“Shahrisabz YuNESKO ro‘yxatidan chiqmaydigan bo‘ldi” — qurilish vaziri Botir Zokirov

Qurilish vaziri Botir Zokirov Samarqandda bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida bir necha yildan buyon YuNESKOning Butunjahon madaniy merosi ro‘yxatida qolishi masalasi so‘roq ostida turgan Shahrisabz shahri masalasiga ham to‘xtalib o‘tdi, deya xabar berdi “Daryo” muxbiri.

“Shahrisabzdagi qurilish ishlari boshlanishidan avval u joyni o‘zim borib ko‘rganman. Yarim sotix joyda yettita oila yashardi. Odamlarning rangi sarg‘ayib ketgan. Ana shu uylarni buzayotganda bir narsaga guvoh bo‘ldim. Odamlar bir necha yildan buyon yashayapti, ichkarida hech qanday sharoit yo‘q: na suv tarmog‘i, na kanalizatsiya, madaniy biror narsa bor. Chidash qiyin. Lekin odamlar yashayapti. Ularning hammasiga kompensatsiya, yer, uy-joy berildi”, — deydi Botir Zokirov.

Vazirning ta’kidlashicha, Shahrisabzdagi qurilishlar jarayonida odamlar ko‘chib chiqqach, o‘sha yerlar ostidan uch qavatdan iborat qabrlar chiqqan.

“Qurilish ishlari sabab odamlar ko‘chib chiqqan uylarning ostidan uch qavatdan iborat qabrlar chiqyapti. Qanday qilib bunday yashash mumkin? Qashqadaryoda bunday muammolar ko‘p. Xo‘jai Jarrohda ham restavratsiya ishlari ketayotganda bunga guvoh bo‘lgandik. Uch qavat qabrning ustida odamlarning yashashi, menimcha, to‘g‘ri emas”, — dedi vazir.

Vazirning ta’kidlashicha, YuNESKO holat qanday bo‘lsa shunday qolishini aytgan. Qolavera, toshdan qilingan binolarni buzmaslik bo‘yicha hech qanday muammo yo‘q. Ammo 150 yillik oddiy loy, paxsa va sinch uylar bor. Shuningdek, u yerda termit muammosi bor. Uylarning hammasi abgor ahvolga kelib qolgan. Ularni uzoq vaqt saqlab bo‘lmaydi. Shu sababli loyiha qilib, shaharning tarixiy o‘qi ochilgan. Buning ham hammasi hisobga olinib, 7-8 oy muhokama qilingan.

“Bizda hozir maxsus skanerlar bilan 40 metrgacha yer ostini o‘rganish imkoni bor. Ana shu uskunalar bilan hududni o‘rganib, topilgan qadimiy bino qoldiqlarini korservatsiya qilib qo‘yganmiz. Tarixiy o‘q ochilgan, sharoitlar ham bor. Kanalizatsiya, vodoprovod ham qilingan. YuNESKOning talabini bajarish kerak, lekin odamlarga ham sharoit qilish kerak”, — dedi Botir Zokirov.

Qurilish vaziri Shahrisabzdagi qurilishlarda o‘zi qatnashganini bildirar ekan, u yerda bo‘lgan asosiy muammo loyihalar o‘z vaqtida YuNESKO bilan kelishilmaganligida ekanligini ta’kidladi.

“Loyihaga taklif ishlanadi, keyin uni YuNESKO tizimidagi tashkilotlar ekspertiza qiladi. Shundan so‘ng loyihalarni qaytadan ishlashga yordam beradi. Bu ishlarga ikki yil vaqt ketadi. Misol uchun, biz hozir Xiva shahrida ishlayapmiz, taqdimot ham qilishimiz mumkin. Unda taklif ishlanadi, arxeologik ekspertiza olinadi, juda ko‘p tartiblari bor. Bularning bari amalga oshirilgach, YuNESKO ruxsatidan keyin ish boshlanadi. Shu sababdan Xivada ikki yildan buyon ishlayapmiz. Shahrisabz masalasiga to‘xtaladigan bo‘lsak, o‘sha vaqtda bizda bu tajriba bo‘lmagan. Madaniyat vazirligi tomonidan qilinadigan hujjatlar ham o‘z vaqtida ishlanmagan. Shu sababdan ana shu muammo kelib chiqqan”, — degan Botir Zokirov.