Qirg‘iziston sobiq prezidenti Asqar Akayevga nisbatan “Qumtor” oltin konining qazilishi bilan bog‘liq olib borilgan jinoiy ish yopildi. Bu haqda Bosh prokuraturaning xalqaro huquqiy hamkorlik bo‘limi boshlig‘i Asilbek Akmatov “24.kg” agentligiga ma’lum qildi.
“Asqar Akayevga nisbatan jinoiy ish shaxsni jinoiy javobgarlikka tortishning da’vo muddati o‘tgani munosabati bilan tugatildi”, — deya tushuntirdi Akmatov.
700 tonnaga yaqin oltin zaxirasiga ega “Qumtor” koni bo‘yicha jinoiy ish Kanadaning “Kameko” kompaniyasi bilan bog‘liq: 1992-yilda u konlarni raqobatsiz qazish huquqini olgan. Prokuratura kelishuvni Qirg‘iziston uchun noqulay deb topdi. Bundan tashqari, 2003-yilgi kelishuv korrupsiyaga tenglashtirildi, o‘shanda “Kameko” bilan bosh kelishuvlarni qayta tuzish paytida Qirg‘izistonning qo‘shma korxonadagi ulushi 25,7 foizga kam baholangan.
Akayev 1992-yilda “Kameko” bilan bosh shartnoma tuzilishi va 2003-yilda “Qumtor” loyihasining qayta tuzilishi paytida beparvolikka yo‘l qo‘yish, shuningdek, hokimiyat yoki mansabni suiiste’mol qilishda ayblangan.
Akayev 1991-yildan Qirg‘iziston rahbari bo‘lgan, keyin ikki marta saylovlarda g‘alaba qozongan va referendumlarda o‘z vakolatlarini uzaytirgan. 2005-yilda muxolifat partiyalari navbatdagi saylov natijalarini soxta deb atadi va “lolalar inqilobi” yuz berdi. Shundan so‘ng Akayev mamlakatni tark etdi. So‘nggi yillarda u Rossiyada yashab, ilmiy faoliyat bilan shug‘ullandi.
2021-yil avgustida Akayev Qirg‘izistonga qaytib keldi va “jinoyat ishi doirasida zaruriy tergov harakatlarini o‘tkazish” uchun Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasiga olib ketildi. U tashrifini kelishuv doirasida tergovga yordam berish istagi bilan izohladi; Bosh prokuratura sobiq prezident tergovchilar bilan faol hamkorlik qilayotganini tasdiqladi. Akayev “Qumtor” ishi bo‘yicha so‘roq qilinganidan keyin sobiq bosh vazir Temir Sariyev hibsga olingan.
2021-yil oxiriga kelib, Akayevga qo‘yilgan “Qumtor” ishi bo‘yicha korrupsiya ayblovlari olib tashlandi. Uning safdoshi Bekbolot Talgarbekovning tushuntirishicha, ta’qiblar jiniy tarkib yo‘qligi sababli to‘xtatilgan, tergov Akayevning o‘zi ham, uning qarindoshlari ham “Qumtor”dan mablag‘larni o‘zlashtirmaganini aniqlagan.