Butunjahon oltin kengashining so‘nggi ma’lumotlariga ko‘ra, Markaziy banklarning oltin xaridi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 82 foizga oshdi.
Turkiya dekabr oyida eng katta xaridor bo‘lib, zaxirasiga 10,1 tonna oltin qo‘shdi. Turkiya o‘tgan yilning uchinchi choragida katta sotuvchi bo‘lgan edi, ammo endi zaxiralarini to‘ldirishga urinmoqda.
O‘zbekiston noyabr oyida 21,5 tonna oltin sotganidan keyin, dekabrda 8,4 tonna sotib oldi.
“O‘zbekiston oltin zaxiralarini faol boshqarayotgani uchun bunday xarid va sotib olish odatiy holdir”, — Butunjahon oltin kengashi.
Dekabr oyida Qirg‘iziston (1,1 tonna), Chexiya (0,4 tonna) va Ukraina (0,3 tonna) ham oltin sotib oldi. Dekabr oyida eng ko‘p oltin sotgan Qozog‘iston bo‘ldi — 4,8 tonna.
Markaziy banklar 2021-yilda jahon zaxiralariga 463 tonna oltin qo‘shdi. Bu 2020-yilga nisbatan 82 foizga ko‘pdir.
Oltin O‘zbekistonga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
Oltin bo‘yicha jahon narxlari mamlakatdagi hayotga to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Birinchidan, oltin respublikaning asosiy eksport tovarlaridan biri hisoblanadi. Avvalgi yillarda uning ulushi 50 foizgacha o‘sgan edi.
2021-yilda vaziyat o‘zgardi. Garchi oltin ulushi 24,7 foizgacha kamaygan bo‘lsa-da, u tashqi savdo-sotiqda muhim ahamiyatga egadir (hajmi bo‘yicha faqat sanoat tovarlaridan keyingi o‘rinda turadi).
Ko‘plab oltin ishlab chiqaruvchi mamlakatlarda uni mamlakatning o‘zi eksport qiladi, ammo O‘zbekistondagi yagona sotuvchi – bu Markaziy bank (MB) bo‘lib, ishlab chiqaruvchilardan (masalan, Navoiy kon-metallurgiya kombinatidan) oltinni sotib oladi va uni boshqa mamlakatlarga (asosan, Shveysariyaga) eksport qiladi. Markaziy bankda aytishlaricha, oltin, uning narxi qimmatlashgan paytida sotilar ekan.
Ikkinchidan, O‘zbekiston zaxiralarining katta qismi aynan oltindan iborat. Ushbu zaxiralar sug‘urta yoki “xavfsizlik yostiqchasi” hisoblanadi. Deyarli barcha mamlakatlar favqulodda vaziyatlarda kerak bo‘ladigan o‘zining zaxirasiga ega.
Turli mamlakatlar o‘z zaxiralaridan turlicha foydalanadi. Odatda bu to‘lov balansi yetishmovchiligini moliyalashtirish, valyuta bozorida intervensiya o‘tkazish, milliy valyuta kursini saqlash, tashqi qarzni qoplash va h.k.lar bo‘lishi mumkin.
Xalqaro tashkilotlar rivojlanib borayotgan mamlakatlarga, shu qatorda, O‘zbekistonga ham 3 oylik importni moliyalashtirishga yetadigan o‘z zaxirasini saqlashni tavsiya qiladi .
Hozirda O‘zbekistonga 15 oydan ortiq importni moliyalashtirish uchun 35 mlrd dollar mablag‘ yetarli. Bunday ko‘rsatkich esa ishonchli hisoblanadi.
Uchinchidan, Markaziy bankda ta’kidlashlaricha, qimmatbaho oltin davlat budjeti daromadlari, shu jumladan, oylik maoshlar, nafaqalar va boshqa ijtimoiy sarf-xarajatlar uchun ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Bunday fikrni xalqaro tashkilotlar ham tasdiqlaydi. Masalan, Xalqaro valyuta fondi oltin narxining o‘zgarib turishini O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun tahlikalari vaziyatlardan biri deb ta’kidlaydi.
To‘rtinchidan, oltin narxining oshishi oltin qazib oluvchi korxonalardan olinadigan daromad solig‘i tushumlarining o’sishiga xizmat qiladi. Bu esa bir necha trln so‘m degani.
Beshinchidan, oltin o‘zbekistonliklar uchun jamg‘arma va sarmoyalarning eng maqbul usullaridan biridir. Avvalroq O‘zbekistonda qanday qilib oltinni qonuniy sotib olish haqida xabar berilgan edi.
Izoh (0)