O‘zbekistonning birinchi mudofaa vaziri, general-polkovnik Rustam Ahmedov AlterEgo loyihasiga bergan intervyusida O‘zbekiston mustaqillikning dastlabki yillarida mamlakat iqtisodiy ahvoli va u qanday qilib boy resurslarga ega davlatga aylangani haqida ma’lumot berdi.
1991—1997-yillarda O‘zbekiston mudofaa, 1997—2000-yillarda esa Favqulodda vaziyatlar vaziri lavozimlarida faoliyat yuritgan Rustam Ahmedovning ta’kidlashicha, mustaqillikning ilk kunlarida O‘zbekiston Sovet Ittifoqining boshqa hududlariga nisbatan iqtisodiy jihatdan nisbatan barqaror ko‘rinsa-da, aslida bu hududga “dotatsion respublika” sifatida qaralgan. Uning aytishicha, o‘shanda respublika byudjeti atigi 5–6 milliard dollar atrofida bo‘lgan.
“Biz Markaziy Osiyoda har jihatdan eng rivojlangan respublika edik. Sovet Ittifoqi davrida bu yerga Yelsin ham, Gorbachyov ham kelgan va hamma bizni dotatsion respublika deb atagan. Paxtani bizdan tekinga olib ketishganini aytmasa ham bo‘ladi. Keyinchalik tekshirib ko‘rsak, respublika byudjeti 5-6 milliard atrofida ekan. Xo‘sh, yalpi mahsulot 5-6 milliard degani nima o‘zi?
Bir kuni prezident menga ‘Agar mana shu paxtani oxiriga yetkazsak, u 2 milliard emas, balki 20 milliard beradi’, dedi. Men o‘ylanib qoldim, aynan o‘sha paytda Germaniyaga rasmiy tashrif bilan borgan edim. Qaytib kelgach, tun bo‘yi uxlamay hisob-kitob qildim. Shunda aniqladimki, bizda meva mahsulotlari paxtaga qaraganda bir necha o‘n barobar ko‘proq daromad keltiradi.
Keyin prezidentga kirib, endi meni tinglang, dedim. Men Karimovga tushuntira boshladim. Masalan, bitta o‘rik daraxti 100 kilogramm qoqi beradi. To‘rt-olti dona qoqi, mana shunday qadoqchada, Germaniyada 4 yevro turadi. Kishmishning 20 grammi 3 yevro turadi. Hisob-kitob qilganimda, aytdimki, bizning pul aylanmamiz 5-6 milliard emas, balki 160-180 milliard bo‘ladi. Shundan so‘ng u ‘O‘zbekiston — buyuk davlat, kelajagimiz buyuk’, degan iborani tez-tez ishlatadigan bo‘ldi”, deydi Rustam Axmedov.
Uning aytishicha, dastlabki yillarda O‘zbekiston 40-50 tonnagacha oltin qazib olgan, 1996-yilga kelib esa 100 tonnaga yetgan. Uning aytishicha, aynan o‘sha yillarda AQSHning Kolorado shtatida joylashgan Newmont Mining kompaniyasi bilan hamkorlik boshlangan va past konsentratsiyali oltin zaxiralari ustida ishlash amerikaliklarning texnologik yondashuvi asosida amalga oshirilgan.
“Darhaqiqat, biz dotatsiyali respublikadan oltin konlariga ega davlatga aylandik. O‘sha paytda taxminan 40-50 tonna oltin qazib olgan bo‘lsak, 1996-yilga kelib yiliga 100 tonnaga yetdik. Yiliga 100 tonna oltin.
Newmont Mining degan Amerikaning Kolorado shtatidagi Denver shahrida joylashgan kompaniyaga konlar ijaraga berildi. Ular bizning minerallashgan jins uyumlarimizdan oltin qazib olishmoqda. Agar uyumlarda oltin miqdori 2-3 foiz bo‘lsa, biz respublikada bunday joylar bilan shug‘ullanmaymiz, chunki foydasiz deb bilamiz. Ammo amerikaliklar, masalan ‘Zarafshon Nyumant’ kompaniyasi, 2 foiz oltin miqdori bilan ham ishlashgan. Ularning o‘ziga xos qazib olish usullari bor. Ular bir yarim mingdan ikki ming kilogrammgacha oltin qazib olishgan. Biz bilan 50-50 nisbatda bo‘lishib, bizga ham ulush berishgan. Albatta, ularning oltinni qazib olish usullari o‘zgacha”, deydi sobiq mudofaa vaziri.
Izoh (0)