• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +36°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    O‘zbekistonda zilzila: binolar bardoshlimi, yana yer silkinishi kutilyaptimi?

    Tojikistonda 23-mart kuni sodir bo‘lgan yer silkinishi O‘zbekiston hududida ham sezildi. Voqea ijtimoiy tarmoqlarda muhokamalarga sabab bo‘lmoqda. O‘zFA Seysmologiya instituti olimlari jurnalistlar bilan muloqot o‘tkazib, zilzila yuzasidan bir qator savollarga javob qaytardi. Muloqotda “Daryo” muxbiri ham ishtirok etdi.

    “Bir zonadagi zilzila boshqasiga taʼsir qiladi”

    Muloqotda fizika-matematika fanlari nomzodi Ulfat Nurmatov Markaziy Osiyo – yagona geodinamik hudud ekanini aytdi. Olimning taʼkidlashicha, mintaqadaning bir qismida bo‘layotgan geodinamik jarayon ikkinchi qismiga ham taʼsir ko‘rsatmay qolmaydi.

    “Lekin har bir hududning zilzila sodir bo‘lib turadigan alohida, faol zonalari mavjud. Markaziy Osiyodagi eng seymik joy – Pomir va Tyanshan  tog‘lari to‘qnashgan hududda. Asosan, 7 magnitudan ortiq zilzilalar aynan o‘sha zonada sodir bo‘ladi. Hattoki, uning sharqiy qismida 8,2 magnitudagi Qashqar zilzilasi sodir bo‘lgan. Markaziy Osiyoda undan keyin bu qadar kuchli zilzila sodir bo‘lmagan. Orada bir necha zonalar mavjud. O‘zbekiston hududida u hududlarga qaraganda kuchsiz zilzila bo‘ladi. Umuman olganda, Markaziy Osiyoda 6 balldan yuqori zilzilar soni barmoq bilan sanarli darajada oz”, – dedi mutaxassis.

    Ulfat Nurmatov 
    Foto: “Daryo”

    Ulfat Nurmatov Turkiyadagi zilzila sunʼiy uyushtirilgan bo‘lishi mumkinligi haqidagi qarashlarga ham ilmiy munosabat bildirdi.

    “Hozir odamlarning og‘ziga elak tutib bo‘lmaydi. Bunga o‘xshash fikrlar juda ko‘p. “Kosmosdan besh yarim metrli snaryad tashlangan, u yer ostiga kirib portlagan”, degan gaplar ham aytilmoqda. Shuni bilib olishimiz kerakki, har bitta inson qo‘li bilan qilinadigan sunʼiy fojealar tabiiy zilziladan tubdan farq qiladi. Yaʼni zilzila bilan sunʼiy ravishda uyushtirilgan portlashni ajratib olish mumkin. Bularni bir-biri bilan adashtirish mumkin emas”, – dedi olim.

    Magnituda bilan ballning farqi

    Ulfat Nurmatovning aytishicha, magnituda bu zilzila o‘chog‘idan ajralib chiqayotgan energiyaning kattaligidir.

    “Ball esa zilzilaning taʼsirida yer yuzida namoyon bo‘ladigan oqibatlarni belgilovchi parametr, aynan yer yuzidagi binolarning buzilishi, odamlarning unga bo‘lgan reaksiyalari. O‘shanga qaratib maʼlum bir shkala ishlab chiqarilgan”, – dedi u.

    “Quruvchilar binoni arzonroq qurishga harakat qiladi”

    Suhbat davomida O‘zFA akademigi Kaxarbay Abdullabekov “O‘zbekistonda binolar kuchli zilzilalarga bardoshlimi?”, degan savolga javob qaytardi. Olimning aytishicha, respublikadagi barcha viloyat va shaharlarning seysmik rejalari ishlab chiqilgan. Qoidalarga amal qilib qurilgan binolar, belgilangan balldagi zilzilaga bardosh beradi.

    Kaxarbay Abdullabekov
    Foto: “Daryo”

    “Seysmologiya instituti butun respublika bo‘yicha qayerda, qanaqa kuch bilan zilzila bo‘lishi to‘g‘risida umumiy seysmik planlashtirish xaritasini tuzgan. Qurilish qoidalari va meʼyorlari belgilangan hujjut mavjud. Ana o‘sha hujjatning asosini bizning institut tuzib bergan. Bino loyihasini quruvchilarning o‘zi qiladi. Faqat yuqori ballga bardoshli binolar qurilishining narxi ham qimmatlashib boradi. Masalan, oshirilgan har bir ball uchun narxlar 10 foiz, hatto 15 foizgacha oshadi. Agar binoning narxi 10 milliard so‘mlik bo‘lsa, u 8—9 balllik zilzilaga mo‘ljallab berilsa, qiymat 20 milliard so‘mga ko‘tariladi. Shuning uchun quruvchilar iloji boricha ballni pasaytirishga harakat qiladi. Lekin institutning vazifasi qayerda qanaqa kuch bilan zilzila bo‘lishini aniqlash. Quruvchilar ana o‘shanga qarab tuzilgan xarita asosida bino qurishlari zarur”, – dedi mutaxassis.

    “Toshkentning 70-80 foizi 9 ballik zonaga kiradi”.

    Akademik Kaxarbay Abdullabekov Toshkent shahri qancha ballik zilzila hududi ekani haqida ham maʼlumot berdi.

    “Hududni umumiy seysmik planlashtirish xaritasi bor. Toshkentning 70 foiz joyi soz tuproq bilan qoplangan, qalinligi har xil. Shuning hisobiga Toshkentga zilzila kuchi bir ball qo‘shib beriladi. Masalan, 7 ballik bo‘lsa, 8 ball bilan seziladi. Umuman olganda, Toshkentning 70—80 foizi 9 ballik zonaga kiradi. Sergeli tumani tomonlar qumli joylardir. U yer 8 ballik hudud hisoblanadi”, – dedi olim.

    Akademikning taʼkidlashicha, Seysmologiya instituti respublikadagi 40 dan ortiq shaharlarga seysmik mikroplanlashtirish xaritasini tuzib bergan.

    “Binoni mustahkam qurish kerak. 2011-yilda Yaponiyada sodir bo‘lgan zizlila Turkiyadagidan kuchliroq edi. Ammo Yaponiyada birorta odam o‘lmadi. Chunki binolar haqiqiy bo‘ladigan zilzilaning kuchini hisobga olib, qurilish meʼyorlariga amal qilib qurilgan. Lekin Turkiyada, afsuski, gap zilzilada emas, quruvchilarda. U yerda yaxshi seysmoloklar bor. Ular zilzila kuchini to‘g‘ri belgilagan. Lekin quruvchilar binolarni o‘shanga moslab qurmagan. Ayb quruvchilarda. Xuddi baland binoning tagini qilich bilan kesganday to‘kilib tushyapti”, – dedi Kaxarbay Abdullabekov.


    24.03.2023, 18:10   Izoh (0)   28355
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    2023-yilgi zakot nisobi, fitr sadaqa va fidya miqdori belgilandi

    24.03.2023, 18:01

    Amudaryoda temiryo‘l liniyasining bir qismi qulab tushgani yuzasidan maʼlumot berildi 

    24.03.2023, 17:59

    Ulug‘bek Ro‘ziqulov yana “O‘zavtosanoat” raisi etib tayinlandi

    24.03.2023, 17:58

    Toshkentda fuqaroga xonadonning yarim mlrd so‘m miqdoridagi ulushi undirib berildi

    24.03.2023, 17:47

    Asaka tumani sobiq hokimi ishi yuzasidan qo‘shimcha maʼlumot berildi 

    24.03.2023, 17:07

    Surxondaryoda maktab o‘qituvchilari “Open budget”da ovoz to‘plashga majburlanayotgani aytildi 

    24.03.2023, 16:43
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Chirchiqdagi yangi bog‘ - zamonaviy ko‘ngilochar va dam olish maskani ochildi


    InfinBLACK - ortiqcha to‘lovlar talab qilmaydigan kredit karta


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Centrum Air yozgi yo‘nalish ochadi: Toshkentdan Issiqko‘lga to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslar


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


    Moliyaviy firibgarliklar: firibgarlar keksalarni qanday aldamoqda 


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- xalqaro PLAS-Forumida qatnashdi


    Suv — bebaho neʼmat: Agrobankdan fermerlar uchun yangi metodik to‘plam


    Hyundai Uzbekistan - foizsiz bo‘lib to‘lash imkoniyati qaytdi!


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi

     

    Tavsiya etamiz

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10

    Ko‘zi o‘tkir, qulog‘i sezgir temir qushchalar. Razvedkachi dronlarning “katta akalari”

    3 iyun, 20:40
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    O‘zbekistonda oliy va kasbiy taʼlim muassasalariga qabul boshlandi

    O‘zbekiston | 5 iyun, 10:45

    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi

    Reklama | 5 iyun, 10:30

    Ortiqcha yog‘lardan xalos bo‘lish uchun qanday nonushta qilish kerak? Mutaxassislar maslahati

    Layfstayl | 5 iyun, 10:37

    Putin “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi uchun Ukrainaga javob qaytarilishini aytdi

    Dunyo | 5 iyun, 10:31

    Toshkentda Qurbon hayiti namozi sabab ayrim ko‘chalar vaqtincha yopiladi

    O‘zbekiston | 5 iyun, 10:12

    Nursulton Ro‘ziboyevning navbatdagi jang sanasi va raqibi ma’lum bo‘ldi — manba

    Sport | 5 iyun, 10:07

    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi

    Reklama | 5 iyun, 09:46
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.