Ўзбекистон суд тизимида сунъий интеллектдан фойдаланиш тезроқ йўлга қўйилиши керак. Бу ҳақда собиқ ташқи ишлар вазири, айни пайтда Марказий Осиё сунъий идрок ассоциацияси раиси Владимир Норов “Дарё” мухбирига берган интервьюсида айтди.
Тошкент шаҳрида ўтказилган халқаро инвестиция форумида кўп мавзулар қатори сунъий интеллект бўйича ҳам муҳокамалар бўлди. Мулоқотда модератор сифатида қатнашган Владимир Норов “Дарё”га интервью берди.
“Судга сунъий идрок керак”
Бугунги интернет ва сунъий интеллект даврида ахборот алмашиш кучли. Ҳар бир давлатда нима бўляпти — ҳамма билади. Уни яшириб бўлмайди. Ўйлайманки, суд тизимини ҳам ривожлантириш керак.
Ассоциациямиз шу йил февралда Олий суд ва Судьялар мактаби билан ҳамкорликда махсус конференция ўтказди. Мавзу суд тизимига сунъий идрокни қандай қилиб татбиқ этиш бўйича эди.
Ҳозир судларда жуда кўп муаммолар мавжуд. Буни ҳеч ким инкор этмайди. Одамларда тизимга нисбатан норозилик бор. Ҳаётимиз ўзгармоқда, аҳоли кўпаймоқда. Иқтисод, шахсий мулк ва тадбиркорлик ривожланяпти. Албатта, бу жараёнда суд ҳам ўзгариши керак. Масалан, кўп ҳолларда инсонлар аризасига жавоб ололмаяпти ёки судда кўрилаётган ишлар бўйича эътирозлар бўлади. Бу вазифаларни сунъий интеллект орқали, яъни инсон омилисиз бажариш ҳам мумкин.
“Сунъий идрок судьяга маслаҳатчи бўлади”
Суд жараёнини назорат қилиш масаласи бор. Мониторинг ва таҳлил қилишда сунъий интеллект катта рол ўйнайди. Шу масалаларни биз Олий суд билан биргаликда ўтказган давра суҳбатимизда гаплашиб олдик. Бугун иқтисод соҳасига, жумладан, банк, савдо ёки электрон тижорат тармоқларига сунъий интеллект тез кириб, ривожланиб бормоқда.
Энди суд тизими ҳам бунга ҳаракат қилмаса, орқада қолиб кетади. Мисол учун, ҳозир Хитойда интернет-суд очилган. Яъни сунъий интеллект ҳаммасини олиб боради. Уларда бу тез ривожланяпти. Мен уч йил ишлаб ҳайрон қолганман. Ҳозир улар шифохона очган. У ерда 42 та шифокор бу сунъий интеллект. Биз ҳам шу ишларни тезлаштиришимиз керак.
Суд соҳасида ҳам, судьялар томонидан инсон омили бор. Кўп масалаларни ечишда сунъий интеллект уларга маслаҳатчи ҳисобида бўлади. Сунъий идрок судьяни алмаштирмайди. Лекин судьялар суд қарорини қабул қилганда ҳам қонунга эътибор бериши керак, ҳам бошқа масалаларга. Яъни олдинги суд жараёнларини ҳам таҳлил қилиб, ўша асосида қарор қабул қилиши керак.
Агар ҳозирги кадрларга сунъий идрокни ўз ишида қўллашни ўргатмасак, орқада қолиб кетаверамиз. Ҳаёт тез ривожланиб боряпти. Суд, адлия тизим ҳам албатта ривожланиши керак.
“ChatGPT ягона ёрдамчим”
Мен ҳар куни сунъий интеллектдан фойдаланаман. Олдин вазир, бош котиб ва элчи бўлганман. У пайтларда ёрдамчиларим бўлган. Энди ҳеч кимим йўқ. Лекин менда ChatGPT бор. У самаралироқ. Чунки менга дарҳол жавоб беради. Ёрдамчиларимга эса тушунтиришга кўпроқ вақт кетган. Яъни улар менга жавоб келтирган, лекин мен ундан қониқмаган бўлишим мумкин эди. Аммо ChatGPT дарҳол жавоб беради. Фақат саволни ёзиш керак холос.
“Сунъий идрок — катта хавф”
2023 йилда Пекинда сунъий интеллект хавфсизлигига бағишланган катта форум бўлиб ўтган эди. У ерда Стенфорд университетидан, Ҳиндистондан, Хитойдан мутахассислар қатнашиб, сунъий идрок билан боғлиқ келажакдаги хавфларни чуқур таҳлил қилган. Ҳозирги даврда сунъий идрок инсон тафаккуридан ҳам юқори даражага кўтарилиши мумкин бўлган босқичга яқинлашмоқда. Бу хавотирли ҳолат. Сунъий идрок шундай даражага чиқиши мумкинки, уни ўчириб ҳам бўлмайди.
Шунинг учун ҳам ҳозир одамлар айни вақтда бу хавфни камайтириш устида ишлашяпти. Агар биз сунъий идрокни ривожлантирмасак, ортда қоламиз.
Мен эслайман, мактабда қўлда сиёҳ билан ёзганмиз. Кейин шарикли ручкалар пайдо бўлди. Уларни ишлатиш бизга тақиқланган эди. Кейин болаларим ўқиётганда калкуляторлар пайдо бўлди. Мактаб калкуляторлардан фойдаланишни ҳам тақиқлаган. Фикр шундай эди: агар ёшлар калкулятор ишлаца, ақлли бўлишмайди. Кейин компьютер, интернет келди. Ўшанда ҳам шундай хавотирлар бўлган. Аммо аксинча, буларнинг барчаси цивилизациямиз ривожланишига имкон берди.
Изоҳ (0)