Salomatlik bebaho ne’matdir. Uning qadriga yetmaslik va e’tiborsizlik kelajakda ko‘pga tushishi mumkin. Hayotning har o‘n yilligi tibbiy ko‘riklar ro‘yxatiga yangi tekshiruvlarni qo‘shib boradi, deb yozadi “Noviy ochag”.
20 yosh
Hayotning eng gullab-yashnagan vaqti. Hech qanday tekshiruv va shifokorlar haqida o‘ylashga vaqt bo‘lmaydi, chunki hatto yosh organizm ham salomat bo‘lib, hech qanday muammo tug‘dirmaydi. Shu bilan birga, ushbu yoshda ayollarning katta qismi oila ko‘radi va farzand kutadi. Shuning uchun ayollar ona bo‘lishdan oldin siz quyidagi tekshiruvlardan o‘tishi kerak:
Gormonal muvozanatdagi o‘zgarishlar
Ushbu davrda gormonal fonni, birinchi navbatda, qalqonsimon bez va jinsiy gormonlar funksiyasini o‘rganish juda muhimdir. Buzilishlarni erta bosqichlarda aniqlash juda ham ahamiyatli, chunki o‘zgarishlar bilan nafaqat ichki organlar, balki tashqi ko‘rinish ham azoblanadi.
E’tibor berish kerak bo‘lgan alomatlar:
- hayz davrining buzilishi,
- uyqu buzilishi,
- qo‘zg‘aluvchanlikning oshishi,
- doimiy zaiflik,
- vazn ortishi,
- soch to‘kilishi,
- tirnoqlar mo‘rtlashuvi,
- yuz terisida tuklarning o‘sishi.
Yoshligida, yaqin qarindoshlar oilasida qon tomirlari bilan bog‘liq muammolar mavjud bo‘lsa, turli kasalliklarga genetik moyillikni, ayniqsa folat siklidagi o‘zgarishlarni o‘rganish foydali bo‘ladi. Folat metabolizmining buzilishi (foliy kislotasi) qonda gomosisteinning ko‘payishiga olib keladi, bu qon tomirlari devorlariga shikast yetkazadi, ularning yallig‘lanishini qo‘zg‘atadi. Qon quyuqlashishi xavfini ko‘rsatadigan qon ivishining buzilishi belgilari bilan yosh ayollar “Leyden omili” deb ataladigan sinovdan o‘tishlari kerak. Xuddi shu nomdagi sindrom ko‘pincha erta homiladorlik davrida doimiy bola tushishining asosiy sababidir. Bugungi kunda genetik diagnostika usullari bilan bunday muammolarni tuzatish mumkin.
E’tibor berish kerak bo‘lgan alomatlar:
- oyoqlarda og‘irlik;
- yurish paytida oyoq og‘rig‘i;
- oyoqlarda qon tomir tomirlarining bo‘rtib chiqishi.
30 yosh — umrning eng faol vaqti, qattiq ishlash, o‘qish, oilaga yordam berish, bolalarni tarbiyalash va o‘yin-kulgiga vaqt topishga harakat qilish kerak. Shu sababli ushbu davr umumiy hayotiylikni aks ettiruvchi ko‘rsatkichlarni nazorat ostida saqlashga arziydi.
Ginekolog ko‘rigi
Ayollar uchun ginekologga endometrioz, bachadon miomasi va sut bezlarida o‘zgarishlarni istisno qilish uchun yillik tashriflar talab qilinadi, ayniqsa, bunday muammolar ona yoki buvisida kuzatilgan bo‘lsa. O‘z vaqtida oldini olish har doim to‘liq davolanishga qaraganda kamroq vaqt, pul va tashvishlarni talab qiladi. Oilada ko‘krak bezi saratoni bilan kasallangan ayollar o‘zlariga yaxshi g‘amxo‘rlik qilishiga hech qachon erta emas. Tibbiyotning hozirgi darajasida ko‘krak saratoni ko‘p hollarda jiddiy, ammo davolanadigan kasallikdir. O‘simta yoki shunga o‘xshash narsa avvalroq aniqlangan bo‘lsa, davolash osonroq va samaraliroq kechadi.
Shu bilan birga, ayollarda onkologik kasalliklar tarkibida ikkinchi o‘rinda bachadon bo‘yni saratoni o‘rin olgan bo‘lib, uni oldini olish ham oson. Bachadon bo‘yni saratoni rivojlanishida inson papilloma virusining (HPV) roli tasdiqlanganidan beri HPV uchun test 30 yoshdan boshlab yillik skriningning muhim qismiga aylandi. HPV ning ko‘plab shtammlari mavjud, ammo ulardan faqat bir nechtasi saraton rivojlanish xavfi bilan bog‘liq. Afsuski, onkologik kasalliklar uzoq vaqt davomida o‘zini namoyon qilmaydi va shuning uchun mutaxassis tekshiruvisiz biror narsa deyish qiyin.
E’tibor berish kerak bo'lgan alomatlar:
- ko‘krak og‘rig‘i;
- ko‘krakning rangi o‘zgarishi;
- hayz davrining buzilishi;
- ko‘p hayz ko‘rish;
- uzoq muddatli hayz ko'rish.
Agar charchoq, holsizlik asabiylashish, befarqlik uzoq vaqt davomida sezilsa, unda bunday vaziyatga chidamaslik kerak. Albatta, ish bilan shug‘ullanadigan yosh ona uchun bu holat odatiy ko‘rinishi mumkin, ammo agar yaxshi dam olgandan keyin ham tuzalib keta olmasangiz, anemiya va gipotiroidizm belgilari bo‘lishi mumkin. Shuningdek, eng muhim makro va mikroelementlar (magniy, kalsiy, D vitamini, B12 vitamini va boshqalar) darajasini tekshirish tavsiya etiladi. Ushbu muammolarni mutaxassisga yetkazishdan uyalmaslik lozim. Yaxshi shifokor hech qachon surunkali charchoq belgilarini e’tiborsiz qoldirmaydi va organizmda nima yetishmayotganini aniqlashga harakat qiladi.
E’tibor berish kerak bo‘lgan alomatlar:
- doimiy charchoq;
- asabiylashish;
- soch to‘kilishi;
- tirnoqning mo‘rtlashishi;
- terining rangsizlanishi,
- uyquchanlik.
Hayot tartibga solingan, ritm tenglashtirilgan. Inson oyoqlari ostida mustahkam zaminni his qila boshlaydi, o‘zini va atrofidagi dunyoni tushunadi, strategiya va taktikani yaxshi o‘ylab, katta muvaffaqiyatlarga erishadi. Bu davrda ayol menopauzaga kiradi. Ba’zilar uchun organizmning bu qayta tuzilishi butunlay og‘riqsizdir, boshqalari uchun bu juda ko‘p muammo keltirib chiqaradi.
Yana gormonlar
Avvalo, bu davrda gormonal fonni qattiq nazorat qilish kerak. Ginekolog tomonidan tanlangan gormonlarni almashtirish terapiyasiga o‘tish tavsiya etiladi.
E’tibor berish kerak bo‘lgan alomatlar:
- hayz davrining buzilishi;
- asabiylashish;
- terining tez qarishi;
- vazn ortishi;
- doimiy charchoq;
- terlashning kuchayishi.
Metabolik kasalliklarga ateroskleroz ham kiradi. Ateroskleroz rivojlanish xavfini nazorat qilish qirq yoshdan keyin ham erkaklar, ham ayollar uchun muhimdir. Yuqori qon bosimida lipid almashinuvining buzilishi ishemik yurak kasalligi, yurak xuruji, insult va boshqalarni keltirib chiqarishi mumkin. Ushbu ko‘rsatkichlarni nazorat qilish hayotni sezilarli darajada uzaytirishi va sifatini yaxshilashi mumkin.
E’tibor berish kerak bo‘lgan alomatlar:
- ortiqcha vazn;
- harakatsiz turmush tarzi;
- muvozanatsiz ovqatlanish.
Bu yoshda glyukoza nazorati ham talab qilinadi. Qandli diabet kasalligining rivojlanish xavfini kamaytirish uchun bu alomatlarni o‘tkazib yubormaslik kerak. JSST ma’lumotlariga ko‘ra, 2030-yilga kelib qandli diabet o‘limning yettinchi asosiy sababiga aylanadi. Ikkinchi toifa diabetni erta aniqlash nisbatan arzon qon tekshiruvi bilan amalga oshirilishi mumkin.
E’tibor berish kerak bo‘lgan alomatlar:
- terining qichishi;
- quruq teri;
- terida uzoq muddatli davolanmaydigan yaralar;
- tashnalik.
Izoh (0)