Prezident Shavkat Mirziyoyev “Avtomobil transportida yo‘lovchilar tashish faoliyatini tartibga solishni yanada soddalashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorni imzoladi. Bu haqda “O‘zbekiston 24” telekanalining “Yangiliklar 24” ma’lum qilingan. Shuningdek, hujjat O‘zA tomonidan e’lon qilingan, biroq keyinroq o‘chirib tashlangan, deb yozadi “Gazeta.uz”.
Toshkent Transport boshqarmasi boshlig‘i Anvar Jo‘rayevning ma’lum qilishicha, O‘zbekistonda noqonuniy taksilar soni 100 mingdan oshadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Prezident qarori ularga litsenziya olish orqali faoliyatini qonuniylashtirish imkonini beradi.
Mamlakatdagi bitta taksiga o‘rtacha 591 kishi to‘g‘ri keladi, Navoiy viloyatida — 142 kishi, Toshkentdagi — 166 kishi, Andijon va Surxondaryo viloyatlarida 1500 kishidan, Sirdaryo viloyati — 3000 kishi.
Xususan, 2021-yilning 15-mayidan 2022-yilning 31-dekabriga qadar yakka tartibdagi tadbirkorlarga haydovchinikidan tashqari, to‘rttadan ortiq bo‘lmagan o‘rindiqqa ega avtomobillarda yo‘lovchi tashishga ruxsat etilgan. Bunga qadar taksi xizmatini ko‘rsatish huquqi faqat yuridik shaxslarda mavjud edi.
- yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan yo‘lovchilarni yengil avtotransport vositalarida tashish faoliyati litsenziya varaqasiga asosan amalga oshiriladi;
- litsenziya varaqasi 21 yoshga to‘lgan va boshqaruvida arizani berish vaqtida 10 yildan ortiq bo‘lmagan vaqt davomida ekspluatatsiya qilinayotgan avtomobil transporti mavjud bo‘lgan yakka tartibdagi tadbirkorlarga “Litsenziya” axborot tizimi orqali beriladi;
- avtomobil transportida yo‘lovchilarni tashish bilan shug‘ullanadigan yakka tartibdagi tadbirkorlar “Akkreditatsiya markazi” DUKda akkreditatsiyadan o‘tgan texnik xizmat ko‘rsatish stansiyalarida 6 oyda kamida 1 marotaba transport vositasini texnik ko‘rikdan o‘tkazishi shart;
- yakka tartibdagi tashuvchilar Uztrans yagona interaktiv axborot tizimiga ulangan, ko‘p tarmoqli poliklinikalar, xususiy tibbiyot muassasalari, tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish sharoiti mavjud bo‘lgan avtomobil transportida yo‘lovchilarni va yuk tashish faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaga ega bo‘lgan korxonalarda hamda yo‘lovchi tashuvchilarga mijozlarni izlash bo‘yicha interaktiv xizmatlarni ko‘rsatuvchi tadbirkorlik subyektlari tomonidan tashkil qilingan maxsus tekshiruv punktlarida oylik tibbiy ko‘rikdan o‘tishi shart;
- yakka tartibdagi tashuvchilarga yo‘lovchilarni avtomobil transportida tashish faoliyati doirasida xodimlarni ishga yollashga ruxsat etilmaydi;
- yakka tartibdagi tashuvchilardan litsenziya varaqasi berilgani uchun davlat boji yiliga bazaviy hisoblash miqdorining bir barobari miqdorida undiriladi. Bunda davlat xizmatlarini ko‘rsatganlik uchun yig‘im undirilmaydi;
- yakka tartibdagi tashuvchilar qat’iy belgilangan miqdorda jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini 3 tonnagacha yuk ko‘tarish imkoniyatiga ega avtomobil transportida yuklarni tashish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun belgilangan stavkada to‘laydi.
Tohir Siddiqov ismli haydovchining so‘zlariga ko‘ra, oldinlari qonuniy taksichilikni boshlash uchun 3-4 million so‘mga yaqin pul talab qilingan. Hozirda esa xarajatlar quyidagicha:
- Yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro‘yxatdan o‘tish — 245 ming so‘m;
- “Litsenziya” axborot tizimi orqali litsenziya varaqasini olish uchun davlat boji to‘lovi — yiliga bazaviy hisoblash miqdorining 1 baravari (245 ming so‘m);
- maxsus fonar va stikerlarni olish — 200 ming so‘m;
- oylik soliq — 150 ming so‘m;
- oylik ijtimoiy soliq — 245 ming so‘m;
- avtosug‘urta — yiliga 360 ming so‘m.
2021-yil 1-sentabrdan yakka tartibdagi tadbirkor taksichilar faqatgina mamlakatdagi 20 ga yaqin agregatorlar (MyTaxi, “Yandeks.Taksi”, Taxi Millennium va hokazo) orqali ishlaydi.
Agregatorlik xizmatini ko‘rsatuvchilaridan O‘zbekiston soliq rezidenti maqomiga ega bo‘lish, mijozlarni izlash bo‘yicha maxsus dasturlarni Davlat soliq qo‘mitasining elektron axborot bazasi hamda Uztrans yagona interaktiv axborot tizimiga integratsiyalash, o‘z xizmatlarini faqatgina yuridik shaxslarga tegishli yo‘nalishsiz taksilarga yoki yakka tartibdagi tashuvchi sifatida yo‘lovchi tashishni amalga oshirishga litsenziya varaqasiga ega bo‘lgan shaxslarga ko‘rsatishi talab etiladi.
Bunda agregatorlar tomonidan ushbu talablarni bajarmasdan faoliyatni amalga oshirish holatlari aniqlanganda, O‘zbekiston hududida ushbu xizmatdan internet orqali foydalanish maxsus vakolatli organ tomonidan cheklanadi.
- yo‘lovchilarni olish va tushirish maqsadida “To‘xtash taqiqlangan” yo‘l belgisi amal qilish hududida, shu jumladan, aeroport va vokzallarga tutash hududlarda to‘xtash;
- mahalliy davlat hokimiyati organlari tasarrufida bo‘lgan aeroportlar, temiryo‘l vokzallari, avtovokzallar, qurilish mollari, dehqon va buyum bozorlari hamda savdo majmualarining pullik to‘xtash joylariga yo‘lovchilarni olish va tushirish uchun bepul kirish;
- yo‘nalishli transport vositalari uchun ajratilgan maxsus harakatlanish yo‘lagi bo‘ylab harakatlanishga ruxsat etiladi.
Bundan tashqari, yo‘nalishsiz taksilar uchun avtomobil transportining old oynasining yuqoridagi o‘ng burchagiga joylashtirilgan yashil rangli yoritish chirog‘i, hisoblagich (taksometr) va radioaloqa vositasi, shuningdek, nazorat-kassa mashinasini o‘rnatish talablari bekor qilinadi.
Yuridik shaxslarga tegishli yo‘nalishsiz taksi va yakka tartibdagi tashuvchilar uchun quyidagi talablar joriy etiladi:
- avtomobil transportining tepasiga TAXI tanish belgili to‘q sariq rangli fonar o‘rnatish;
- to‘lovni amalga oshirish, shuningdek, bosib o‘tilgan yo‘lni elektron tarzda qayd etish imkoniyatini beruvchi maxsus ilovalarga ega moslamalar (shu jumladan, uyali telefonlar, planshetlar) bo‘lishi;
- avtomobil transportining priborlar panelida avtomobil transportining davlat raqami, yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro‘yxatdan o‘tkazilgani to‘g‘risidagi hujjat (yoki ushbu faoliyat turini amalga oshirish uchun litsenziya/litsenziya varaqasi) va haydovchining telefon raqami ko‘rsatilgan ma’lumotlar tablichkasi mavjud bo‘lishi.
Vazirlar Mahkamasiga uch oylik muddatda Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga “Tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish to‘g‘risida”gi qonunning yakka tartibdagi tashuvchilarga nisbatan ham tatbiq etilishini nazarda tutuvchi qonun loyihasini kiritish vazifasi qo‘yilgan.
Mazkur masala tarixi
Hukumat jismoniy shaxslarga taksi xizmatini ko‘rsatishga 2017-yilda ruxsat berishni rejalashtirgan edi. O‘shanda bu haqda moliya vaziri Jamshid Qo‘chqorov gapirgan edi, biroq uning o‘rinbosari Ahadbek Xaydarov keyinroq “biz bunga tayyor emasmiz” degandi.2018-yilning bahorida yakka tartibdagi tadbirkorlarga taksi xizmati ko‘rsatishga, shuningdek, taksilarda nazorat-kassa mashinalari va radioaloqa aloqalarini o‘rnatish talablarini bekor qilishga qaratilgan Prezident qarori loyihasi ishlab chiqilgandi. Qarorning yakuniy variantidan ushbu taklif o‘rin olmagan.
2019-yilda yakka tartibdagi tadbirkorlar yana taksi xizmatlarini ko‘rsatishga ruxsat berilishi mumkinligi ma’lum bo‘lgandi. Jismoniy shaxslarga yakka tartibdagi tadbirkor sifatida yo‘lovchi tashish xizmatlarini ko‘rsatishga ruxsat berish taklif etilgandi, ammo loyiha oxir-oqibat qabul qilinmagan.
Shavkat Mirziyoyev ishtirokida 2020-yil 19-may kuni o‘tkazilgan yig‘ilishda o‘zini o‘zi band qilayotgan, kasb-hunari bor odamlarga munosib sharoit yaratish maqsadida yangi tizim joriy etilishi belgilangandi. Yig‘ilishda Prezident tomonidan taksi haydovchilari ham daromad solig‘idan ozod etilishi qayd etib o‘tilgandi. Biroq iyun boshlaridan o‘zini o‘zi band qilgan shaxslar shug‘ullanishi mumkin bo‘lgan faoliyat turlari ko‘paygan, lekin ular orasida Prezident aytgan taksichilar yo‘q edi.
2020-yil oktabr oxirlarida Prezident Shavkat Mirziyoyev “Yashirin iqtisodiyotni qisqartirish va soliq organlari faoliyati samaradorligini oshirish bo‘yicha tashkiliy chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmonni imzolagani to‘g‘risida xabar berilgandi. Mazkur farmon loyihasi va uning imzolangan versiyasi taqqoslanganida, undan bir nechta band, jumladan, jismoniy shaxslarga o‘zini o‘zi band qilish uchun yo‘lovchilarni tashishga ruxsat berish to‘g‘risidagi band joy olmagani ma’lum bo‘lgandi.
2020-yilning dekabr oyida bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida Davlat soliq qo‘mitasi raisi o‘rinbosari Fazliddin Umarov kirakashlik bilan shug‘ullanayotganlar o‘zini o‘zi band qiluvchi sifatida ro‘yxatdan o‘tsa, aholining xavfsizligini ta’minlash bilan bog‘liq masala yuzaga kelishini aytgan edi. Shuningdek, u bu masala bo‘yicha maxsus ishchi guruhi tuzilgani hamda maqbul yechim izlanayotganini aytgan.
Izoh (0)