“Sherif” — tan olinmagan davlatdagi supermonopoliya, klub egalari deyarli butun mamlakatni nazorat qiladi. Jasur Yaxshiboyev qanday jamoada to‘p suradi?

Jasur Yaxshiboyev to‘p suradigan Tiraspolning “Sherif” jamoasi Chempionlar Ligasining guruh bosqichi 2-turida Madridning “Real” klubini safarda mag‘lub etdi (2:1). Jamoa 1-turda “Shaxtyor”ni 2:0 hisobida taslim etgandi. Bu Moldova jamoasi uchun YChLdagi debyut mavsum hisoblanadi. “Sherif” nafaqat saralash bosqichi, balki guruhda ham ko‘zga ko‘rinishni boshladi. “Sherif” qanday qilib bu muvaffaqiyatga erishdi?

“Sherif” holdingi — Dnestrbo‘yidagi supermonopoliya. Bosh bank, benzin quyish shoxobchalari, do‘konlar va daromad keltiruvchi barcha bizneslarni boshqaradi

1990-yillar boshida SSSRning parchalanishi fonida Moldova SSR (uchta yirik shahardan iborat — Tiraspol, Benderi va Ribnitsa) o‘zini mustaqil Dnestrbo‘yida Moldova Respublikasi deb e’lon qildi. 1992-yilda qurolli nizolardan so‘ng Dnestrbo‘yi Moldovadan ajralib chiqdi, lekin rasmiy Kishinyov buni tan olmadi.

Shundan buyon Dnestrbo‘yidagi sovuq nizolar davom etmoqda, yangi tashkil etilgan davlatni faqatgina uchta mamlakat — Abxaziya, Janubiy Osetiya va Tog‘li Qorabog‘ (bu davlatlar ham rasman tan olinmagan) tan oldi. Bu yerda 2017-yildan buyon Rossiyaning bayrog‘ini davlatning ikkinchi bayrog‘i sifatida ishlatib kelinadi, 4 yil oldin Respublika hududida 213 ming Rossiya fuqarosi (umumiy aholining deyarli yarmi) istiqomat qilgan. Shunday bo‘lsa-da Rossiya Dnestrbo‘yini davlat sifatida tan olmaydi.

Dnestrbo‘yining 30 yillik mustaqilligi davrida noyob biznes iqlimi yuzaga keldi: deyarli butun mamlakat “Sherif” xususiy kompaniyalar holdingi nazorati ostida. 2020-yilda “Novoya gazeta” Respublikadagi vaziyatni shunday tasvirlagandi:

• “Sherif” — Sharqiy Yevropa uchun noyob supermonopoliya hisoblanadi. Holding Dnestrbo‘yidagi daromad keltiradigan barcha bizneslarga egalik qiladi. Benzin quyish shoxobchalari, supermarketlar, bank, mamlakatdagi yagona aloqa operatori, TV-kanal, nashriyot uyi, sportkompleks va albatta, “Sherif” futbol klubi — kompaniyaning eng mashhur loyihasi.
• “Sherif” DMR (Dnestrbo‘yi Moldova Respublikasi) budjetiga soliqlarning 50 foizdan ortiq kirimini ta’minlaydi, respublika iqtisodiyotining “oq” qismini 60 foizini va aytishlaricha, uning tarkibidagi yashirin qismining 60 foizini nazorat qiladi.
• 2020-yil noyabr oyida Dnestrbo‘yida mahalliy parlament uchun saylov bo‘lib o‘tdi: 33 tadan 29 ta o‘rinni “Sherif” tomonidan moliyalashtirilgan “Yangilanish” partiyasi deputatlari egalladi, yana uch nafar saylangan deputat “Sherif” bilan yaqindan hamkorlik qiladigan tadbirkorlar edi.

Bloger Ilya Varlamov Dnestrbo‘yi haqidagi videosida “Sherif” supermonopoliyasi haqida infografika taqdim etdi. Unda kompaniya egalik qiladigan loyihalar keltiriladi:

• “Interdnestrkom” telekommunikatsiya operatori
• KVINT vino-konyak zavodi
• “Erkin tanlov televedeniyesi” telekanali
• “Sherif” sport kompleksi va shu nomdagi futbol klubi
• “Agroprombank”
• “Tiroteks” tekstil fabrikasi

Shuningdek, 3 ta ulgurji savdo do‘koni, 2 ta neftbaza va neft ombori, 22 ta supermarket va gipermarket, 1 ta kapital qurilish boshqarmasi, 17 ta yoqilg‘i quyish shoxobchasi, 2 ta avtomarkaz (“Mercedes”, “Tiravto”) “Sherif” holdingiga tegishli.

Butun dunyo hamjamiyati tomonidan tan olinmagan Respublikani boshqaradigan monopol holdingga tegishli klub Chempionlar Ligasida ishtirok etmoqda.

Moldovada yaqinda legionerlar uchun cheklovlar bekor qilindi. Bu “Sherif”ga yordam berdi: Tiraspol jamoasi legionerlar bilan o‘ynash huquqiga ega bo‘ldi.

2019-yilning so‘ngida Moldova chempionatida (“Sherif” Moldova uchun o‘ynaydi, Dnestrbo‘yi uchun emas) legionerlar uchun cheklov bekor qilindi. Endi maydonda 11 nafar legioner bir vaqtning o‘zida o‘ynashi mumkin. Bu esa “Sherif” xo‘jayinlarining go‘yo “qo‘lidagi kishanni yechib yuborgan”dek edi — “Shaxtyor”ga qarshi guruh bosqichining birinchi turida jamoa 11 nafar legioner bilan maydonga tushdi.

Agent Dmitriy Selyuk aynan cheklovning bekor qilinishi “Sherif”ning muvaffaqiyat kaliti deb hisoblaydi. “Bir yil avval Moldova legionerlarga qo‘yilgan cheklovni bekor qidi. Natija nima bo‘ldi? “Sherif” Serbiya chempioni ‘Srvena Zvezda’ va Xorvatiyaning eng yaxshi jamoasi — ‘Dinamo Zagreb’ni mag‘lub etdi”.

“Sherif” bosh murabbiyi Yuriy Vernidub ham xuddi shu fikrda: “Cheklov — unda zarar ko‘proq. Vatanparvar bo‘lish kerakligini uqtirishadi. Lekin Ukrainada cheklov yengilroq, bor-yo‘g‘i 4 ukrain maydonga tushsa bo‘ldi. Shuning uchun ‘Shaxtyor’ va ‘Dinamo’ YChLda ishtirok etadi. ‘Shaxtyor’ guruhdan ham chiqqan. Jamoadagi braziliyaliklarga e’tibor bering, ularning nechtasi ‘Bavariya’, ‘Manchester Siti’ kabi jamoalarga sotilgan”.

O‘zbekistonlik hujumchi Jasur Yaxshiboyev transfer oynasining so‘nggi kunida “Sherif” bilan shartnoma imzoladi. “Legiya” jamoasi futbolchini bir mavsumga ijaraga berdi. Yaxshiboyev “Sherif” safidagi debyut o‘yinidayoq gol urdi va golli uzatma amalga oshirdi. Chempionlar Ligasida “Shaxtyor”ga qarshi o‘yinda esa Jasur asosiy tarkibda maydonga tushdi. 2-turda esa “Santyago Bernabeu”dagi bahsda “Real” darvozasini ishg‘ol qildi va bu natija erishgan Maksim Shatskixdan keyingi tarixdagi ikkinchi o‘zbekistonlik bo‘ldi.