• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.32
    • RUB161.89
    • EUR14822.1
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +25°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Arablarning yaqin do‘sti va ilk sudlangan prezident. Jak Shirak haqida nimalarni bilamiz?

    Shu yilning 26-sentabr kuni Fransiyaning sobiq prezidenti – “Buldozer” laqabli Jak Shirak olamdan o‘tdi. 29-noyabr – bu mashhur davlat arbobi tavallud topgan kun. Shu sana munosabat bilan “Daryo” Jak Shirak hayoti va karyerasi haqida so‘z yuritadi.

    Foto: Google Photos

    Foto: Google Photos

    40 yildan oshiq vaqt davomida Fransiyada yuqori lavozimlarda faoliyat ko‘rsatgan Jak Shirak 1932-yil 29-noyabrda Parij shahrida dunyoga keldi. Oilada yagona farzand bo‘lgan Jak dastlabki ta’limni Korrezda, so‘ng Parijda oldi. 1951-yilda Parij siyosiy fanlar institutiga o‘qishga kirdi. 1954-yilda Milliy boshqaruv maktabiga (Ecole Nationale d’Administration – ENA) o‘qishga qabul qilindi. 1956–1957-yillarda harbiy xizmat o‘tagani tufayli o‘qishi to‘xtab qolgan Jak 1959-yilda Milliy maktabni tamomladi. Hisob palatasidagi bir necha yillik faoliyatdan so‘ng siyosat olamiga qadam qo‘ydi.

    Jorj Pompiduning “Buldozer”i

    1962-yildan boshlab bosh vazir Jorj Pompidu qo‘li ostida faoliyat yuritishni boshladi. 1967-yilgacha loyiha rahbari sifatida ishladi. 1967-yil 8-may kuni Jorj Pompidu tuzgan hukumat tarkibiga kirdi. Shirakning mehnatsevarligi va harakatchanligini payqagan Pompidu unga “Buldozer” laqabini qo‘ydi.

    Mehnat masalalari bo‘yicha davlat kotibi lavozimida ishlagan Shirak 1968-yil may-iyun oylarida yuz bergan ommaviy namoyish va ish tashlar davomida muhim rol o‘ynadi. Namoyishlarga yakun yasagan Grenel shartnomasi imzolanishida hal qiluvchi rol o‘ynadi. 1968-yil voqealaridan keyin iqtisodiyot va moliya masalalari bo‘yicha davlat kotibi lavozimiga tayinlandi.

    1969-yilgi prezident saylovida Jorj Pompidu saylandi. Shirak esa 1971-yil 7-yanvarda parlament masalalari bo‘yicha vazir etib tayinladi. 1972-yil iyul oyida qishloq xo‘jaligi vaziri etib tayinlandi. 1974-yil fevral oyidan boshlab ichki ishlar vaziri lavozimida ishlay boshladi.

    Bir necha oydan so‘ng prezident Pompidu vafot etdi. 1974-yili saylovda Shirak Valeri Jiskar d’Estyenni qo‘llab-quvvatladi. Bu d’Estyen g‘alabasini ta’minlashga zamin yaratdi. Saylovdan so‘ng yosh prezident uni bosh vazir lavozimiga tayinladi.

    Ammo munosabatlari yomonlashuvi natijasida Shirak 1976-yilning 26-iyul kuni iste’fo berishga majbur bo‘ldi. Uning o‘rniga Raymond Barre tayinlandi. Shirak esa parlament deputati etib saylandi. Shuningdek, Respublika uchun majlis partiyasini tuzib, unga rahbarlik qila boshladi. 1977-yil 25-mart kuni Parij shahrining to‘g‘ridan to‘g‘ri ovoz berish yo‘li bilan saylangan ilk meriga aylandi. Poytaxt uning uchun kuchli saylov trampiliniga aylandi.

    Hamkorlikdagi hukumat

    Poytaxtda kuchli mavqega ega bo‘lgan Shirak 1978-yilgi parlament saylovida partiyasi bilan birga g‘alaba qozondi. Hukumat siyosatiga muxolif o‘laroq u mavjud tuzumni tanqid qilib keldi, prezident d’Estyen bilan munosabatlari yanada yomonlashdi.

    Uzoq ikkilanishlardan so‘ng 1981-yil 3-fevral kuni prezident saylovida qatnashish uchun nomzodini ilgari surdi. Birinchi davradagi mag‘lubiyatdan so‘ng ikkinchi turda d’Estyenni qo‘llab-quvvatladi. Ammo oxirida so‘llar vakili Fransua Mitteran g‘olib bo‘ldi.

    Foto: Google Photos

    Foto: Google Photos

    1984-yilgi parlament saylovida Shirak partiyasi Fransiya demokratik ittifoqi partiyasi bilan birgalikda ko‘pchilik ovozni to‘plashga muvaffaq bo‘ldi. Shu tariqa Shirak bosh vazir lavozimiga tayinlandi.

    Bu V respublika tarixidagi ilk hamkorlikdagi hukumat edi. Hukumat rahbari o‘laroq liberal siyosat yuritgan Shirak qator sohalarni xususiylashtirishga erishdi. Bu siyosat muvaffaqiyatga olib keldi: inflyatsiya darajasi pasaydi, iqtisodiy o‘sish yuqorilashdi. Boshqa tomondan, ishsizlik darajasining pasayishi sust kechdi.

    1988-yilgi prezident saylovidagi mag‘lubiyatdan so‘ng u yana Parij shahri meri etib saylandi.

    Shirak – prezident

    Oradan yetti yil o‘tib, 1995-yilgi saylovda Shirak sotsialistlar vakili Lionel Jospin ustidan g‘alaba qozonib, Fransiyaning navbatdagi prezidenti etib saylandi. Uning sodiq yordamchisi Alen Juppe bosh vazir etib tayinlandi.

    Yangi prezidentning birinchi ishi yadroviy sinovlarni to‘xtatish bo‘ldi. NATO bilan yaqinlashib, Bosniya va Gersegovinadagi urushga barham bergan Dayton kelishuvi imzolanishiga erishdi.

    Davlat budjeti xodimlarining nafaqasi haqidagi qaror ortidan Alen Juppe hukumati obro‘si tushib ketdi. 1997-yilda Shirak parlamentni tarqatib yuborishga qaror qildi. Lekin bu katta yo‘qotish bo‘ldi. Lionel Jospin boshqaradigan muxolif so‘llar parlamentda ko‘pchilik joyni egalladi. Jospin bosh vazir bo‘ldi. Bu ikkiknchi hamkorlikdagi hukumat edi.

    Besh yil davom etgan bu davrda Shirak partiyasi va Parij meriyasining siyosiy-moliyaviy jinoyatlariga doir xababrlar chiqa boshladi. Partiya ichidagi bo‘linish va obro‘ tushishiga qaramay, Shirak 2002-yilgi saylovda ham qatnashishga qaror qildi va g‘alaba qozondi. Buning sababi, oxirgi turda Milliy front rahbari Jan Marin Le Penga qarshi butun so‘llar birlashib, Shirakni qo‘llab-quvvatladi. Shirak bu saylovda 82 foizdan yuqori ovoz to‘plashga erishdi.

    Arablarning yaqin do‘sti

    Tashqi siyosat borasida Jak Shirak o‘ziga xos o‘ringa ega. AQShning terrorizmga qarshi kurashi davomida Afg‘onistondagi amaliyotlarni qo‘llab-quvvatlagan bo‘lsa-da, 2003-yilgi Iroqqa qarshi ekspansiyaga qattiq qarshilik ko‘rsatdi va unda qatnashishdan bosh tortdi. Shu sababli fransuzlar va arablar orasida hurmatga sazovor bo‘ldi.

    Foto: Google Photos

    Foto: Google Photos

    Shirak arablar orasida mashhurligining yana bir sababi Falastin-Isroil munosabatlarida birinchi tarafda turganidir. Livanning sobiq bosh vaziri Rafiq Haririy Shirakning yaqin do‘sti ekani ham uning arab dunyosi bilan munosabatlari yaqinligidan darak beradi.

    Sudlangan ilk prezident

    2007-yilgi saylovda qatnashmaslikka qaror qilgan Jak Shirak bu safar Nikolya Sarkozini qo‘llab-quvvatlashini ma’lum qildi. Zotan, 2005-yilda insultni boshidan kechirgan Shirak bunga qodir ham emas edi.

    Siyosatdan ketganidan so‘ng, chalkash ijtimoij-iqtisodiy natijalarga qaramay, Shirak fransuzlarning sevimli kishisiga aylandi. U qolgan hayotini nomidagi fondga bag‘ishladi. Parij meri lavozimida ishlagan paytdagi iqtisodiy jinoyatlar sababidan 2009-yilda sud hukmi bilan ikki yilga qamoq jazosiga hukm etildi. U Fransiya tarixida qamoqqa olingan ilk sobiq prezident edi.

    Ayblovga qaramasdan, Shirak Fransiya tarixidagi 40 yillik siyosiy karyerasi bilan ko‘zga ko‘ringan davlat arbobi sifatida tarixga muhrlanib qoldi.

    Jahongir Ostonov

    Muallif fikri tahririyat nuqtai nazaridan farq qilishi mumkin.

    29.11.2019, 09:18   Izoh (0)   59092
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    CAEx Mebel & Decor 2025 ko‘rgazmasi 13-15-sentyabr kunlari Toshkentda bo‘lib o‘tadi


    riitm aqlli platformasi O‘zbekiston tinglovchilariga 30 million trek taklif etmoqda


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    Chiroyli davlat raqami va 1 yillik transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urtasiga ega HAVAL


    O‘zbekistonda yangilangan HAVAL H6 rasman ishga tushirildi


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    Ichkaridan nazar: Imzo fabrikasi qanday ishlaydi?


    Central Asian University RUR va THE Impact Rankings 2025 xalqaro reytinglarida o‘z mavqeini mustahkamlamoqda


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    Kapitalbank Top Employers Institute talqini bo‘yicha O‘zbekistonning eng yaxshi ish beruvchisi maqomini yana bir bor tasdiqladi


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi


    “KAFOLAT sug‘urta kompaniyasi” AJning moliyaviy barqarorlik reytingi “Fitch Ratings” tomonidan “Ijobiy” prognozi bilan “B+” darajasida tasdiqlandi


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    InfinBANK’dan VISA kartasi endi Swoo Pay ilovasida


    BI Sad’O Business loyihasida ochiq eshiklar kuni bo‘lib o‘tdi va CHILLA aksiyasi boshlandi

     

    Tavsiya etamiz

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Latviya davlat xizmatchilarining Rossiya va Belarusiyaga borishini taqiqladi

    Dunyo | 10 iyul, 00:05

    Ozarbayjon va Rossiya o‘rtasidagi mojaro: nega bu ikki tomonlama ziddiyat Markaziy Osiyoda aks-sado bermoqda?

    Dunyo | 9 iyul, 23:45

    Joze Mourinyo sobiq shogirdini “Fenerbahche”ga olib kelmoqchi

    Sport | 9 iyul, 23:30

    “Ikki marta ko‘rgan insonimga turmushga chiqqanman”. Shahzoda Muhammedova oilasi, farzandlari va biznesi haqida gapirdi

    Shou-biznes | 9 iyul, 23:25

    Toshkent 20 yildan keyin qay ko‘rinishda bo‘ladi? Prezidentga yangi reja taqdim etildi

    O‘zbekiston | 9 iyul, 22:50

    The Guardian: Grok sun’iy intellekti natsistga aylandi va o‘zini MexaGitler deb atadi

    Dunyo | 9 iyul, 22:45

    O‘zbekistonga go‘sht importi keskin ko‘paydi

    O‘zbekiston | 9 iyul, 22:25
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.