“O‘zbekiston 2030-yildan ortiqcha elektr energiyasini Yevropaga eksport qilishi mumkin” — energetika vaziri

Kaspiy dengizi tubi bo‘ylab elektr kabelini o‘tkazish bo‘yicha Qozog‘iston—O‘zbekiston—Ozarbayjon qo‘shma uch tomonlama loyihasi muvaffaqiyatli amalga oshirilsa, O‘zbekiston 2030-yildan boshlab ortiqcha elektr energiyasini Yevropaga eksport qila oladi. Bu haqda Energetika vazirligi rahbari Jo‘rabek Mirzamahmudov Ostonada bo‘lib o‘tayotgan Markaziy Osiyo energetika vazirlarining birinchi yig‘ilishi doirasida ma’lum qildi.

“Joriy yil yakuniga qadar qayta tiklanadigan energiya manbalaridan olinadigan umumiy energiya quvvatini 4 GVt dan ortiq darajaga yetkazamiz. 2030-yilga borib bu ko‘rsatkich 20 GVt dan oshadi, shundan 2 dan 5 GVtgacha Yevropaga eksport qilinadi, degan u Report muxbiriga bergan intervyusida.

Uning so‘zlariga ko‘ra, eksportning aniq hajmi elektr energiyasini uzatish tizimining quvvati va yevropalik xaridorlarning ehtiyojlariga bog‘liq bo‘ladi.

Vazirning qayd etishicha, O‘zbekistondan boradigan elektr energiyasi Markaziy Osiyoning yagona energetika tizimi orqali Qozog‘istondan Kaspiy dengizi tubi bo‘ylab kabel orqali Ozarbayjonga, u yerdan Gruziyaga, so‘ngra Qora dengiz tubidagi kabel bo‘ylab Ruminiya, Vengriya va Bolgariyaga yetkaziladi.

O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasiga muvofiq, 2030-yilga borib umumiy ishlab elektr chiqarish quvvati 2,4 barobarga — 44,9 GVtgacha oshiriladi. Shu bilan birga, qayta tiklanadigan energiya manbalarining ulushi 40 foizga yetkaziladi va bu maqsadda umumiy quvvati 18,8 GVt (8,6 GVt — quyosh, 10,2 GVt — shamol) bo‘lgan quyosh va shamol energiyasi ishlab chiqarish loyihalari amalga oshiriladi.

Energetika vazirligi matbuot xizmati bergan ma’lumotga ko‘ra, O‘zbekistonda 2021-yildan boshlab bugungi kunga qadar 10 ta “yashil” elektr stansiya — 9 ta quyosh va 1 ta shamol elektr stansiyasi (jami quvvati 2 ming 500 megavattdan ortiq) ishga tushirildi. Bundan tashqari, umumiy quvvati 2 ming 200 megavattdan ziyod bo‘lgan gidroelektr stansiyalari ham mavjud.

Bundan 3 yil oldin O‘zbekiston elektr energetika tarmog‘ida qazib olinadigan yoqilg‘ida ishlovchi elektr stansiyalar (IES) ulushi 90 foiz atrofida bo‘lgan bo‘lsa (10 foizi GESlar), oxirgi yillarda ishga tushirilgan “yashil” elektr stansiyalar hisobiga bu ko‘rsatkich 70 foizgacha tushdi. Ya’ni, bugungi kunda ishlab chiqariladigan elektr energiyasining 25-30 foizgacha qismi “yashil” stansiyalar hissasiga to‘g‘ri kelmoqda.