Хавфли қуёш: Тери саратони ва унинг сабаблари ҳақида муҳим маълумотлар

Энг хавфли тери саратони ҳисобланган меланоманинг ривожланиши ва зўриқиб кетишига қуёш остида кўп вақт ўтказиш ҳам сабаб бўлиши мумкин.

Қуёш нурида тобланиш фойдали эмас

Кўпчилик қуёш нурида тобланиш D витамин танқислигига қарши яхши самара беради деб ўйлайди. Бу тўғри аммо, организмни D витаминига тўйиниши учун очиқ ҳаво, хусусан, соя жойда 15 дақиқа туришнинг ҳам ўзи кифоя. Чунки одам ўзи ўйламаган ҳолда ҳам кунлик меъёрни олиши мумкин бўлади. Кечаси тетик юриб кундузи ухлайдиган кишилар эса бундан мустасно.

Қуёшдан ҳимояловчи кремлардан ҳамиша фойдаланиш лозим

95 фоиз хавфли тери ўсимталари 365 кун давомида қуйишнинг ультрабинафша нурлари тўғридан-тўғри тегадиган тана қисмлари, яъни юз ва қўлларда бўлиши аниқланган.

Шу билан бирга булутли ҳаво нурланиш учун ғов бўлмаслигини ҳам унутмаслик керак. Осло университети олимлари ўтказган тадқиқотларда SPF15 кремлардан фойдаланган аёлларда меланома билан касалланиш хавфи бошқаларга нисбатан 33 фоизга кам экани маълум бўлган. Айнан шу сабаб ҳам SPF кремларни қишин-ёзин, иш ва ўқишга боришдан қатъи назар канда қилмаслик керак. Кун давомида бир марта крем суртиш кифоя қилмайди.

Қуёш ваннаси фойда бермайди

Қуёш ваннаси қабул қилган кишиларда тери саратонинг келиб чиқиш хавфи бошқаларга нисбатан 69 фоизга юқори бўлади. Шу сабаб ҳам мунтазам равишда қуёш нуридан ҳимоя қиладиган кремдан фойдаланиш ва қуёш ванналарини қабул қилмаслик тавсия қилинади.

Хавф омиллари

Тери саратонининг пайдо бўлишининг асосий сабаби қуёшнинг ультрабинафша нурлари ҳисобланади ва тери фототипи I ва II бўлганлар ҳатто оз муддатдан кейин ҳам куйиши мумкин бўлади. Аммо бу бошқа фототипли кишилар саратон билан касалланмаслигини билдирмайди. Ҳатто VI фототипли инсонлар (қора танлилар)да ҳам тери саратони кузатилиши, аммо камроқ учраши мумкин.

Қандай ҳимояланиш керак?

• Қуёшдан ҳимоя қиладиган воситалар ҳар 1,5—3 соатда суртилиши керак.
• Ҳовузга тушишдан аввал сувга чидамли кремлардан фойдаланиш, сувдан чиққандан кейин ҳам қайта суртиш керак бўлади.
• Соат 10:00 дан 16:00 гача қуёшдан узоқ бўлиш керак.
• Йилда 1 ёки 2 марта дерматолог билан учрашиш керак бўлади. Қолаверса, хол ва пигмент доғлар аҳволига ҳам эътиборли бўлиш лозим.
• Янги ўзгаришлар пайдо бўлганда ва ранги, шакли ўзгарганда шифокорга боришни кечиктирмаслик керак.