Britaniyada O‘zbekistondan borib qolgan super chumolilar elektr uzilishlariga sabab bo‘ldi

Osiyo super chumolilarining invaziv turi Buyuk Britaniyada elektr ta’minotiga xavf solmoqda. Bu haqda Daily Star xabar bermoqda.

Lasius neglectus yoki britaniyaliklar “elektrochumolilar” deb ataydigan hasharotlar orolga 2009-yilda O‘zbekistondan Osiyo xonaki o‘simliklari bilan birga kelib qolgan. Britaniyada paydo bo‘lgandan beri ular elektr simlaridagi qisqa tutashuv va elektr uzilishlariga sabab bo‘lib kelgan. Mutaxassislarning fikricha, elektrochumolilar butun boshli uylarni elektrsiz qoldira oladi.

O‘zbekistonda lasius neglectus chumolilarining ini uzun tunnellar shaklida o‘zaro bog‘langan bo‘lib, tarmoq 20 gektargacha maydonni egallashi mumkin. Yaqinda olimlar bunday hasharotlarning yetakchisi bo‘lgan “ona chumolilar” ucha olishini aniqladi, bu esa ular yangi hududlarni avval taxmin qilinganidan tezroq egallashi mumkinligini anglatadi.

Elektrochumolilar juda xavfli bo‘lishi mumkin. Ular kabellar va kommutatorlar atrofida koloniya hosil qiladi va osongina qisqa tutashuv keltirib chiqarishi mumkin, bu esa o‘z navbatida elektr uzilishiga yoki hatto yong‘inga olib keladi.

York universiteti biologlari tomonidan olib borilgan so‘nggi tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, Buyuk Britaniyaning iqlimi bunday invaziv tur uchun mos. Elektrochumolilar har yili o‘z uyasidan 20–50 kilometr masofaga uzoqlashadi va shu radiusda yangi koloniyalar yaratishi mumkin. Shu bilan birga, lasius neglectus’da bir nechta “ona chumoli” bo‘lishi mumkin.

Britaniyada lasius neglectus birinchi marta Milliy ko‘chmas mulk fondiga tegishli Glostershir bog‘ida topilgan. Keyinchalik, chumolilar Buyuk Britaniyaning yana oltita joyida, jumladan, Istborn shahri va London yaqinidagi Xendonda topilgan. Besh yil o‘tgach, hasharotlar poytaxtdan 160 kilometr sharqda, shuningdek, Kembrijshirda aniqlangan. 2016-yilda Yorkshir va Angliyaning janubiy qirg‘og‘ida ularning koloniyalari topilgan.

Yangi in qurish borasidagi tezligini hisobga olgan holda, olimlar ushbu hasharotlarning ekotizimga ta’sirini baholadi. Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, ular boshqa chumoli turlarini siqib chiqarishga qodir.