NYT: Roman Protasevich ketayotgan samolyotni Minskka favqulodda qo‘ndirgan dispetcher buni Belarus maxsus xizmati tomonidan uyushtirilgan operatsiya deb aytdi

Muxolifatchi jurnalist, Nexta Telegram kanalining sobiq bosh muharriri Roman Protasevich ketayotgan Ryanair samolyotini Minskka favqulodda qo‘ndirgan “Belaeronavigatsiya” dispetcheri Oleg Galegov yozda Belarusdan Polshaga qochib ketgan. Bu haqda The New York Times gazetasi Yevropa rasmiy tuzilmalaridagi manbalarga va Polsha xavfsizlik xizmati vakili Stanislav Zaringa tayanib xabar berdi.

Avvalroq Belarusning “Nasha Niva” nashri Galegovning hamkasblariga tayanib, u Belarusni tark etgani haqida xabar bergandi. O‘shanda nashr suhbatdoshlaridan biri kelib chiqishi gruzin bo‘lgan va ulg‘aygan chog‘ida Belarusga ko‘chib o‘tgan Galegov Gruziyaga qaytgan bo‘lishi mumkinligini aytgan.

The New York Times gazetasining yozishicha, 2021-yilning yozida Galegov Belarus—Polsha chegarasini noqonuniy kesib o‘tgan. Dastlab u AQShning Varshavadagi elchixonasi bilan bog‘langan, ammo u yerdan Polsha hukumatiga jo‘natilgan.

Yevropa maxsus xizmatlarining ismi oshkor etilmagan vakillari NYT’ga aytishicha, Polshada dispetcher voqea tafsilotlarini oshkor qilib, guvohlik bergan. Galegovning so‘zlariga ko‘ra, layner bortida portlash xavfi mavjudligi atay o‘ylangan yolg‘on edi, samolyotning favqulodda qo‘nishi esa Protasevichni qo‘lga olish uchun Belarus maxsus xizmati (KGB) tomonidan uyushtirilgan operatsiya bo‘lgan.

Polsha milliy xavfsizlik departamenti direktori Stanislav Zarinning aytishicha, Ryanair hodisasini tergov qilayotgan polshalik rasmiylar “Minskdagi dispetcherlik minorasida yuz bergan voqealarning bevosita guvohi”dan ma’lumot olishga muvaffaq bo‘lgan. Zarinning so‘zlariga ko‘ra, dispetcherlik xonasida Belarus KGB ofitseri bo‘lgan va “hal qiluvchi pallada” u aviadispetcherlik xizmatini nazoratga olgan. Shu bilan birga, ofitser telefonda kim bilandir muntazam gaplashib, samolyot bilan bog‘liq vaziyat haqida aytib turgan, deya qo‘shimcha qildi Zarin.

NYT xabariga ko‘ra, dispetcher Polshani allaqachon tark etgan, u hozir qayerda ekani noma’lum.

Eslatib o‘tamiz, 23-may kuni Belarus hukumati Ryanair aviakompaniyasining Afinadan Vilnyusga uchayotgan samolyotini bortda bomba bor degan xabar bilan shoshilinch ravishda Minskka qo‘nishga majbur qilgandi. Samolyot yo‘lovchilari orasida Roman Protasevich ham bor edi. Protasevich va uning sevgilisi — Rossiya fuqarosi Sofya Sapega aeroportda qo‘lga olingan.

Belarus hukumati Protasevichni 2020-yilda Aleksandr Lukashenkoga qarshi namoyishlarda ishtirok etgani uchun tartibsizliklar uyushtirish, jamoat tartibini qo‘pol ravishda buzish va ijtimoiy adovat qo‘zg‘atishda ayblamoqda. Sapega Belarus xavfsizlik kuchlarining shaxsiy ma’lumotlari e’lon qilingan “Belarus qora kitobi” Telegram kanalini boshqarishda ayblangan.

Ryanair samolyotining majburan qo‘ndirilishi munosabati bilan Yevropa Ittifoqi Belarusga qarshi sohaga oid sanksiyalar joriy qildi va Belarusning “Belavia” aviakompaniyasi uchun havo hududini yopdi. Hibsga olinganidan keyin Protasevich Belarus davlat matbuotiga bir qator intervyular berib, ularda muxolifatni qoraladi.