Ўзбекистонда электр таъминотидаги узилишлар сабаб тадбиркорлар кўрган молиявий зарарлар қоплаб берилиши керак. Бу ҳақда 2025 йил 14 июль куни кафе-ресторан ва савдо соҳаси вакиллари билан ўтказилган йиғилишда тадбиркор Наргиза Улуғова таклиф берди.
Наргиза Улуғованинг айтишича, электр токи тез-тез ўчирилаётгани сабаб бизнесга зарар етказилмоқда. Бу борада электр энергияси етказиб берувчи корхонада масъулият етишмайди. Шу сабаб айбдор бизнес кўрадиган зарарларни қоплаши керак.
“Менинг корхонам электрсиз умуман ишлай олмайди. Лекин энергия олдиндан огоҳлантирмасдан ўчирилмоқда. Кейин эса “авария бўлган” деган сўз айтилади. Бундай жараён кунига ҳатто 10 мартагача такрорланиши мумкин. Электр ўчирилаверса, ускуналаримиз бузилади, сотувлар йўқолади. Энергия етказиб берувчи компания ток узилиши сабаб кўраётган зараримизни қоплаб бериши масаласини кўтармоқчиман. Биз депозитлар асосида ишлаймиз, тижорат тарифлари бўйича катта пул тўлаймиз. Шу сабабли, мен компенсация механизмини жорий этишни сўрайман”, деди Testo кафеси ҳаммуассиси.
Кафе-ресторан соҳасида фаолият олиб борувчи яна бир тадбиркор Алина Симерман юқоридаги таклифни қўллаб-қувватлади. У пойтахтда электр таъминотидаги узилишлардан кўп азият чекаётганини айтди.
“Биз — оддий истеъмолчимиз. Шартномада электр энергияси етказиб берувчи корхона токни узиш учун олдиндан хабар бериши шартлиги ёзилган. Шунчаки ўчиришга ҳақлари йўқ. Улар масъулиятни ҳис қилмайди. Биз тушунтиряпмиз — одамлар ойликсиз қолиши мумкин, маҳсулотлар бузилади, ускуналар ёниб кетяпти. Ҳар куни саккиз марта ток ўчса, ускуна қандай ҳолатда бўлади, ўйлаб кўринг”, деди ресторатор.
Мулоқотда Фориш туманидаги “Карбонат”АЖ раҳбари Фаррух Содиқхўжаев корхонасида газ ўчиши сабаб юз берган муаммога тўхталди. Унинг айтишича, оҳак ишлаб чиқаришда газ ўта муҳим рол ўйнайди.
“Биз уч ойлик газ истеъмоли учун олдиндан 4 миллиард сўм тўлаган эдик. Экспорт қилувчи корхона бўлганимиз сабаб газни ўчиришлари мумкин эмасди. Шунга қарамай, газни ўчиришди. Ҳар доим ходимларга ўз вақтида иш ҳақини бериб келганмиз. Аммо газ ўчирилгандан сўнг, пул оқимида узилиш юз берди”, деди у.
Фаррух Содиқхўжаев сўзларига кўра, газ улиши сабаб корхона даромади тўхтаб, ходимлар иш ҳақлари кечиккан. Кейин ишчилар Меҳнат кодексининг 333-моддасига асосан компенсация ундириш бўйича судга ариза берган. Оқибатда корхона 8 миллиард сўм миқдорида компенсация тўлашга мажбур бўлган.
“Бир ярим йилдан бери манзилма-манзил юриб ариза ёздим, фойдаси бўлмади. Илгари корхонамизда 370 киши ишлаган бўлса, ҳозир 50 киши қолди. 333-модда жуда хавфли”, дейди тадбиркор.
Иқтисодчи Отабек Бакиров мулоқотда кўтарилган энергетика муаммоси бўйича муносабат билдирди. Таҳлилчи “свет” ўчирганлик учун энергетиклар компенсация тўламаслиги, аммо иш ҳақи кечикса, бизнес синдирувчи компенсация тўлашга мажбурлигига эътибор қаратган.
“Бизнес вакиллари яна электр ва газ таъминотидан огоҳлантиришсиз ўчиришлардан дод дейишмоқда. Ускуналар ишдан чиқиши, хом ашё, захираларнинг бузилишидан зарарлар ҳақида гапирилмаган гап қолмади. Ўтган йили ҳам бу муаммо бир неча бор кўтарилган эди, лекин ечим йўқ, ўзгариш йўқ, натижада вазият оғирлашмоқда холос. Абсурд шуки, иш ва хизмат кўрсатиш тўхтаб қолиши натижасида ишчи-ходимларга маош кечикса, йиллик 511 фоиз миқдорида компенсация тўлаш керак. Тасаввур қилаяпсизми, қанақа иккиюзламачилик? Зарар етказаётган энергетикларга ҳеч қандай жавобгарлик йўқ, лекин тадбиркорлар ўзларига боғлиқ бўлмаган ҳолда, энергетик узилишлар ортидан иш тўхтаб, ойлик бера олмаса, ишчилари олдида синдирадиган компенсация тўлашга мажбур. Форишлик тадбиркор билан юз берган ҳолат бу кулфат. Лекин шонли энергетиклар ҳар куни етказётган кулфатнинг биттаси холос”, дея фикр билдирган иқтисодчи.
Аввалроқ “Ҳудудий электр тармоқлари” Тошкент шаҳрида ва вилоятларда ток ўчишларига куз-қиш мавсумига тайёргарлик ишлари кетаётгани сабаб қилиб келтирилган. Шу билан бирга, иссиқ кунларда авариявий ҳолатлар юзага келиши ҳам электр энергиясида узилишларга олиб келмоқда.
Изоҳ (0)