Кексалик тўсатдан 40 га етганда бошланмайди, аммо айнан шу ёш атрофида организмдаги ўзгаришлар яққол сезила бошлайди: кўриш қобилияти ёмонлашади, сочлар тўкилади ёки айрим хасталиклар пайдо бўлади. Шунинг учун ҳам, агар илгари соғлиғингизга эътибор бермаган бўлсангиз, ҳозир бошлашнинг айни пайти. Қуйидаги фойдали одатлар сизга куч-қувватни сақлаш, ҳаёт сифатини яхшилаш ва келажакдаги касаллик хавфини камайтиришга ёрдам беради.
- Ҳафтасига камида уч марта жисмонан фаол бўлиш
Бунинг учун пул сарфлаб спорт залига бориш шарт эмас. Енгил югуриш, ёга, сузиш ёки скандинавча юриш ва бошқа шунга ўхшаш ўзингизга ёқадиган ва қулай машғулотни танланг. Жисмоний фаоллик мушаклар ва юракни мустаҳкамлайди, артрит ёки юрак етишмовчилиги каби ёшга боғлиқ касалликлар хавфини камайтиради. Бундан ташқари, спорт ортиқча вазнга қарши курашишда ёрдам беради, бу эса гипертония ва 2-тур қандли диабетнинг олдини олади. Машқлар пайтида организмда эндорфинлар — кайфиятни кўтарувчи ва стрессни камайтирувчи гормонлар ишлаб чиқилади. Соғлом ва бақувват танада эса одамнинг ўзига бўлган ишончи ҳам ортади.
- Ҳар қандай қарамликдан воз кечиш
Ёши катта кишиларнинг “Мен бутун умр чекиб келганман. Ана, 90 ёшга ҳам кирдим-ку” деган гапларига учманг. Ҳеч қандай тамаки соғлиқ учун фойда келтирмайди. Қарамлик деганда алкоголь, никотин, ҳаттоки ортиқча қаҳва ёки телефонларга ҳаддан ташқари боғланиш ҳам тушунилади. Улар мияга зарар етказади, юрак-қон томир тизими касалликларига сабаб бўлади ва кўпинча яқинларингиз билан зиддиятларга олиб келади. Қолаверса, бундай одатлар катта харажат талаб қилади.
- Тўғри овқатланиш
Йўл-йўлакай бирор енгил нарса билан тамадди қилиб олиш одатига чек қўйинг. Озиқ-овқат бу нафақат энергия, балки мия учун “ёнилғи” ҳамдир. Нонуштани фақат эспрессо билан ўтказгандан сўнг тушликкача жиззаки бўлиб қолишингиз ҳам шу сабабдан.
Кунига камида уч маҳал тўғри ва мувозанатли овқатланинг. Рационда оқсиллар, ёғлар ва углеводлар бўлиши лозим. Ҳар куни камида 400 грамм сабзавот ва мевалар ейишга ҳаракат қилинг.
- Кунига ўртача 7–9 соат ухлаш
Етарлича уйқу хотира, диққат ва соғлом вазн учун жуда муҳим. Уйқунинг етарли бўлиши 2-тур диабет ва гипертония хавфини камайтиради. Мутахассислар катталар учун суткада 7–9 соат дам олишни тавсия қилади. Тунда хонанинг қоронғи бўлиши ҳам аҳамиятли — айнан шу вақтда организм мелатонин (уйқуни тартибга солувчи гормон) ишлаб чиқаради. Шунинг учун тунлари деразага парда тортинг ва ётишдан бир соат аввал гаджетларни четга қўйинг.
- Руҳий саломатликни асраш
Сурункали стресс юрак ва руҳий ҳолат учун хавфли ҳисобланади. Тўлиқ хотиржам яшашнинг иложи бўлмаса-да, баъзи амалиётлар ёрдам бериши мумкин. Масалан, медитация, нафас машқлари, севимли машғулотлар билан шуғулланиш ва ҳоказо. Асабга салбий таъсир қилувчи инсонлар ва жойлардан узоқроқ юриш ва ижтимоий тармоқларда нохуш хабарларни ўқимаслик ҳам стресс даражасини камайтиради.
- Ижтимоий фаоллик
Ёши улғайган сайин ижтимоий алоқалар, айниқса, муҳим бўлади. Шу сабабли дўстлар орттиринг, танишлар билан учрашувлар ташкил қилинг, жамоат тадбирларида қатнашинг. Булар сизга ижобий ҳис-туйғуларни тақдим этади. Янги танишувлар сизга қийин бўлса, одамлар билан алоқа қилиш имконини берадиган ҳобби танланг. Бунга китоб клуби, рақс машғулотлари, театр тўгараги кабилар мисол бўлиши мумкин.
- Ҳар йили профилактик текширувлардан ўтиш
Умумий қон таҳлили, қон босими, юрак ЭКГ, грипп ва бошқа касалликларга қарши эмлаш кабиларни ҳар йили ўтказиш мумкин. Аёллар эса мунтазам гинекологга бориши, бачадон бўйни саратонини эрта аниқлаш учун таҳлил топшириши керак. Кўкрак бези касалликлари хавфи бўлса, 20–39 ёш оралиғида мунтазам УТТ, 40 ёшдан сўнг эса маммография тавсия этилади.
- Мияни чархлаш
Доимий янги билимларни эгаллаш мияни фаоллаштиради, нейрон алоқаларни мустаҳкамлайди ва когнитив касалликлардан ҳимоя қилади. Бунинг учун тил ўрганиш, оддий шеър ёдлаш, китоб ўқиш ёки бошқотирмалар ечиш ҳам катта фойда беради. Ёки бирор янги ҳобби танланг: автомобиль ҳайдашни ўрганинг, гитара чалишни ёки расм чизишни синаб кўринг. Бу бош миянинг янги шароитларга, технологияларга ва муаммоларга мослашувчанлик қобилиятини оширади.
Изоҳ (0)