Аҳолининг “Халқ банки”да сақлаб келинаётган шахсий пенсия жамғармалари йилдан йилга қийматини йўқотиб бормоқда, дея фикр билдирди иқтисодчи Отабек Бакиров.
Отабек Бакировнинг ёзишича, миллионлаб ўзбекистонликларнинг иш ҳақидан йиғиб бориладиган шахсий пенсия жамғармалари “Халқ банки”да сақланмаслиги керак.
Пенсия жамғармасининг моҳияти йиғилаётган маблағларнинг қийматини оширишда, йўқотишда эмас. Ўзбекистонликлар мажбурий равишда “Халқ банки”да сақлаб келаётган шахсий пенсия жамғармалари эса аксинча, йилдан йилга қийматини йўқотиб, сув пулига айланиб бормоқда. Банк шахсий жамғариб бориладиган пенсия бўйича бирор марта ҳисобот бермаган. Қандай ҳисоб берсин, бу пуллар самарасиз ва зараркунанда лойиҳалар учун чайилган бўлса. Хусусан, шахсий пенсия жамғармаси маблағлари ҳисобидан 205 миллион долларга қурилган олигархларнинг севимли Hyatt Regency меҳмонхонаси 87 миллион долларга “хусусийлаштирилган”. Мана шунақа ажойиб инвестор “Халқ банки”, — дея фикр билдирган иқтисодчи.
Отабек Бакиров таҳлили давомида пенсия жамғармалари юқори даромадли шартларни таклиф этадиган тижорат банкларига аукцион тарзида жойлаштирилиши самарали эканига урғу берган.
Молиявий натижаларига кўра, “Халқ банки”га қўйилган сармоя фақат қийматини йўқотади, доимий равишда қадрсизланади. Шу маънода, стратегия мақсадларидан ҳам келиб чиқиб, ҳеч қурса, соғлом ақлга таяниб, ҳукумат “Халқ банки”дан шахсий жамғариб бориладиган пенсия жамғармаларини Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ихтиёрига олиши керак. Мазкур жамғармалар молиявий соғлом, юқори маржиналикка эга ва юқори даромадли шартларни таклиф этадиган тижорат банкларига аукцион тарзида камида 5 йилга жойлаштирилиши зарур. Бундан давлат ҳам ютади, банклар ҳам ютади, иқтисодиёт ҳам ютади, энг асосийси, фуқароларнинг ишончи ҳам қайтади, — деб ёзган мутахассис.
Шунингдек, иқтисодчи 2023 йил сентябрдаги “Капитал бозорини ривожлантиришнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида”ги президент қарорини ҳам эслаб ўтган.
Ўтган йили қабул қилинган қарорга кўра, фуқароларга жамғариб бориладиган ихтиёрий пенсия бадалларини маҳаллий фонд бозоридаги қимматли қоғозларни сотиб олишга йўналтириш ҳуқуқини тақдим этиш белгиланган. Бунда, қимматли қоғозларнинг олди-сотдисидан олинадиган ва дивиденд (фоиз) шаклидаги қўшимча даромадлар фуқаролар томонидан пенсия ёшига етгунга қадар ҳам мустақил тасарруф этилиши мумкинлиги кўрсатилган эди. Афсуски, ҳалигача бу бўйича қонунчиликка тегишли ўзгартиришлар киритилмаган. Назаримда, мазкур қарорнинг ижрога кўчмагани сабаби битта: “Халқ банки”нинг миллионлаб ўзбекистонликларнинг шахсий пенсия жамғармаларини мустақил тасарруф этиш учун қайтариш режаси мавжуд эмас, — дея хулоса қилган Отабек Бакиров.
“Халқ банки” ахборотига кўра, шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварақларидаги маблағларга пул қадрсизланишига қараб фоизларни қонунчиликда белгиланган тартибда ҳисоблаб қўшади. Хусусан, ЖБПТ учун 2018 йилда 14,4 фоиз, 2019 йилда 15,3 фоиз, 2020 йилда 11,2 фоиз, 2021 йил учун, 10 фоиз, 2022 йил учун 12,5 фоиз ҳисоблаб, қўшилган.
Маълумот учун, жамғариб бориладиган пенсия таъминоти — фуқароларни шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварақларидаги маблағлардан давлат пенсиясига қўшимча равишда пул маблағлари билан таъминлаш ҳисобланади.
Шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварағи эса фуқаронинг “Халқ банки”даги эгаси ёзилган шахсий ҳисобварағи бўлиб, бадал киритувчиларнинг жамғариб бориладиган пенсия бадаллари ва шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварағидаги маблағларга ҳисоблаб қўшилган фоизлар ана шу ҳисобвараққа келиб тушади ҳамда унда ҳисобга олинади. Фуқароларнинг шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисоб рақамларига мажбурий ҳар ойлик бадаллар жисмоний шахслар даромад солиғи суммасидан тегишли равишда чиқариб ташланган ҳолда ходимнинг ҳисобланган иш ҳақи (даромади)нинг 0,1 фоизи миқдорида амалга оширилади.
Изоҳ (0)