• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +36°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    Ўзбекистонда «яширин» иқтисодиёт қачон қисқаради?

    Маълумотларга кўра, Марказий банк банклар, микрокредит ташкилотлари, ломбардлар ва кредит бюролари фаолиятини тартибга солади ҳамда назорат қилади. Шунингдек, улар томонидан ички назорат қоидаларига ҳамда жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш билан боғлиқ ахборотни махсус ваколатли давлат органига тақдим этиш тартибига риоя этилиши устидан мониторинг олиб боради, деб ёзади ЎзА. Шундай экан Ўзбекистонда инфлация хавфининг олдини олиш, уни тартибга солиш, пулни кафолатлашга доир ҳуқуқий ҳужжатларда Марказий банкнинг ўрни қандай?

    Фото: «Darakchi.uz»

    Фото: «Darakchi.uz»

    Бу саволга эксперт, ҳуқуқшунос, иқтисодчи Адҳам Шодмонов ойдинлик киритди:

    – Бу каби масалалар 1995 йил 21 декабрда қабул қилинган «Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни билан тартибга солинади.

    Хусусан, қонуннинг 3-моддасида марказий банкнинг бош мақсади миллий валютанинг барқарорлигини таъминлашдан иборат деб кўрсатилган. Шунингдек, мамлакат расмий олтин-валюта резервларини, келишувга биноан ҳукумат резервларини қўшган ҳолда, сақлаш ва тасарруф этиш, давлат бюджетининг касса ижросини Молия вазирлиги билан биргаликда ташкил этишга масъул ва ваколатли ҳисобланади.

    Президентнинг 2017 йил 2 сентябрда қабул қилинган «Валюта сиёсатини либераллаштириш бўйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони корхоналар ва фуқароларга чет эл валютаси операцияларини амалга ошириш учун банкларда эркин сотиб олиши ва сотишига кафолат яратди. Бундай тарихий даврдан биз албатта ўтишимиз керак эди. Зеро, корхоналар учун бозор курсида чет эл валютасини сотиб олиш имкониятининг яратилиши «яширин» иқтисодиётнинг қисқаришига ва пул маблағларини том маънода банк айланмасига жалб қилишга хизмат қилади.

    Биз шу пайтгача амалдаги тизим доирасида тадбиркорлик субъектларининг жиддий бизнес лойиҳаларини амалга ошириш, хорижлик ҳамкорлар билан тенгма-тенг савдо фаолиятини бошлашда доимо нимадандир ҳайиқишини кузатардик. Уларнинг «бир мучаси» бутун эмасдек эди. Энди эса мамлакат экспорт салоҳиятининг оширилишига мустаҳкам замин яратилди, хорижлик ишбилармонларнинг бизга муносабати ўзгарганлиги ва ишончи нақадар ортганлигини ўз кўзимиз билан кўряпмиз, Ўзбекистонда ишбилармонлик ва инвестиция муҳити сезиларли яхшиланди.

    Қолаверса, айрим тармоқлари ва хўжалик юритувчи субъектлари учун алоҳида имтиёз ва преференциялар бекор қилинганлиги боис, тадбиркорлик субъектлари ўртасида бизнесни бир хилда тенг юритиш имкони батамом очиб берилди. Параллел чет эл валютаси бозори ва айирбошлаш курсларига барҳам берилди.

    Савол: Маълумотларга кўра бундан 15—17 йил олдин Туркияда пул қадрсизланиб, одамлар кўчада сумка тўла пул олиб юрган... 

    – Дарҳақиқат, 2001 йил февраль ойида Туркияда шундай ҳолат юз берган. Бироқ, бу ҳолат жаҳон тарихида инфляция эмас, Туркиянинг қатор банклари инқирози деб тан олинган.

    Бирваркайига бир неча молия муассасалари инқирозга юз тутишига сабаб, ўша пайтдаги жаҳон бозорларидаги турли молиявий суистеъмолликлар ва қаллобликларнинг фош этилиши туфайли жаҳон капиталлари (мулк, олтин захира, пул) миқёсида турк банкларига қарз бериш шарт-шароитлари жиддий қийинлаштирилган эди. Шу тариқа турк банкларининг касодга учраши миллий молия тизимини ағдар-тўнтар қилган эди.

    Туркиядаги бундай беқарорликнинг бир қанча сабаблари бор эди. Анъанавий – қарзнинг ошиб кетиши, валюта бозоридаги турли курсларнинг бирваракайига муомалада бўлиши, банк тизимидаги муаммолар, яъни мамлакатдаги бюджет тақчиллиги шулар сирасидандир. 2000 йил охирига келиб, бюджет тақчиллиги 12 фоизга етиб, инфлация 40 фоиз, давлат қарзи эса ЯИМнинг 53 фоизини ташкил этган эди.

    Оқибатда турк банкларига нисбатан ишонч йўқолиб, уларнинг хусусий капитали даражаси ва активлари миқдори пасайиб кетган. Ҳисоб-китобларга кўра, турк банкларининг капитали қўшиб ҳисобланганда, дунёда энг етакчи бўлган исталган банкнинг 20 фоизига ҳам етмасди.

    Яна бир масала, банк ходимларининг касбий нолойиқлиги ва мижозлар имкониятини таҳлил қилиш малакаси йўқлиги боис банклар зиммасига олган кредитларнинг 17 фоизини қайтара олмаган. Турк банклари асосан зудлик билан даромад олишга ва давлат ғазначилик «қарзнома»ларига боғланиб фаолият юритганлиги ҳам ана шундай омиллардан биридир.

    Туркия бундай вазиятдан чиқиш учун янги «регуляторлар»ларни (дунё тажрибасида асосан давлат тузилмаси) таъсис этиб, давлат банклари мажбуриятларининг салкам 25 фоизини уларнинг зиммасига юклаб қўйди. Кўплаб банклар тугатилди. Албатта бу жараён «арзон-гаровга» тушгани йўқ, бунинг учун Туркия ўз ЯИМнинг салкам учдан бирини (50 миллиард доллар ) инқироздан чиқишга сарфлашга мажбур бўлган эди.

    02.04.2018, 12:59   Изоҳ (0)   20384
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Халқаро миграция ташкилоти раҳбари Ўзбекистонга ташриф буюрди

    02.04.2018, 12:37

    Қашқадарё вилоятида фойдаланилмаётган объектлар тадбиркорларга берилади

    02.04.2018, 11:26

    Ўзбекистон ўз ҳудудига Ҳиндистон мудофаа заводини жойлаштирмоқчи

    02.04.2018, 10:59

    Раҳматулла Назаров Сенатнинг халқаро муносабатлар қўмитасининг аъзоси этиб сайланди

    02.04.2018, 10:36

    Молия вазири ўринбосари: Ҳозирги ҚҚС тизими ушбу солиқнинг моҳияти бузилишига олиб келмоқда

    02.04.2018, 10:13

    АҚШда икки ўзбекистонлик терроризмни молиялаштирганлиги учун суд қилинмоқда

    02.04.2018, 10:00
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Fitch Ratings “Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ кредит рейтингини оширди 


    Fitch Kapitalbankнинг рейтингини "Ижобий" прогноз билан тасдиқлади


    NRG Uzbekistan 60 гектар майдонда "шаҳар ичида шаҳар" кенг кўламли турар-жой лойиҳасини ишга туширмоқда


    Фақат текширилган фойдаланувчилар: нима учун тўлов иловалари  шахсни тасдиқлашни сўрайди


    Смарт Business ва UZCARD Фарғона тадбиркорлари учун янги имкониятлар эшигини очмоқда 


    Инфляция ва жамғармалар: Нега пул ўз қийматини йўқотади?


    Ёз осмоннинг ўзидаёқ бошланади: Silk Avia Тошкентдан Иссиқкўлга кунлик авиақатновларни йўлга қўймоқда


    Kapitalbank инвестициялари – Ўзбекистон ёшлари келажагига сармоя


    HONOR илҳомлантирувчи AI технологияларга эга HONOR 400 сериясини тақдим этди


    “Ўзбекгидроэнерго” АЖнинг халқаро кредит рейтинги ББ (барқарор) даражасига кўтарилди


    Ҳудудий электр тармоқлари” АЖ Fitch Ratings агентлигининг халқаро кредит рейтингини “BB, барқарор” даражасига оширди


    Тошкентда Стинг бренди ҳомийлигида "Формула-1" фильмининг премераси бўлиб ўтди


    NRG Uzbekistan замонавий ва кенг мажмуа — Мафтун Макон турар жой мавзесини қуриш бўйича улкан лойиҳани амалга оширмоқда


    Қашқадарё ва Бухорода амалга оширилган қуёш энергияси лойиҳаларига 1 йил тўлиши муносабати билан расмий тадбир бўлиб ўтди


    “АлоқаБанк” ёшлар билан ишлашга оид дастурларни кенгайтирмоқда

     

    Тавсия этамиз

    Исроил АҚШга ҳужум қилган кун: ўнлаб америкаликларни ўлдириш бу англашилмовчилик эдими ёки фитна?

    2 июл, 19:45

    НАТО тарихи – дунёдаги энг қудратли ҳарбий ташкилотнинг обрўси пасаймоқдами?

    26 июн, 20:31
    Audio Icon

    Жой ҳаммага етарди: Жеймс Кемеронга кўра, “Титаник” йўловчиларининг омон қолиш имконияти бўлган

    25 июн, 23:50

    “Трампнинг Титаниги тўхтайди” — Эрон элчиси

    25 июн, 13:39
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Ўзбекистон терма жамоаси ҳимоячиси фаолиятини Эрон чемпионатида давом эттириши мумкин

    Спорт | 4 июл, 09:25

    Андижонда профилактика инспекторини пичоқлаган шахс қабристондан топилди

    Ўзбекистон | 4 июл, 09:14

    Трамп Оқ уй ҳудудида UFC жанги бўлиб ўтишини маълум қилди

    Дунё | 4 июл, 09:03

    “Реал”нинг қайта туғилиши, “Интер”нинг таназзули ва “Ал-Ҳилол” мўжизаси: клублар мундиали 1/8 финали хулосалари

    Футбол | 4 июл, 08:46

    Оҳангарон шаҳар ҳокимлиги мансабдори қамоққа олинди

    Ўзбекистон | 4 июл, 08:31

    Москвада озарбайжонлик “қонундаги ўғри” қўлга олинди (видео)

    Дунё | 4 июл, 08:24
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.