Koronavirus asab tizimiga qanday ta’sir ko‘rsatishi ma’lum bo‘ldi

Shvetsiyalik olimlarning aniqlashicha, COVID-19 bilan kasallanganda odamning asab tizimi koronavirusdan ko‘ra immun tizimining javobidan ko‘proq aziyat chekadi. Tadqiqot natijalari Neurology jurnalida e’lon qilindi, deb yozmoqda “Korrespondent.net”.

Shifokorlar ko‘pincha koronavirusga chalingan bemorlarda asab tizimining buzilishi belgilarini qayd etadi. Ular miya faoliyati buzilganligining alomatlari bo‘lgan chalkashlik, deliriy, shaxsiyatning o‘zgarishi va xotira muammolari hisoblanadi. Odatda ular kasallikning o‘tkir davrida yuzaga chiqadi, nisbatan og‘ir bemorlarda esa bu holat vaqtinchalik xarakterga ega bo‘ladi. Avval koronavirus miyani va markaziy asab tizimini to‘g‘ridan to‘g‘ri zararlashi mumkinligi noaniq edi.

Gyoteborg universiteti biologlari va nevrologlari avstraliyalik va amerikalik hamkasblari bilan COVID-19’ning yengil va og‘ir shakllari bilan kasallangan olti nafar bemorda tadqiqot o‘tkazgan. Mazkur bemorlarda bosh miyaning zararlanishi alomatlari kuzatilgan va ular Gyoteborg shahridagi Salgrensk universiteti shifoxonasiga yotqizilgan. Bemorlarning orqa miya suyuqligidan namuna olingan va miyaning infeksiyaga reaksiyasini aks ettiradigan biobelgilar borligi tahlil qilingan.

Natijada tadqiqotchilar barcha olti nafar bemorda sezilarli darajada yuqori bo‘lgan yallig‘lanish belgilari — neopterin va beta-2-mikroglobulinni aniqlagan. Tadqiqot mualliflarining fikricha, bu belgilar bosh miya immun hujayralarining sezilarli darajada faollashganidan dalolat beradi. Shuningdek, ikkita holatda asab hujayralarining zararlanishiga ta’sirchan bo‘lgan belgi — NfL neyrofilamentining yuqori darajasi kuzatilgan.

Bunda olimlar gemato-ensefalik to‘siqning zararlanishini, antitanalarning mahalliy shakllanishini yoki markaziy asab tizimida virusli infeksiyalar yuzaga kelganda kuzatiladigan leykotsitlar sonining oshishini qayd etmagan. Orqa miya suyuqligida koronavirusning o‘zi ham aniqlanmagan.

“Umuman olganda, biz og‘ir yallig‘lanish va ba’zida asab hujayralariga zarar yetkazilgani aks etgan, ammo immun hujayralarini qon oqimidan jalb qilmagan holda yuzaga kelgan g‘ayrioddiy tasvirni ko‘ryapmiz. Odatda miyaning virusli infeksiyalarida uchraydigan virus ham, gemato-ensefalik to‘siqning zararlanishi ham mavjud emas", — deya izohlagan tadqiqot rahbari Magnus Gisslen.

Tadqiqot natijalariga asoslanib, mualliflarning ta’kidlashicha, COVID-19 bilan kasallanganda asab tizimining zararlanish mexanizmi boshqa virusli kasalliklar ta’siridan keskin farq qiladi, bu esa davolashga alohida yondashuvlarni ishlab chiqishni talab qiladi.