Shakar miqdorini cheklash kerakmi? Bola qiynalmasligi uchun buni qanday amalga oshirish kerak? Quyida shifokor tavsiyalari bilan tanishib chiqing.
Iste’mol qilinadigan shakar miqdori haqida gap ketganda, bu deyarli darhol qattiq muhokamaga aylanadi: shakardan butunlay voz kechish kerakmi? Yoki miqdorni kamaytirish kerakmi? Bolaga shirinlik berish mumkinmi? Bolalar va shirinliklar haqidagi barcha savollarga Huffpost mutaxassislari javob berdi. Avvalo, bolalar ham, kattalar ham shakar iste’moliga ongli ravishda yondashishi kerak. Ammo bolaning irodasi kattalarnikidek rivojlanmagan, shuning uchun ham bolalar, o‘smirlar va ota-onalar uchun tavsiyalar biroz boshqacha.
“Kattalar bolalarga shakarni me’yorida iste’mol qilish muhim bo‘lgan taom ekanini tushuntirish kerak. Bu suhbatni bolalikdan boshlash, oxir-oqibat ular uchun odatiy holga aylanadi va ular o‘zlari uchun qancha shakar yetarli ekanini aniqlay oladi ”, – deydi pediatr, Kaliforniyadagi klinika rahbari, doktor Danel Fisher. Amerika yurak assotsiatsiyasi erkaklar uchun kuniga 9 choy qoshiq shakar (36g / 150 kkl), ayollar va bolalar uchun 6 choy qoshiq (25g / 100 kkl) tavsiya qiladi.
Ammo shakar haqiqatan ham xavflimi? Yoki u qanday foyda keltiradi? Doktor Fisherning aytishicha, shakar tanaga energiya ishlab chiqarishga va yaxshi darajada ishlashiga yordam beradi. Ammo u shirinliklar, yuqori fruktozali mahsulotlar va makkajo‘xori siropidan voz kechishni ta’kidlaydi. Buning o‘rniga, meva, sabzavot va asalda mavjud bo‘lgan tabiiy shakarlarni iste’mol qilish yaxshiroqdir.
Parhezshunos Liza Richards bolalarning diyetasidan shakarni butunlay chiqarib tashlamaslik kerakligini tushuntiradi. Shakar energiya ishlab chiqarishga yordam beradi, bu jismoniy va intellektual harakatlarga – sport, o‘qish, o‘yinlarga sarflanadi. Bu, ayniqsa, ovqatlanishda qiynalayotgan bolalarda salomatlikni saqlab qolish uchun oqsilli kokteyl bilan ham bog‘liq. Kokteyl tarkibidagi shakar zarur, aks holda bola ovqatlana olmaydi.
Nima uchun shakar organizm uchun zararli?
Ammo shakar iste’mol qilishning aniq afzalliklaridan tashqari, bir qancha kamchiliklari ham bor. “Shakar – bo‘sh kaloriya manbayi”, – deydi Liza Richards. Ko‘p shakar iste’mol qiladigan bolalar ozuqaviy moddalarini yo‘qotish va ortiqcha vazn olish xavfiga ega. Bundan tashqari, shakar zararli bakteriyalar uchun oziq-ovqat manbayi bo‘lib, “yaxshi” va “yomon” ichak bakteriyalari o‘rtasida nomutanosiblikni keltirib chiqaradi. Shuningdek, yallig‘lanish va oshqozon-ichak muammolarini qo‘zg‘atishi mumkin.
Shakar tishlar salomatligiga putur yetishiga sabab bo‘lishi ham afsona emas. Shakar tish emalini yeyishi va tish yemirilishiga olib kelishi mumkin. Ovqatdan keyin tishlarni tozalash orqali salbiy oqibatlardan himoya qilish mumkin. Hatto shakar bolaga zarur bo‘lgan energiya berishining ham salbiy tomoni bor. Doktor Fisher: “Siz kuch – quvvatga ega bo‘lasiz, lekin bu kun davomida bolangizning kayfiyati va xulq-atvoriga ta’sir qilishi mumkin”, – deydi. O‘smirlarda esa qondagi qand miqdorining keskin oshishi tanada yog‘ sekretsiyasining oshishiga va husnbuzarlar paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
Qanday qilib shakar iste’molini kamaytirish mumkin?
Shakarni ortiqcha iste’mol qilishning salbiy tomonlarini zararsizlantirishga yordam beradigan moddalar yoki mahsulotlar yo‘q. Ammo kattalar bolaga buning oldini olishga yordam berish usullari bor:
- probiyotiklar. Ular hatto yangi tug‘ilgan chaqaloqlarga ham buyuriladi. Probiyotiklar ichakdagi “yaxshi” va “yomon” bakteriyalar muvozanatini tiklaydi va disbakteriozning oldini oladi.
- alternativlar. Har qanday shirinliklar o‘rniga mevalar.
- ko‘p odamlar bolalarga, umuman, shakar bermaslik kerak, deb hisoblaydi. Bu gipertermiyani keltirib chiqaradi.
Liza Richard hatto kattalar uchun ham yotishdan oldin ko‘p shirinlik iste’mol qilishni tavsiya etmaydi. Bu uyqu buzilishiga olib kelishi va ertasi kuni ertalab ochlikni kuchaytirishi mumkin. Doktor Fisherning qo‘shimcha qilishicha, shakar chaqaloqning asabiylashishiga olib kelishi va ota-onalarning uxlashini qiyinlashtirishi mumkin. Oziq-ovqatlar kunning turli vaqtlarida turlicha metabolizatsiyalanishini ko‘rsatadigan tadqiqotlar yo‘q bo‘lsa-da, ularning tanaga ta’siri kunning vaqtiga qarab ko‘proq yoki kamroq mos bo‘lishi mumkin.
Yoshning ahamiyati bormi?
10 yoshli bolaga hamma shiriniliklarni yemaslikni o‘rgatish bolaga yordam berishdan ko‘ra osonroq bo‘lishi mumkin. Ammo 18 yoshli insonga shakarning foydasi va zarari haqida gapirishdan ko‘ra qiyinroq. Liza Richardsning ta’kidlashicha, ratsionga shirinliklarning juda erta kiritilishi bolani muvozanatli diyetaga o‘tishiga qiyin bo‘ladi.
Qoida tariqasida, ovqatlanish mutaxassisi quyidagilarni tavsiya qiladi.
- 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun kuniga 10 grammdan kam shakar;
- 5—10 yoshli bolalar uchun 20—25 gramm shakar;
- 10—15 yoshli bolalar uchun 25—30 gramm shakar;
- 15 yoshdan oshgan bolalar kuniga 30 gramm shakarni iste’mol qilishlari mumkin.
Mavzuga doir:
Izoh (0)