O‘zbekistonning venchur bozori o‘sishda davom etmoqda. O‘tgan yil mamlakatda ilk “yakkashox” (unicorn) – Uzum kompaniyasining paydo bo‘lishi va u $52 mln investitsiya jalb qilgani bilan yodda qoldi. Shu bilan birga, boshqa o‘zbek startaplariga yo‘naltirilgan investitsiyalar hajmi 2,7 barobar oshdi, o‘rtacha bitim miqdori esa oldingi yillarga nisbatan qariyb to‘rt barobar ko‘paydi.
RISE Research KPMG, EA Group holdingi, BGlobal Ventures (AO Qazaqstan Investment Corporation’ning sho‘ba tashkiloti), MA7 Ventures va dealroom.co hamkorligida 2024-yil natijalariga bag‘ishlangan Markaziy Osiyo venchur bozori bo‘yicha keng qamrovli tadqiqot o‘tkazdi. Hisobotda 200 dan ortiq startap tahlil qilinib, 40 nafar sanoat yetakchilari ekspert sifatida ishtirok etdi.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, Markaziy Osiyoning venchur bozori o‘sishda davom etmoqda. 2024-yilda Markaziy Osiyoda venchur bitimlarning umumiy hajmi $95 mln ga yetdi, bu 2023-yilga nisbatan 7% ga ko‘p.
“O‘zbekiston venchur bozori 2024-yilda qariyb uch barobarga o‘sdi. Bunga davlat va xususiy fondlarning faollashuvi hamda angel investorlarning ulushi sezilarli darajada oshgani sabab bo‘ldi. Mamlakatda angel investitsiya klublari paydo bo‘lmoqda, investorlar esa an’anaviy investitsiyalardan tashqari startaplarga ham sarmoya kiritishga tayyor bo‘layotgani kuzatilmoqda”, deydi Erke Asemova, KPMG.
2024-yilda O‘zbekiston venchur bozorida $17,5 mln hajm bilan 38 ta bitim amalga oshirildi.
“Markaziy Osiyo startap bozori tez rivojlanib bormoqda va xalqaro investorlar uchun yangi imkoniyatlar yaratmoqda. MA7 Angels Club doirasida biz butun mintaqa bo‘ylab investorlarning kapitalini jamlaymiz, tajriba va tahlil almashamiz hamda startaplarning Markaziy Osiyo va global bozorlarga chiqishiga yordam beramiz”, deydi Murat Abdurahmonov, MA7 Angels Club.
“Uzum kompaniyasining O‘zbekiston tarixidagi ilk 'yakkashox' sifatida paydo bo‘lishi Markaziy Osiyo venchur bozori uchun yangi bosqichni anglatadi. EA Group sifatida biz xalqaro muvaffaqiyatga intilayotgan startaplarni qo‘llab-quvvatlashdan faxrlanamiz va mintaqa tadbirkorlarini qo‘rqmasdan xalqaro bozorga chiqishga, o‘z imkoniyatlari chegarasini kengaytirishga chaqiramiz”, deydi Erik Aubakirov, EA Group bosh direktori.
O‘zbekistondagi venchur bitimlarning o‘rtacha hajmi to‘rt barobar oshdi, bu esa yirik investitsiyalar davriga o‘tilayotganini ko‘rsatmoqda. Bu trend mahalliy startaplarga bo‘lgan investorlar ishonchi oshayotganini va ularning yuqori salohiyatga ega ekanini tasdiqlaydi.
“Hisobot natijalari Markaziy Osiyodagi venchur bozorining o‘sish salohiyatini yana bir bor tasdiqlaydi. MA7 Angels Club sarmoyadorlari mintaqaning texnologik landshaftini shakllantirishda ishtirok etib, eng istiqbolli g‘oya va yechimlarga kapital yo‘naltirmoqda”, deydi Eljan Kushekbayev, biznes-angel, MA7 Angels Club bosh direktori.
Tadqiqot mualliflarining ta’kidlashicha, O‘zbekiston venchur bozori hali ham ko‘proq erta bosqich (pre-seed va seed) sarmoyalari bilan ajralib turadi, biroq growth bosqichidagi investitsiyalar hajmi keskin oshib bormoqda. AI, FinTech va EdTech tarmoqlari eng ko‘p bitimlar soni bo‘yicha yetakchilik qilsa, HealthTech va FinTech sohasi eng yirik investitsiyalarni jalb qilgan.
So‘nggi to‘rt yil ichida O‘zbekistonda ko‘plab yangi venchur fondlari tashkil topdi, bu mamlakat startap ekotizimiga bo‘lgan qiziqish oshayotganini ko‘rsatadi. 2025-yilning dastlabki uch oyida yana beshta yangi fond ochilib, bu startaplar uchun kapital kirishi imkoniyatlarini kengaytiradi.
Markaziy Osiyo innovatsiyalar va venchur kapital bozorida o‘z mavqeyini mustahkamlashda davom etmoqda. BGlobal Ventures startaplarning sifatli rivojlanishiga sarmoya, ta’lim va ekotizimni rivojlantirish orqali yordam bermoqda, ularni mintaqaviy va xalqaro hamkorlar bilan bog‘lamoqda.
“Bizning ustuvor yo‘nalishimiz – barqaror venchur bozori, texnologik taraqqiyotni rag‘batlantiradigan va global integratsiyaga hissa qo‘shadigan ekotizimni shakllantirish”, deydi Nurjan Qadirkey, BGlobal Ventures bosh direktori.
O‘zbekiston venchur bozori tobora mustahkamlashib bormoqda. Yangi fondlarning paydo bo‘lishi va asosiy texnologik tarmoqlarda amalga oshirilgan bitimlarning o‘sishi mamlakatda barqaror investitsiya infratuzilmasi shakllanayotganidan dalolat beradi. Bu esa startaplar uchun yangi istiqbollarni ochib, mamlakatni global venchur ekotizimiga integratsiya qilishga yordam beradi.
To‘liq tadqiqot bilan ushbu havola orqali tanishish mumkin.
Kompaniyalar haqida
- RISE Research – Markaziy Osiyo va MDH mintaqasidagi fintech, venchur kapitali, startaplar va texnologik ekotizimlar bo‘yicha tahlil, tadqiqot va maslahat xizmatlari bilan shug‘ullanuvchi kompaniya.
- EA Group – venchur va to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar hamda aktivlarni boshqarishga ixtisoslashgan moliyaviy-investitsion xolding.
- BGlobal Ventures – Qazaqstan Investment Corporation fondining sho‘ba kompaniyasi, Markaziy Osiyo venchur ekotizimini rivojlantirish bilan shug‘ullanadi.
- MA7 Ventures – Markaziy Osiyoning eng yirik investori Murat Abdurahmonov tomonidan tashkil etilgan venchur kompaniya, startaplar va sindikatlashgan bitimlarni moliyalashtiradi.
- KPMG – 143 mamlakatda faoliyat yurituvchi, audit, soliq va konsalting xizmatlarini taqdim etuvchi eng yirik xalqaro kompaniyalardan biri.
- co – butun dunyo bo‘ylab startaplar, venchur investitsiyalar va texnologik ekotizimlar bo‘yicha tahliliy ma’lumotlarni yig‘uvchi va tahlil qiluvchi yevropalik platforma.
Izoh (0)