, Бразилия, Канада, Янги Зеландия, Сингапур, Исроил ва Маврикий давлатлари фуқароларига ҳам амал қилиши таъкидланади.
Европа парламенти ETIAS тизимини июль ойида жорий қилишга розилик берди. Европа Иттифоқининг миграция, ички ишлар ва фуқаролик комиссияси раиси Димитрис Аврамополос бу тизим энг аввало хавфсизликни таъминлаш мақсадида жорий этилаётганлигини таъкидлади.
Boeing 737 учоқларида парвоз қилиш хавфлими?
Британияда чоп этиладиган The Guardian нашри «Эфиопияда Boeing 737-800 Max моделли рейс рақами ET302 бўлган учоқнинг ҳалокатга учраши ортидан Boeing 737 серияли самолётнинг 4 ой ичида иккинчи бор ҳалокатга учраши» номли мақола эълон қилди.
Мақолада «Наҳотки Boeing компанияси ҳам йўловчиларга хавфсиз парвозни таъминлаш борасида муваффақиятсизликка учраган бўлса?» деб савол қўяди.
Нашр ҳалокат борасида айрим нарсалар маълум бўлгани ҳақида ёзар экан, қуйидагиларни очиқлайди: «Аддис-Абебадан Найробига учган тажрибали самолёт учувчиси парвоз олдидан учоқда бошқариш билан боғлиқ муаммолар борлигини айтган ва ортга қайтишни сўраган».
Воқеани кузатиб турган Boeing компанияси расмийлари мазкур авиаҳалокат сабаблари ўрганилиши аллақачон бошлаб юборилганини хабар қилди.
Нашрнинг ёзишича, Boeing 737-800 Max ноябрда рўйхатдан ўтган ва ҳали янги бўлган. Парвоз амалга ошганидан 6 дақиқа ўтар-ўтмас радардан йўқолиб қолган.
Айни пайтда дунё бўйлаб 300 дан ортиқ Boeing 737 самолётлари халқаро ва маҳаллий парвозларда хизмат қилади ва 2017 йилдан бери 5000 дан ортиқ шу моделдаги самолётларни ишлаб чиқариш учун буюртма қилинган. Шу пайтга қадар Boeing 737 модели автоном бошқарилиш имкониятига эга сифатида дунёнинг энг машҳур харидоргир самолётлари бўлиб келган.
Эфиопиядаги Boeing билан юз берган авиаҳалокат содир бўлишидан олдин Халқаро ҳаво транспорти уюшмасининг яқин ўн йилликда йирик фожиалар бўлиши мумкин эмас деб таъкидлаганини оддий мақтанчоқлик деб баҳоласа бўлади. Самолётларнинг ҳалокатига бугунда террористик ҳаракатлар, учувчининг ўз жонига қасд қилиши, рус ракеталари сабаб бўлмаса, бошқа ҳолатда ҳаво кемаси манзилга хатарсиз етиб олиши айтилгандику?
Ўз навбатида, Boeing мутасаддилари айбни учувчиларга ағдаришмоқда ҳам. Уларнинг назарида, ҳалокатга учувчиларнинг белгиланган қоидаларга амал қилмаслиги келтиради. Бундан аввалроқ содир бўлган авиаҳалокатларда ҳам асосий сабаб инсон омили бўлгани рўкач қилинганди.
Boeing компанияси Федерал авиация расмийлари Ethiopan Airways билан юз берган ҳолат юзасидан яқин орада янги тафсилотлар пайдо бўлишига умид қилишини айтади. Аммо, айб кимда бўлишидан қатъий назар, деб мақолани якунлайди нашр, автоматлаштирилган самолётлар хавфсиз деб тушунилган ишончга дарз кетди.
Йилига 250 минг боланинг ҳаётига зомин бўлаётган дорилар
11 март санасида Британиянинг энг машҳур нашрларидан бири The Guardian ҳар йили қалбаки дори воситаларидан 250 мингга яқин болалар вафот этаётгани ҳақидаги маълумотларни эълон қилди. Мақолада шифокорлар жамоаси ҳукумат раҳбарлари, жамоатчиликни сифати ёмон дори воситаларининг тарқалишига қарши курашишга чорлайди. Сифати ёмон бўлган дори воситалари маляриа ва пневмония, вакциналар, гепатит, менингит, ўткир вирусли геморрагик касалликларини олдини олиш ўрнига 250 мингга яқин боланинг умрини олиб кетмоқда.
Кўп ўлим қайд этилаётганининг сабаби сифатида дориларга ўта эҳтиёж сезадиган ривожланаётган давлатларда дори воситаларининг сифатини назорат қиладиган ташкилотларнинг фаолияти яхши ташкил этилмагани, назорат-тафтиш ишларини ўтказадиган идораларнинг жиноий гуруҳларга шериклиги ва қалбаки дори воситаларига қарши қаратилган жиноят қонунчилигининг «юмшоқлиги» келтирилади.
Биргина 2018 йилнинг ўзида Pfizer компанияси 113 мамлакатда савдога чиқарилган 95 га яқин қалбаки дори воситаларининг аниқланганини ва бу кўрсаткич 2008 йилга солиштирилганда, рақамлар анча ўсганини кўрсатади.
Ўтган ойда Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти Европа Иттифоқи ва Америкада саратонни даволовчи қалбаки дори воситалари тарқатилаётгани борасида огоҳлантирган эди. Қалбаки дори беморларга сурункали мелоид лейкемияси ва лимфобласт лейкозига қарши восита сифатида сотилган, аммо текширувлардан аниқландики, унинг таркибида оддий парацетамол бўлган.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти расмийси Майкл Дитс айни пайтда қалбаки дори воситаларига қарши курашиш энг оғриқли муаммо бўлиб турганини, қалбаки дори воситаларига қарши курашиш фармсаноат компаниялари, ҳукуматлар, шифокорлар ва жамоатчиликнинг ўзаро ҳамкорлиги асосида ташкил этилишини таъкидлаган.
АҚШ ва Канада Boeing 737 Max учоғидан фойдаланишда давом этадими?
Осиё, жумладан, Ҳиндистон ва Хитой ҳамда Россия сингари Европа Иттифоқи мамлакатлари Boeing 737 Max самолётидан йўловчи ташишни тақиқлаётган бир вазиятда АҚШ ва Канада ушбу моделдаги учоқлардан фойдаланаётган кам сонли мамлакатлар қаторидан жой олмоқда.
Айни пайтда АҚШнинг American Airlines ва Southwest Airlines компаниялари ва Канаданинг Air Canada ва WestJet компаниялари Boeing 737 Max моделидан фойдаланишда давом этмоқда.
АҚШ федерал авиация бошқармаси, касаба уюшмалари ва сенаторлар босимига қарамасдан, Boeing 737 Max самолёти хизматидан фойдаланишда давом этмоқда.
ФАБ баёнотига кўра, мазкур самолётларнинг хизматидан воз кечишга етарлича асос мавжуд эмас.
Ҳаттоки Дональд Трамп мазкур самолётларни бошқаришда учувчилар эмас, дастурчиларнинг етишмаётганини иддао қилди.
Канада транспорт вазири Марк Гарно ҳам айни пайтда мазкур самолётларни парвоздан олиб ташлаш учун етарлича асос йўқлигини таъкидлади.
Эфиопия ҳаво йўлларига тегишли Boeing 737 Max самолёти қулагач, Европа Иттифоқининг авиация хавфсизлиги агентлиги мазкур ҳаво кемасининг парвозларини тўхтатиб қўйди. Мазкур тартиб Европа Иттифоқи фуқароларининг хавфсизлиги билан боғлиқлигини ҳам қўшимча қилди.
Boeing 737 Max, шунингдек, Австралия, Малайзия, Туркия, Вьетнам, Ўзбекистон, Хитой, Эфиопия, Индонезия ва Сингапур каби мамлакатлар ҳукуматлари томонидан ҳам тақиқлаб қўйилди.
Агарда вазият шу ҳолда давом этадиган бўлса, Boeing компанияси бу моделдаги самолётларнинг сотувидан анча миқдорда зарар кўриши мумкин.
Изоҳ (0)