Pop Mart o‘yinchoqlar do‘koni asoschisi va rahbari 38 yoshda. Uning boyligi olti oy ichida 12 barobardan ko‘proqqa oshib, 2025-yil iyul oyi boshiga kelib 22,3 milliard dollarga yetdi. Uning tez boyib ketishiga koronavirus, odamlarning o‘yinchoqlarga bo‘lgan ommaviy muhabbati, ayniqsa dunyo bo‘ylab g‘olibona yurishini davom ettirayotgan tishli va tabassum qiluvchi Labubu hamda omad yordam berdi. Biz sizga reklama fakultetining yosh bitiruvchisi qanday qilib yumshoq trollar va qo‘g‘irchoqlarni sotishni o‘ylab topgani, uning muvaffaqiyatiga amerikalik ayollar huquqi himoyachisi, yapon mayonezi va k-pop yulduzi qanday aloqador ekanligi haqida hikoya qilamiz.
Van Nin 1987-yilda Xitoyning markaziy qismidagi Xenan viloyatida tug‘ilib, bolaligidanoq savdo sirlarini o‘rganishni boshlagan. Maktabdan so‘ng u ota-onasining do‘konida vaqt o‘tkazardi. Vanning aytishicha, ota-onasi turli-tuman narsalar — CD-disklar va videolardan tortib, qo‘l soatlari va baliq ovlash anjomlarigacha sotgan.
“Har kuni turfa xil xaridorlarni kuzatardim, shu tarzda tadbirkorlikka bo‘lgan qiziqishim bolaligimdan paydo bo‘lgan edi”, degan u 2020-yilda Pekin universitetining Guanxua boshqaruv institutiga bergan suhbatida.
Van Ning o‘zining dastlabki pulini maktab imtihonlari va universitetga kirish oralig‘idagi yozgi ta’tilda futbol murabbiyi sifatida topgan. U o‘smirlik paytidanoq bu o‘yinga qiziqib qolgan, o‘zi guruh tuzib, ular bilan yaqin atrofdagi sport maydonida mashg‘ulotlar olib borgan.
2005-yilda Van Ning Sias xususiy universitetining reklama yo‘nalishiga bakalavriatga kiradi. O‘qish paytida u suratga olish va videoga tushirish bilan shug‘ullanib, tayyor materiallarni musiqaga moslab montaj qilardi hamda roliklarni CD-disklarga yozardi. Vanning kursdoshlari ularga ham bir-ikkita nusxa tayyorlab berishini so‘rashadi. Tadbirkorlik qobiliyatini namoyon etib, u darhol o‘z mashg‘ulotini daromad manbaiga aylantirishga qaror qiladi va Days Studio nomli talabalar klub-studiyasini tashkil etadi. To‘g‘ri, internet va ijtimoiy tarmoqlar rivojlanishi hamda ommaviylashuvi tufayli bu biznes asta-sekin so‘nib boradi. Biroq studiyaning mashhurlik cho‘qqisida Sias universiteti talabalarining yarmidan ko‘pi Days Studio disklarini xarid qilishardi.
2008-yilda bakalavr darajasini olgach, Van Ning Xenan viloyatidan Pekinga ko‘chib ketadi. U taxminan bir yil davomida ta’lim kompaniyasida metodist sifatida ishladi, so‘ngra Xitoyning mashhur mikroblog xizmati Sina Weibo’ga o‘tadi. Bu yerda Van Ning “ishning mazmuni” haqida o‘ylay boshladi va o‘z so‘zlariga ko‘ra, butun umr “yirik biznesning ko‘zga ko‘rinmas vintchasi” bo‘lib qolishni xohlashi yoki xohlamasligi haqida bosh qotira boshlaydi.
2010-yil noyabr oyida 23 yoshli Van Nin Pekindagi EC Mall savdo markazida birinchi Pop Mart do‘konini ochdi. U bu g‘oyani Gonkongga qilgan safaridan so‘ng, LOG-ON savdo tarmog‘idan ilhomlanib yaratdi. LOG-ON’da turli maishiy buyumlar va aksessuarlar — mini ventilyatorlardan tortib, sumka va kosmetikagacha sotilardi. U yerdan o‘yinchoqlar ham o‘rin olgan edi. Van Pop Mart’ni ochish uchun 20 ming yuan (taxminan 3000 dollar) sarmoya kiritdi — bu pul uning o‘zi va do‘stlari tomonidan yig‘ilgan.
Biroq Pop Mart’ning ilk faoliyati oson kechmadi. 2011-yilda sotuvlar pasaydi, kuchli raqobat va jamoaning tajribasizligi muammoga aylandi. Top menejerlarning barchasi, jumladan hozirgi bosh direktor va vitse-prezident Lyu Jan ham yaqinda o‘qishni bitirgan edi. Van o‘sha davrni eslab, “ko‘prik qurilishi tugasa, ishlarimiz yurishadi”, degan xomxayollar bilan o‘zlarini ovutishganini aytadi.
2011-yil oxiriga kelib, Van biznes modelini tubdan o‘zgartirishga qaror qildi. U Tmall platformasida onlayn do‘kon ochdi va Pop Mart’ni texnologik kompaniya sifatida investorlar e’tiboriga havola eta boshladi. 2012-yilda ko‘plab rad javoblarini oldi — sarmoyadorlar uni tajribasiz, jamoasini esa zaif deb hisoblashdi. Ammo o‘sha yil avgustida taniqli “biznes farishta” May Gan Pop Mart’ga sarmoya kiritdi — bu esa kompaniyaning keyingi muvaffaqiyatlarining boshlanishi bo‘ldi.
2012-yildan 2015-yilgacha Pop Mart asta-sekin ko‘proq sarmoyalarni, jumladan, May Ganning yordami bilan jalb eta boshladi. 2014-yilda Van Ning Xitoyning yetakchi biznes maktablaridan biri hisoblangan Pekin universitetining Guanxua boshqaruv instituti magistraturasiga o‘qishga kiradi. Pop Martning bir nechta yuqori boshqaruv xodimlari Guanxuani tamomlagan — kompaniya operatsion direktori Si De Vanning kursdoshi bo‘lgan, moliyaviy direktori Yan Jingbin esa u yerda bir yil oldin magistraturani tugatgan. Bundan tashqari, kompaniya direktorlar kengashining mustaqil a’zolari orasida menejment maktabi xodimlari — professor Chjan Szyanjun va o‘qituvchi U Lyanshen ham bor edi.
Bu kadrlar qo‘shilishining barchasi kompaniyadagi biznes qarorlariga ta’sir ko‘rsatdi va 2015-yilda Pop Mart o‘z asoschisini Forbes ro‘yxatiga olib kelgan hal qiluvchi qadamlardan birini qo‘ydi. Do‘konda Dreams kompaniyasining Sonny Angel o‘yinchoqlari sotila boshlandi. Van Ninning hisob-kitoblariga ko‘ra, u oyiga 60 000 ga yaqin o‘yinchoq yoki har 20 soniyada bittadan sotgan.
Dastlab Labubu faqatgina Xitoyda ommalashdi. Koronavirusga qarshi cheklovlar asta-sekin yengillashtirilgach, o‘yinchoqlar savdosi o‘sishda davom etdi. Hatto Xitoydagi Ping An banki yangi mijozlarga hisob ochib, unga 50 ming yuan (qariyb 7 ming AQSh dollariga teng) kiritganda Labubu o‘yinchoqni sovg‘a sifatida taqdim etgan. Biroq bank nazorat organi ogohlantirish berdi va bu aksiya to‘xtatildi.
Labubu atrofidagi xalqaro shov-shuv 2024-yilda, Blackpink guruhining tailandlik k-pop yulduzi Lisa Instagram profilida o‘yinchoq bilan suratini joylashtirganida boshlandi. Shundan beri turli yosh va shuhratdagi yulduzlarning qimmatbaho va juda qimmatbaho sumkalariga tishli troll shaklchalarini taqib olgan suratlari uzluksiz paydo bo‘lmoqda. Bu yilning iyun oyida qo‘shiqchi Riannaning Louis Vuitton sumkasida ham, shou-biznes afsonasi, 79 yoshli qo‘shiqchi va aktrisa Sherning sumkasida ham maxluq-brelok ko‘zga tashlandi. Kattalar tomonidan "bolalarcha" o‘yinchoqlar xarid qilinishining odatiy holga aylanishidan tashqari, bu shaklchalarning muvaffaqiyatida ularning arzonligi (Pop Martda ular taxminan 20-30 dollar turadi), kutilmaganlik unsuri va ayniqsa milleniallar va zumerlar orasidagi global noaniqlik tuyg‘usi tufayli keng tarqalgan nostalgiya muhim rol o‘ynamoqda.
Hozirda Pop Mart kompaniyaning dizaynlari asosida ma’lum sifat standartlariga mos keladigan o‘yinchoqlar ishlab chiqaradigan 30 dan ortiq fabrika bilan hamkorlik qilmoqda. Har bir yangi to‘plamni yaratish jarayoni kamida sakkiz oy davom etadi — rassomlar va dizaynerlardan tayyor eskizlarni olishdan to qadoqlangan o‘yinchoqlarni sotishgacha. Biroq Van Ning faqat o‘yinchoqlar bilan cheklanib qolmagan — 2023-yil sentyabrida Pekinning Chaoyang tumanida Pop Land ko‘ngilochar bog‘i ochildi. Kompaniya, shuningdek, personajlarni jonlantirish uchun o‘z animatsiya studiyasini ishga tushirdi.
“Butun dunyo seni katta bo‘lishga shoshiradi, Pop Mart esa sekinroq ulg‘ayishingni istaydi”, deya ta’kidlaydi 38 yoshli milliarder Van Ning.
Izoh (0)