2012 йил 14 декабрь куни АҚШнинг Ньютаун шаҳарчасида истиқомат қилувчи 20 ёшли Адам Питер Лэнза ўз онасини уйда отиб ўлдирди, сўнг мактабга бориб, олти ва етти ёшли 20 болани ва олти нафар мактаб ходимини ўлдирди, икки кишини оғир яралади. Шундан сўнг у ўз жонига қасд қилди. «Дарё» колумнисти Нурбек Алимов ўша қонли воқеалар ҳақида ҳикоя қилади.
Катта фожиани бошлаган қотиллик
Ньютаун аҳолиси 28 минг кишидан кам бўлган сокин шаҳарча сифатида танилган. Жиноят даражаси жуда паст, бу воқеагача бўлган ўн йил ичида шаҳарда биттагина қотиллик қайд этилган эди холос.
2012 йил 14 декабрь жума куни, соат 9:30 дан бир оз олдин Адам Питер Лэнза ўзининг онаси – эллик икки ёшли Нэнси Лэнзани Ньютаундаги уйида Marlin 0.22 милтиғи билан отиб ўлдирди. Нэнсини тўшагида ўлик ҳолда топишганида унинг бошига тўрт марта ўқ узилган эди. Кейин Адам Лэнза онасининг машинасига ўтирди ва Сэнди Хук бошланғич мактабига йўл олди.
Эрталаб соат 9:35 ларда Лэнза онасининг ярим автомат Bushmaster винтовкасидан фойдаланиб, мактабнинг қулфланган асосий шиша эшигига ўқ узди. У қора ҳарбий услубдаги форма ва бронежилет кийган эди. Кейинчалик гувоҳларнинг таъкидлашича, дастлабки ўқ овозлари мактаб радиоэшиттириш тизими орқали эшитилган.
Мактабдаги қирғин
Ташқаридан ўқ овозлари кела бошлаганда мактаб директори Дон Хокспранг ва психолог Мэри Шерлак мактаб ходимлари билан йиғилиш ўтказаётган эди. Хокспранг ва Шерлак ўқ овозларини эшитиб хонадан югуриб чиқиб, Лэнзага йўлиқди. Иккала аёл ҳам жиноятчини тўхтатишга уринганида ҳалок бўлди. Эҳтимол, Хокспранг мактабнинг радиоэшиттириш тизимини ёқиб юборган бўлиши мумкин, чунки кейинроқ спорт залидаги тўққиз ёшли мактаб ўқувчиси карнайдан қотилнинг «қўлингизни кўтаринг!» деган сўзларини эшитганини айтиб берган. Директор билан йиғилишда қатнашган мактаб шифокори Даян Дэй қичқириқларни эшитганини, шундан кейин ўқ узилганини айтди. Йиғилишда иштирок этган ўқитувчи Натали Хаммонд эшикни ўз танаси билан итариб турганида эшик ортидан ўққа тутилиб қўлидан ва оёғидан жароҳатланди.
Октябрь ойидан бери туғруқ таътилида бўлган биринчи синф ўқитувчисини алмаштириб турган Лорен Руссони қотил юзидан отиб ташлади. Унинг синфидаги барча ўқувчилар ҳам отиб ташланган, аммо битта олти ёшли қиз тирик қолди. Унинг сўзларига кўра, у ўзини ўликдек кўрсатган ва мактабдаги шовқинлар тингунча қимирламаган. Шундан сўнг у қонга беланган ҳолда кўчага югуриб чиқиб, мактаб биносини биринчи бўлиб тарк этган болалардан бири бўлди. Қизчанинг онаси айтишича, қизи унга: «Ойи, мен билан ҳаммаси яхши, лекин барча дўстларим ўлди», деб айтган. У қотилни «жуда ёвуз одам» деб таърифлаган.
Бошқа синф хонадаги воқеалар аниқ эмас. Омон қолган биринчи синф ўқувчилари ўқитувчиси, йигирма этти ёшли Виктория Сото ўқувчиларини шкафлар ва жавонлар остига яширишга урингани ҳақида сўзлаб берган. Лэнза хонага кириб келганида Сото ўқувчилар концерт залида эканини айтди. Шунда қўрқувдаги баъзи болалар яширинган ерларидан чиқиб, синфдан қочиб кетишга ҳаракат қилди, аммо жиноятчи уларни ўлдирди. Сото ўқувчиларни ҳимоя қилиш учун югурди ва у ҳам отиб ташланди. Омон қолган олти ўқувчи жавондан чиқиб, мактабдан қочиб, қўшни уйга яширинди.
Энн Мари Мёрфи алоҳида эътиборга муҳтож талабалар билан ишлаш бўйича ўқитувчи ёрдамчиси эди. У олти ёшли Дилан Хоклини танаси билан ўқлардан ҳимоя қилди, аммо иккаласи ҳам ҳалок бўлди. Бир ҳафта олдин ишга жойлашган Рейчел Девино ҳам ўқувчиларини ҳимоя қилишга уриниб ҳалок бўлди.
Олтмиш ёшли мактаб ҳамшираси Сара Кокс стол остига яширинганида Лэнза унинг кабинетига кириб, ундан олти метр нарида турганини, сўнг орқасига ўгирилиб, чиқиб кетганини айтади. У ва котиба Барбара Холстед қутқарув хизматини чақириб, тўрт соат давомида тиббиёт кабинетидаги шкафда яшириниб ўтирган.
Йигирма тўққиз ёшли ўқитувчи Кейтлин Ройг ўн тўрт ўқувчисини шкафга яшириб, шовқин қилмасликни сўради ва эшикни тўсиб қўйди. Кутубхоначилар Ивонн Чек ва Мэриэнн Жейкоб ўн саккиз болани яширган ва эшикни шкаф билан тўсган эди.
Мусиқа ўқитувчиси, эллик ёшли Мэрироз Кристопик яна бир кичкина хонада тўртинчи синф ўқувчиларини яширган. Улар Лэнза «Эшикни очинг!» деб бақириб, эшикни урганини эшитган.
Қотиллик натижаси
Лэнза эрталаб соат 9:46 дан 9:53 гача ўқ отишни тўхтатди. Бу пайтга келиб у 50 дан 100 тагача ўқ отган эди. У ҳар бир қурбонига бир неча мартадан ўқ узди. Ўқувчилардан камида биттаси, олти ёшли Ноа Познер 11 та ўқ билан ўлдирилган эди. Жиноятчи ўқларнинг кўп қисмини асосий кириш эшиги яқинидаги иккита синфхонада, битта синфда ўн тўрт болани ва бошқасида олти болани отиб сарфлаган. Қурбонлар олти ёшдан этти ёшгача бўлган саккиз ўғил бола ва ўн икки қиз, шунингдек, мактаб ишчилари бўлган олтита аёл эди. Лэнза яқинлашаётган полициячилар овозини эшитиб, бошига ўқ узиб, жонига қасд қилди.
Мактабда жами 20 нафар бола ҳалок бўлди – улардан 18 нафари воқеа жойида вафот этди, иккитаси кейинчалик касалхонада ўлди. Ўлдирилган олти аёл – мактаб директори, психолог, икки амалиётчи ўқитувчи ва икки ўқитувчи ёрдамчиси эди. Барча қурбонларга бир нечта ўқ жароҳати етказилган. Ўлганларнинг аксариятига яқин масофадан туриб, уч кишининг эса юзига ўқ узилган. Дастлабки маълумотларга кўра, қурбонларнинг барчаси ярим автоматик милтиқдан ўлдирилган ёки яраланган, Лэнза эса тўппонча билан бошига ўқ узган.
Тергов
Терговчилар Лэнзанинг ўлимолди мактубини ёки ҳужум сабабини изоҳловчи бошқа маълумотни топа олмади.
2013 йил ноябрь ойида Коннектикут прокуратураси кенг қамровли тергов ҳисоботини эълон қилди. Лэнза ҳаракатларини олдиндан ва ёлғиз режалаштиргани аниқланди, аммо у нима учун жиноят содир этгани ва нима учун айнан Сэнди Хук мактабини танлагани сабабларини тушунтириш учун етарли далиллар йўқ эди.
Қотил яшаган муҳит
20 ёшли Адам Питер Лэнза онаси Нэнси билан Сэнди Хукдаги уйида, бошланғич мактабдан саккиз километр узоқликда яшаган. Лэнза муқаддам судланмаган ва қонунбузарлик қилмаган.
Лэнзанинг ота-онаси 1981 йилда турмуш қурган, 2009 йил сентябрь ойида ажрашган. Нэнси юқори маошли эрининг алиментига яшаган, бу эса унга ишламасдан Адамни парвариш қилиш имконини берган.
Нэнсининг қайнисинглисини айтишича, у уйида камида ўнта ўқотар қурол сақлаган ва кўпинча ўғилларини ўқ отиш жойларига олиб бориб турган.
Адам Лэнза ким эди?
Адам Лэнза 1992 йил 22 апрелда АҚШнинг Нью-Хемпшир штатидаги Экстер шаҳрида туғилган. У оилада иккинчи фарзанд эди. Қисқа вақт Сэнди Хук бошланғич мактабида ўқиган. Кейинчалик Ньютаундаги католик мактаби ва ўрта мактабни аъло баҳолар билан тамомлаган. 2008–2009 йилларда Ғарбий Коннектикут университетида ўқиган.
Синфдошлари ва ўқитувчилар Лэнзани «ақлли, аммо асабий ва безовта» деб таърифлайди. У бошқалар билан алоқадан қочган, ўзгалар орасида ўзини ноқулай ҳис қилган. Унинг яқин дўстлари бўлмаган.
Адам енгил аутизм ва шахсият бузилишининг бирор-бир шаклидан азият чеккан деб гумон қилинади. Полиция ва Нэнсининг дўстларига кўра, Адамга Аспергер синдроми ташхиси қўйилган. Ушбу синдромдан азият чекадиган одамлар кўпинча юқори интеллектга эга, аммо уларнинг ижтимоий қобилияти ривожланмаган.
Якун
Ушбу фожиадан кейин АҚШ президенти Барак Обама баёнот бериб, тўрт кунлик миллий мотам эълон қилди. АҚШ маъмурияти раҳбари «18 декабрь куни Қуёш ботгунча» АҚШ ҳукуматининг барча бинолари, ҳарбий базалари ва чет эл ваколатхоналарида миллий байроқларни туширишни буюрди. Спикер Жон Бейнернинг қарори билан Конгресс биносида ҳам Америка байроқлари туширилди.
Президент Обама фожиа ҳақида Оқ Уйда айтиб берар экан, бир неча бор тўхтаб кўз ёшларини артди.
Қиш фаслининг 14-кунида содир бўлган ушбу фожиа ҳалигача АҚШда дахшат билан эсланади...
Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назарида фарқ қилиши мумкин.
Изоҳ (0)