Дунёда қайта тикланувчи энергия бўйича етакчи бўлган 11 та давлат
Дунёда қайта тикланадиган энергия манбаларига тезроқ ўтиш зарурати ҳар қачонгидан ҳам долзарб бўлмоқда. Кўмир, нефть ва газни ёқиш оқибатида иқлимнинг ўзгариши дунё бўйлаб жамият, иқтисодиёт ва экотизимларга зарар етказмоқда. Иссиқхона газлари эмиссиясини камайтириш ва иқлим ўзгаришини енгиш учун энг яхши, осон, тезкор ва самарали усул қайта тикланадиган энергияга ўтишдир. Қуйида мазкур усулдан фойдланадиган 11 та давлат ҳақида маълумот берилади.
Швеция
2012 йилда Швеция 50 фоиз қайта тикланадиган энергияга муддатидан 8 йил олдин эришди. Мамлакат 2040 йилга қадар 100 фоиз қайта тикланадиган электр энергияси ишлаб чиқаришни мақсад қилган. Швеция бунга табиий ресурслар, гидроэнергетика ва биоэнергия комбинациясидан фойдаланиш орқали эришади.
Коста-Рика
Мамлакат 7 йилдан ортиқ вақт давомида электр энергиясининг 98 фоизини қайта тикланадиган манбалардан ишлаб чиқарди. Коста-Рика бу жараёнда гидро, геотермал, шамол, биомасса ва қуёш энергиясидан фойдаланди. Баъзи йилларда улар ўзи ишлаб чиқарган ортиқча энергияни экспорт қилишга ҳам муваффақ бўлган.
Шотландия
2020 йилда Шотландия электр энергиясига бўлган эҳтиёжининг 97 фоиздан ортиғини қайта тикланадиган манбалар ҳисобига ишлаб чиқарди. 2011 йилда қайта тикланадиган манбалар миллий талабнинг атиги 37 фоизини ташкил этди. Шотландия учун навбатдаги қадам 2045 йилга келиб нол эмиссияга эришиш ва иссиқлик ҳамда транспорт саноатини қандай ҳал қилишни ўрганишдан иборат.
Исландия
Мамлакат қайта тикланадиган манбалардан фойдаланиш имкониятига эга. Гидроэнергетика ва геотермал энергия комбинацияси Исландиянинг электр энергиясига бўлган эҳтиёжини деярли 100 фоизга таъминлайди. Дарҳақиқат, геотермал энергия 10 та уйдан 9 тасини иситади. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бу бошқа мамлакатларга намуна бўлиши мумкинлигини билдирган.
Германия
Мамлакат янги ҳукумати дастлабки 100 кун давомида «сўнгги ўн йилликлардаги энг катта энергия сиёсати ислоҳоти» олиб боришини эълон қилди. Қайта тикланадиган манбалар 2030 йилга келиб 80 фоизга ва 2035 йилда эса 100 фоизга етиши кутилмоқда. Қайта тикланадиган энергия 2022 йилнинг биринчи ярмида ўз қувватларининг 49 фоизини таъминлаган.
Уругвай
20 йиллик саъй-ҳаракатлар натижасида Уругвай 2021 йилда барча электр энергиясининг 98 фоизини қайта тикланадиган манбалардан ишлаб чиқаради. Бунинг асосий қисми шамол, қуёш ва биоёқилғи билан тўлдириладиган гидроэнергетика ҳисобига амалга оширилади. Уругвай қайта тикланадиган энергияни шунчалик кўп ишлаб чиқарадики, у Аргентина ва Бразилияга экспорт қилинади. Мамлакат ҳали ҳам ундан фойдаланишнинг қўшимча усулларини қидирмоқда.
Дания
Дания электр энергиясининг ярмидан кўпини шамол ва қуёш энергиясидан олади, 2017 йилда эса электр энергиясининг 43 фоизини таъминлаган. Дания Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти мамлакатлари орасида аҳоли жон бошига энг кўп шамол энергияси ишлаб чиқарадиган давлат ҳисобланади. Ўзининг кучли қишлоқ хўжалиги секторидан фойдаланган ҳолда, биоэнергия Дания қайта тикланадиган энергиянинг учдан икки қисмини таъминлайди.
Хитой
Мамлакат шамол ва қуёш энергиясини ишлаб чиқариш бўйича дунёда етакчи ҳисобланади. Пекин 2025 йилга бориб энергиянинг учдан бир қисмини қайта тикланадиган манбалардан ишлаб чиқаришни мақсад қилган. Давлат бутун дунё бўйлаб қайта тикланадиган энергиянинг энг йирик сармоядорлардан бири ҳисобланади.
Марокаш
Қуёш энергияси бўйича жаҳон етакчисига айланиш учун Марокаш ўзининг қуёш энергиясидан фойдаланган. Мамлакатда энг йирик Нур-Уарзазат концентрланган қуёш фермаси жойлашган. Катталиги 3500 та футбол майдонига тенг келувчи ферма Марокашдан икки баравар катта бўлган шаҳарни қувватлантириш учун етарли электр энергияси ишлаб чиқаради.
Янги Зеландия
Янги Зеландия электр энергиясининг 84 фоизи қайта тикланадиган энергия манбаларидан ишлаб чиқарилади. Уларнинг қайта тикланадиган энергия сектори кучли ва давлат субсидияларига боғлиқ эмас, бу ҳам уни иқтисодий жиҳатдан кучли қилади. Янги Зеландия 2035 йилга келиб тўлиқ қайта тикланадиган энергияга эга бўлишни ва 2050 йилгача углеродли нейтрал иқтисодиётга ўтишни режалаштирмоқда.
Норвегия
2016 йил ҳолатига кўра, Норвегияда ишлаб чиқарилган электр энергиясининг 98 фоизи қайта тикланадиган энергия манбаларига тўғри келади. Уларнинг асосий қисми гидроэнергетика ҳисобига ишлаб чиқарилган. Мамлакат 1800 йилларнинг охиридан бери дарёлар ва шаршаралар энергиясидан фойдаланмоқда, йиллар давомида улар қаторидан иссиқлик ва шамол энергиясини ҳам жой олган.
Раҳбарлар қайта тикланадиган энергия бўйича улкан мақсадларни қўйиб, уларни инвестициялар билан қўллаб-қувватласа, фойда тез келади. Қайта тикланадиган энергия манбаларига ўтиш нафақат чиқиндиларни камайтиради, балки хавфсиз иқтисодиёт, ўсиб бораётган иш бозори ва энергия тизимини яратишга ҳам ҳисса қўшади.
