Joriy yil 5-dekabr kuni Samarqand shahrida atom energetikasini rivojlantirish va undan tinch maqsadlarda foydalanishga doir xalqaro anjuman bo‘lib o‘tdi. Tadbirda Islom hamkorlik tashkilotiga (IHT) aʼzo 30 ta davlatdan 500 nafar ishtirokchi qatnashdi, deya xabar berdi “Daryo” muxbiri.
Muloqotda bugun dunyoda yadro energetikasi rivojlanib borayotgani, sohada xavfsizlikni taʼminlash dolzarb masala ekani to‘g‘risida suhbatlashildi. Anjuman ochilishida Xalqaro atom energiyasi agentligi bosh direktori Rafael Grossi nutq so‘zladi.
Iqlim o‘zgarishi, uglevodorod zaxiralari kamayib borayotgani va boshqa qator omillar yadro energetikasi rivojiga yo‘l ochmoqda. Yaqin yillarda dunyoda yadroviy energetika qamrovini hozirgidan uch baravarga oshirish rejalashtirilgan. Bunda “Atom tinchlik uchun” shioriga amal qilish muhim. Bugun atom energetikasidan nafaqat energiya ishlab chiqarishda, balki sog‘liqni saqlash, atrof-muhitni muhofaza qilish va oziq-ovqat sanoatida ham keng foydalanilmoqda. Shu bois, mazkur sohani rivojlantirish ko‘plab tarmoqlarga foyda keltiradi, dedi tashkilot rahbari.
Anjumanda atom energetikasi sohasida Rossiya, AQSH, G‘arbiy Yevropa, Yaponiya, Janubiy Koreya, Xitoy davlatlari tajribasi muhokama qilindi.
Tadbirda aytilishicha, hozirda Islom hamkorlik tashkilotiga 57 ta davlat aʼzo. Ularda dunyo aholisining 27 foizi yashaydi. Mazkur mamlakatlarning xalqaro yadro energetikasidagi ulushi 5 foizni tashkil etadi. Yaqin yillarda quriladigan atom elektr stansiyalari hisobiga bu ko‘rsatkich sezilarli o‘sib boradi.
Muloqot doirasida AQSH davlat departamentining xalqaro xavfsizlik va qurolsizlantirish byurosi bosh maslahatchisi Jastin Fridman jurnalistlarga intervyu berdi. Ekspert fikriga ko‘ra, aholi Atom elektr stansiyasi (AES) qurilishidan xavotirga tushishi mumkin.
Odamlarda qurilayotgan AES xavfsiz va muhimmi, degan savol tug‘iladi.
Mutaxassis sifatida ayta olamanki, agar AES so‘ngi texnologiyalar asosida qurilsa, unda xatar yo‘q. Lekin aholi, xususan, o‘sha hududda yashayotgan insonlar zavodni qurayotgan kompaniyalar va hukumatni doimo savolga tutishlari kerak.
Yaʼni, bu AES xavfsizmi, zararsizmi, zavoddan chiqayotgan chiqindilar qayerda, qanday qayta ishlanadi, degan savollar doimo berilishi shart, dedi mutaxassis.
-5hiP8pur.jpg)
O‘zbekistonda ham AES qurilishi boshlangan. Maʼlumotlarga ko‘ra, hozirda loyihalarni ko‘rib chiqish va tasdiqlash ishlari ketmoqda.
Tadbirda Energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudov ham chiqish qilib, mamlakatda AES qurishdan boshqa chora qolmaganini aytdi.
O‘zbekistonda 85 foiz elektr energiyasi tabiiy gaz yordamida ishlab chiqariladi. Biz yaqin yillarda gaz eksport qiluvchi mamlakatdan importyorga aylandik. Shuning uchun sohada yangi energiya texnologiyalarni joriy etish zarur. Ko‘p yillik rejalarda energetikani rivojlantirish uchun yadro stansiyalarni ko‘paytirish muhim deb o‘ylaymiz”,deya taʼkidladi vazir.
-k5Gfa9_B.jpg)
“O‘zatom” agentligi masʼullarining maʼlum qilishlaricha, hozirda AES quriladigan hududda muhandislik–qidiruv ishlari olib borilmoqda. Shu bilan birga, qurilish bo‘yicha loyiha hujjatlarini tasdiqlash jarayoni ketmoqda.
O‘zbekistonda kichik quvvatli AES qurilishi
Joriy yilda Jizzax viloyati Forish tumanida 330 MW quvvatga ega (har biri 55 MW quvvatli 6 ta reaktordan iborat) AES qurishga kirishildi. Bu bo‘yicha “O‘zatom” agentligi huzuridagi “AES qurilishi direksiyasi” DUK va “Rosatom” tuzilmasidagi “Atomstroyeksport” AJ injiniring kompaniyasi o‘rtasida shartnoma tuzilgan. Kelishuvga asosan, AES Rossiya loyihasi asosida quriladi. Unga “Rosatom” bosh pudratchi bo‘ladi hamda jarayonda O‘zbekiston kompaniyalari ham ishtirok etadi.
- Maʼlum qilinishicha, AES qurilishi investitsiya mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi.
- Hozirgacha bu borada bir necha banklar sarmoya kiritish taklifini bildirgan.
- 2025-yil yakunigacha maydonga AES joylashuvi bo‘yicha ruxsatnoma olish rejalashtirilgan.
- Muhim asbob-uskunalar o‘z vaqtida joylashtirilsa, 2029-yil yakunida stansiyaning birinchi qismi ishga tushirilishi kutilmoqda.
Izoh (0)