O‘zbekistonda barcha moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari qayta tarixiy-madaniy ekspertizadan o‘tkaziladi. Uning natijasiga ko‘ra, Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari davlat reyestri, elektron katalogi, pasporti va davlat kadastri shakllantiriladi, deb yozmoqda “Gazeta.uz”.
Foto: “Daryo”
Bu haqda Prezidentning “Turizm, sport va madaniy meros sohalarida davlat boshqaruvi tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmonida belgilangan.
2021-yil oxiriga qadar barcha sport va madaniy meros obyektlari haqidagi ma’lumotlar (shu jumladan, pasporti, davlat kadastri) joylashtiriladigan elektron portal yaratiladi.
Farmon bilan moddiy madaniy meros obyektiga tutash hududdagi muhofaza tegralarida kapital qurilish ishlarini hamda ularga zarar yetkazish bilan bog‘liq faoliyatni amalga oshirish taqiqlanadi. Ushbu taqiq madaniy meros obyektining o‘zgartirilishi mumkin bo‘lmagan o‘ziga xos xususiyatlarini va uning tarixiy muhitini saqlab qolish maqsadida joriy etiladi.
Bundan tashqari, ruxsatnoma olmasdan turib, moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlarini konservatsiyalash, restavratsiya qilish, tuzatish, ta’mirlash, hozirgi zamonda foydalanishga moslashtirish, shuningdek, ular bilan bog‘liq ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar, loyihalash hamda ishlab chiqarish ishlarini amalga oshirish taqiqlanadi.
Turizm va sport vazirligi, Fanlar akademiyasi, Qurilish vazirligi, Kadastr agentligi, Qoraqalpog‘iston Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari Bosh prokuratura bilan birgalikda uch oy muddatda madaniy meros obyektlarining qo‘riqlanadigan tegralarida noqonuniy qurilgan qurilmalar va bino-inshootlarni bartaraf etish hamda ularning yer maydonlaridan noqonuniy foydalanishning oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlarni belgilashi lozim.
2020-yilning 1-yanvariga qadar tarixiy, ilmiy, badiiy yoki o‘zgacha madaniy qimmatga ega bo‘lgan ko‘chmas mulk obyektlarini har birining joyiga borgan holda aniqlash, yangi obyekt bo‘yicha tarixiy-madaniy ekspertiza o‘tkazish va ularni davlat muhofazasiga olish ta’minlanishi, moddiy madaniy meros obyektlarining qo‘riqlanadigan tegralari, shu jumladan, muhofaza tegralari, imoratlar qurish va xo‘jalik faoliyatini tartibga solish tegralari, qo‘riqlanadigan tabiiy landshaft tegralari belgilanishi lozim.
Shuningdek, ushbu muddatga qadar xalqaro ekspertlarni jalb etgan holda madaniy meros, shu jumladan, arxeologiya merosi obyektlari, madaniy boyliklarni olib kirish va olib chiqish, nomoddiy meros sohasiga oid qonun hujjatlari va xalqaro shartnomalar normalarini umumlashtirib, to‘g‘ridan to‘g‘ri amal qiluvchi yagona qonun loyihasini ishlab chiqish topshirilgan.
Bosh prokuratura tashkiliy-shtat tuzilmasida 3 ta shtat birligidan iborat bo‘lgan madaniy meros sohasidagi qonunchilik ijrosi ustidan, shu jumladan, madaniy merosni muhofaza qilish, asrashga doir ishlar va ulardan foydalanishning oqilona tashkil etilishini nazorat qilish bo‘yicha tegishli bo‘lim tashkil etiladi.
2021-yil davomida moddiy madaniy meros obyektlari, muzey, sport majmualari va boshqa namoyish obyektlarida elektron to‘lov, turniket (lazer-datchikli) va video qayd qilish moslamalarini o‘rnatishni, kirish biletlarini oldindan sotib olishni nazarda tutuvchi yagona markazlashgan elektron tizim joriy etiladi. Ushbu tizim namuna sifatida 2021-yil 1-sentabrga qadar Samarqand shahrida joriy etiladi.
Bu haqda Prezidentning “Turizm va sport vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi farmonida qayd etilgan.
Moddiy madaniy meros obyektlarini konservatsiyalash, restavratsiya qilish, tuzatish, ta’mirlash, ilmiy va ilmiy-texnik tadqiq etish, loyihalash bo‘yicha yuqori malakali kadrlarni tayyorlash va ushbu sohaga yetakchi mutaxassislarni jalb qilish maqsadida 2021/2022-o‘quv yilidan boshlab Toshkent arxitektura-qurilish instituti va Samarqand davlat arxitektura-qurilish institutida madaniy meros obyektlarini asrash fakultetlari ochiladi, Buxoro arxitektura va qurilish kollejida Madaniy meros obyektlarini asrash yo‘nalishi tashkil qilinadi.
Hujjat bilan, shuningdek, davlat muassasasi shaklida “Madaniy meros obyektlari restavratsiyasi direksiyasi” va bosqichma-bosqich ravishda uning mintaqaviy restavratsiya markazlari tashkil etiladi. Davlat budjetidan madaniy meros obyektlarini asrashga doir ishlar uchun ajratiladigan mablag‘lar ustuvor ravishda to‘g‘ridan to‘g‘ri shartnoma asosida “Madaniy meros obyektlari restavratsiyasi direksiyasi”ga yo‘naltiriladi.
