Sevgi uchburchagi mavzusidagi eng yaxshi hind filmlaridan biri — “Sangam” qanday suratga olingan?

“Sangam” Raj Kapurning eng yaxshi filmlaridan biri sanaladi. Bu nafaqat uning ilk rangli, balki muxlislarni Shveysariya va Fransiya singari xorijiy mamlakatlar bilan tanishtirgan birinchi hind filmi bo‘lgan. “Sevgi uchburchagi” haqida hikoya qiladigan eng yaxshi filmlardan biri sanalgan “Sangam” bilan bog‘liq qiziqarli faktlarni e’tiboringizga havola qilamiz.

Rajning eng yaqin do‘sti hisoblangan Rajendra Kumar filmda jiddiy va vazmin yosh yigit — Gopal rolini ijro qilgan. Uning do‘sti Sunder Kxannaning rolini esa Rajning o‘zi o‘ynagan. Sevgi, ayriliq haqida hikoya qiladigan “Sangam” nafaqat aktyorlarning mahoratli ijrosi, balki o‘ziga xos musiqalar bilan ham tomoshabinlar qalbidan joy olgan. Film tufayli Raj Kapur eng yaxshi rejissorlik ishi va eng yaxshi montaj ishi uchun Filmfare mukofotini qo‘lga kiritgan.

Raj Kapur “Sangam”ni 1940-yillarda “Garonda” nomi bilan suratga olishni, unda Dilip Kumar, Nargis bosh qahramonlar rolini gavdalantirishini rejalashtirgan. Inder Raj Anand ssenariy yozishni boshlab yuborgan, ammo Kapur o‘z rejalarini chetga surib, boshqa bir loyiha ustida ish boshlab yuborgan. “Sangam”ga u oradan 15 yil o‘tib, taxminan 1962-yillarda qaytgan. Bu vaqtga kelib Sunil Datt bilan oila qurgan Nargis kinosanoatdagi faoliyatini to‘xtatgan edi.

Raj Dilip Kumarga Gopal qahramonini gavdalantirishni taklif qilgan. Aktyor agar filmning yakuniy versiyasini tahrir qilish huquqi taqdim qilinsagina, suratga tushishini aytgan, Raj esa bunga rozi bo‘lmagan. Shundan keyin Dev Anandga murojaat qilgan, undan ham rad javobini olgan. Alal-oqibat rol Rajindraga nasib qilgan. Kapur har ehtimolga qarshi Ferozga Rajendra roldan voz kechsa, uni chaqirishini aytib qo‘ygan. “Sangam”ni shon-shuhratga erishish uchun “omadli chipta” deb bilgan Feroz Rajendra rozilik berganidan keyin shunday loyihani qo‘ldan boy berganini hazm qila olmagan.

Asosiy rol uchun Kapur Vijayantimalani taklif qilgan. Vijayantimala va Dilip zamonaning eng mashhur juftliklaridan biri bo‘lgan. Ushbu film Raj Kapurning nafaqat faoliyati, balki shaxsiy hayotida ham ahamiyatga ega edi. Gap shundaki, bu Rajning muhabbati va uning ilhom parisi bo‘lgan aktrisa Nargisning to‘yidan keyingi ilk rejissorlik ishi edi.

Kapurni 15 yil ortga surib yurgan loyihani suratga olishga Nargis ilhomlantirgan. Vijayantimala gavdalantirgan qahramon bilan Nargisning o‘rtasida o‘xshashlik borligini tomoshabinlar ham sezmay qolmagan. Masalan, “Sangam”dagi Vijayantimala ijro qilgan Radxa ham oila qurganidan keyin Nargis singari ortga nazar tashlamaslikka qaror qiladi.

Hindistonda Ganga, Yamuna va Sarasvati daryolari tutashadigan joy “Sangam” deb ataladi. “Mahobhorat”da Ganga va Yamun daryolari Sarasvati quriganidan keyingina qo‘shilgani yozilgan. Filmning eng qiziq nuqtasi (kulminatsiyasi) esga olinsa, nima uchun Raj Kapurga daho deb ta’rif berilishini anglash mumkin.

Undagi musiqalar filmning ajralmas qismi sanaladi. Dramalardan tin olish maqsadida foydalaniladigan aksariyat loyihalardan farqli ravishda, “Sangam”da musiqalar sujetni jadallashtiradigan dialog sifatida ishlatilgan. Shankar va Jaykishan tomonidan bitilgan, Mukesh Maxendra Kapur hamda Lata Mangeshkar ijro qilgan kompozitsiyalar vaqt sinovidan o‘tib, hali hamon mashhurligini yo‘qotmagan.

Oradan 50 yil o‘tganiga qaramay, o‘ziga xos ssenariy va musiqaga ega bo‘lgan blokbasterni muxlislar hali ham qiziqish bilan tomosha qiladi.

1964-yil Sovet ittifoqida namoyish qilingan film 1968-yil Turkiya, Bolgariya, Gretsiya va Vengriyada ham ekran yuzini ko‘rgan. 10 yillikning eng kassabop filmi hisoblangan “Sangam”, Boxofficeindia talqiniga ko‘ra, so‘nggi 50 yillikdagi eng yaxshi 50 filmdan biri deb hisoblangan.

Bollivudning eng mashhur rejissorlaridan biri hisoblangan Karan Johar avvalroq “Sangam”ni qayta suratga olishni istashini bildirgan.