Markaziy bankning Bosh axborotlashtirish markaziga tegishli bo‘lgan Humo to‘lov tizimidagi davlat ulushi to‘liq (100 foiz) Davlat aktivlarini boshqarish agentligiga o‘tkazilgan edi. O‘shanda Humo to‘lov tizimining Davlat aktivlarini boshqarish agentligiga o‘tkazilishi xususiylashtirish bilan bog‘liq emas, deya ma’lum qilgandi.
Bugungi kunga kelib Milliy banklararo protsessing markazi (Humo to‘lov tizimi) tashkiliy-huquqiy maqomi aksiyadorlik jamiyatiga o‘zgargan.
Davlat aktivlarini boshqarish agentligi direktori Akmalxon Ortiqovning “Daryo” muxbiriga izohlashicha, Humo to‘lov tizimining xususiylashtirilishi raqobat muhitini ta’minlab beradi.
Humo’ni Davlat aktivlarini boshqarish agentligiga o‘tkazishda “Davlat mulkini boshqarish to‘g‘risida”gi qonunning normalari ishladi. Ya’ni aksiyador, mulkdor va tartibga soluvchi funksiyasini ajratish tizimi amaliyotga tatbiq etildi.
Ushbu qarorda raqobat muhitini o‘rgangan holda kelajakda bu davlat ixtiyorida qoladimi yoki yo‘q, degan taklifni ishlab chiqish bizga topshirilgan edi. Bozorda bir qancha to‘lov tizimlari bor. Bevosita UZCARD tizim bor va xususiy. Humo esa davlat mulki. Nima uchun bunday bo‘lishi kerak? Davlat ertaga o‘zining korxonasiga ko‘plab qulayliklar, imtiyozlar yaratib beradi-ku. “Davlat mulkini boshqarish to‘g‘risida”gi qonunimizda mana shunday davlat korxonalariga alohida imtiyozlarni berishga cheklov qo‘yilgan. Biz shu yo‘ldan boramiz. Humo ochiq savdolarga olib chiqiladi, — dedi Akmalxon Ortiqov.
Iqtisodchi Otabek Bakriov Humo to‘lov tizimining bozor narxi sotuvdagi banklardan qimmatroq bo‘lishini ta’kidlagan.
Kap Depo investitsiya kompaniyasi Humo to‘lov tizimining birinchi chorakdagi sof foydasi qariyb 88 foizga, 37,4 mlrd so‘mgacha oshganini ma’lum qilmoqda.
Bankers.uz esa Humo to‘lov tizimining 2023-yildagi sof foydasi ham 2022-yilga nisbatan qariyb ikki barobar ko‘proq bo‘lib, 114,5 mlrd so‘mni tashkil etganiga e’tibor qaratgan.
Boshqacha aytganda, Humo to‘lov tizimi bo‘yniga hali trillionlab qarzlarni ilishga ulgurishmagan, kapital rentabelligi 50 foizdan ziyod, kafolatlangan va o‘sib boruvchi daromadlarga ega. Asosiysi, hali o‘zbekistonliklarniki, o‘g‘ri oligarxlar qo‘liga o‘tib ketmagan.
Turli jirkanch o‘yinlar qilinmay, barcha xohlovchilarni hech bir cheklovlarsiz talabgorlar qatoriga qo‘shib, ochiq va shaffof savdoga qo‘yilsa, Humo sotuvdagi banklardan qimmatroqqa sotilishi mumkin.
Lekin buni arzonlashtirib yoki yopiq kelishuvlarda tekinga topshirish metodikasi bilan ishlayotgan Davaktiv? — deya savol qo‘ygan iqtisodchi.
Avvalroq, Davlat aktivlarini boshqarish agentligida “yopiq sotish yoki boshqacha gap bo‘lishi mumkin emas”ligi aytilgandi.
Izoh (0)