Ўзбекистонда BYD e2 Luxe электромобили расмий равишда 236,6 миллион сўмдан (18 700 доллар) сотилиши маълум бўлди. Ижтимоий тармоқлар фаоллари фикрича, бу нарх бозордагидан сезиларли қиммат.
Жорий йил июлида BYD Uzbekistan Factory хитойлик ҳамкорлари билан Жиззахда BYD Seagull ва e2 моделларини ишлаб чиқариш бўйича келишувга эришганди.
Компания 9 август куни BYD e2 Luxe электрокарининг расмий сотув нархи 236,6 миллион сўм эканини эълон қилди. Аввалроқ мазкур модел нархи 242 миллион сўмдан (19 300 доллар) бошланиши ҳақида хабар тарқалганди. Автострада нашрига кўра, электромобилнинг энг арзон версияси BYD e2 Comfort бўлиб, унинг Luxury комплектацияси хусусий автосалонларда 200 миллион сўмдан сотилмоқда. Бу таклиф утилизация, ҚҚС, логистика ва фойдани ўз ичига олади. Яъни расмий нарх хусусий импортникидан 36,6 миллион сўм қиммат. Иқтисодчи Отабек Бакировнинг ёзишича, Хитойда ушбу моделдаги электромобиллар 12 200 доллардан сотилмоқда.
Корхона раҳбари Шавқатбек Алимов “Ўзбекистон 24” телеканалига берган интервьюсида мамлакатда ишлаб чиқарилган BYD автомобиллари хусусий импортникидан арзон бўлишини айтганди.
“BYD Ўзбекистонга кириб келгандан бери автомобиль нархлари тушиб бормоқда. Ушбу ҳолат бундан кейин ҳам давом этади. Аниқ рақамларини айтишим қийин, лекин Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган машиналаримиз четдан олиб келиб, сотилаётган автомобиллардан арзон бўлади”, деган компания раҳбари.
BYD e2 моделининг кутилганидан қиммат нархда сотувга чиқарилиши ижтимоий тармоқлар фаолларида эътироз уйғотди. Хусусан, иқтисодчи Отабек Бакиров нархни юқори белгиланиши ўзбекистонликларга танловсизлик товони эканини ёзди.
“Кутилганидек, Хитойда 12 200 доллар турадиган, хусусий тадбиркорларда (Luxury комплектацияси) 15 600 доллардан сотилаётган e2 (Comfort) учун танаси ва чўнтаги бир аждарҳони турли бошлари таклиф этаётган Оnix’дан, Тracker’дан ҳам, Sonet’дан ҳам қимматроқ нарх белгиланган. Ёмон кутилмалар энг ёмон вариантда амалга ошди. Ҳали бу бошланиши холос. Ҳозирча электромобиль олибсотар чайқовчилар эртага ишлаб чиқариш тамғаси остида “йиғишни” бошласа, чиновниклар орзу қилганидек, электромобиллар учун нотариф чекловларга қўшимча яна божлар ҳам киритилса, e2 нархи 2,5 йил аввал хавотир олиб ёзганимиздек, 25 минг долларга ҳам боради”, дея фикр билдирган иқтисодчи.
Сотувга чиқаётган BYD e2 моделининг дастурий таъминоти рус тилида экани айтилмоқда. Фаоллар Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган электромобиллар ўзбек тилида бўлиши кераклигига эътибор қаратди.
“Ишончим комил, Ўзбекистондаги 37 миллион аҳолини 70 фоиздан ортиғи рус тилини билмайди ва бу тилда мулоқот қилмайди. Ўзбекистондаги ягона завод машинаси функциясида ўзбек тили эмас, рус тили асосий ўринда бўлиши ғалати эмасми? Шу машинани сотиб оладиганлар вилоят, туман, қишлоқ, овулларда ҳам истиқомат қилишади ва уларнинг рус тили билан умумийлиги йўқ”, деб ёзган блогер Лазиз Ҳамидов.
Журналист Муҳрим Аъзамхўжаев фикрига кўра, Хитойдан электромобиль олиб келиб, сотаётганлар учун техник регламент ўрнатилган. Унга кўра, импорт қилинаётган машинадаги мултимедиа тизимлари давлат (ўзбек) тилида бўлиши шарт.
“Машиналарни қимматроқ сотиш ҳуқуқига эга “расмий” сотувчи эса бу қоидаларга ҳозирданоқ тупуряпти, шекилли. Шунча дахмазани кўриб, савол берасан-да: ўзи шу “расмий” чайқовчилик, шу “маҳаллий электромобиль ишлаб чиқарувчи” бизга керакмиди? Шусиз яшолмасмидик? Ҳаётимизга шу электромобиль деган матоҳ кириб келганидан кейинги 3-4 йил заводсиз ҳам ёмон яшамаётгандик-ку. Боз устига, Асакадаги автозавод мисолида аччиқ тажрибамиз бўлса. Шу мавзу очилганидан бери энг тутуриқсиз гапни ADM Jizzakh деган автомобиль йиғувчи компаниянинг раҳбари Дониёр Давлетиёров айтди, шуни эсласам нуқул қоним қайнайди. “Электромобилларга бож йўқлиги учун ҳозир Ўзбекистонда соф электромобиль ишлаб чиқариш ҳеч қанақасига мақсадга мувофиқ эмас”, деганди у. Яъни бож бўлсагина Ўзбекистонда электромобиль ишлаб чиқариб фойда кўриш мумкин – ўзбекистонликларга ўзи арзон электромобилни қимматроқ сотиш ҳисобига. Тушуняпсизми?
Барака топгур, божсиз ишлаб чиқарсанг маҳсулотинг ўзини оқламайдиган, харажатини қоплай олмайдиган бўлса, уни Ўзбекистонда ишлаб чиқариб нима қиласан? Маҳсулоти божсиз ишлаб чиқарилса, ўзини оқламайдиган заводни нега қурдинг бўлмаса? Қандай жиннилик, қандай уятсизлик бу ўзи? Ундан кўра сен ҳам бошқа хусусийларга ўхшаб, Хитойдан ташмачилик қилсанг кўпроқ барака топмасмидинг? Ўзбекистонликларни индамас соғин сигир деб ўйлайдиганларга инсоф берсин”, деб ёзган журналист.
Дониёр Давлетиёров фикрининг давоми ўлароқ, Савдо-саноат палатаси раиси Даврон Ваҳобов мамлакатга олиб кирилаётган электромобилларга божларни гибрид автомобилларники билан тенглаштириш кераклигини айтганди. Бунга нисбатан бир неча иқтисодчилар эътироз билдириб, ишлаб чиқарувчиларни божлар орқали ҳимоялар катта хато экани ҳақида ёзди. Хусусан, иқтисодчи Беҳзод Ҳошимов мазкур масалани таҳлил қилди.
“Хоҳлаган ишлаб чиқарувчиларни қўллаб- қувватлашсин. Фақат божлар орқали эмас – тўғридан тўғри бюджетдан пул бериб, шунда шикаст каррасига камроқ бўлар эди. Албатта, халқ пулидан айрим ишлаб чиқарувчиларни қўллаб-қувватламаслик энг идеал йўл. Лекин бунинг иложи бўлмаса, қўллаб-қувватламасак бўлмайди деб ўйлашса – унда тўғридан тўғри маблағ бериш иқтисодиётимизга анча арзонга тушади”, дея қайд этган профессор.
BYD Uzbekistan Factory қўшма корхонаси 2022 йил 29 декабрда “Ўзавтосаноат” АЖ ва Нидерландиянинг BYD Europe B.V. компаниялари ҳамкорлигида тузилган. Жорий йил март ойида компания Ўзбекистон ҳукуматидан электромобилларнинг тартибсиз импортини чеклашни сўраганди. Ўшанда жамоатчилик фаоллари импортни чеклаш рақобат йўқолишига олиб келишидан хавотир билдирган.
Айрим иқтисодчилар фикрича, Ўзбекистонда янги автомобиль заводлари очилиши автомашиналар нархи пасайишига олиб келмайди. Масалан, Миркомил Холбоев бундай ҳолат аксинча – автомобиллар нархи ошишига сабаб бўлиши ҳақида ёзган.
“Автомобиль ишлаб чиқаришда ички бозорга янги ишлаб чиқарувчилар қанча кўп кириб келмасин, бу ички бозордаги вазиятни ижобий томонга ўзгартирмайди (нархга салбий таъсир қилиш эҳтимоли катта). Бундан ташқари, янги кириб келаётган ишлаб чиқарувчилар импорт божлари пасайтирилишини ортга суриш эҳтимоли юқори. Чунки янги ишлаб чиқарувчилар ишлаб чиқаришни айнан мамлакатимизда ташкил қилаётганликлари учун ҳукуматдан турли имтиёзлар сўрашининг эҳтимоли юқори (божларни юқори ушлаб туриш каби), дея мулоҳаза қилган у.
Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистон президентининг жорий йил мартдаги қарорида BYD Uzbekistan Factory корхонасига дастлабки босқичида (2024 йил давомида) электромобиль ва гибрид автомобиллари ишлаб чиқариш қувватини 50 минг донага етказиш белгиланган. Кейинги босқичларда мазкур кўрсаткични йилига 500 минг донагача етказиш юклатилган. Лойиҳа доирасида электромобиль ва гибридлар ишлаб чиқаришнинг маҳаллийлаштириш даражасини 60 фоизгача ошириш кўзда тутилган.
Изоҳ (0)