10 ta eng mashhur yadro poligonlari (foto)

“Kommersant” dunyodagi o‘nta eng mashhur yadro poligonlari haqida ma’lumot berdi.

1.Atoll Bikini (Marshall orollari)

Yopiq poligon Tinch okeanida, Ralik tizmasida joylashgan. Maydoni — 6 kvadrat kilometr. Birinchi marta AQSh tomonidan 1946-yil iyulida “Chorrahalar” operatsiyasi chog‘ida ishlatilgan. 1946—1958-yillarda Marshall orollarida jami 67 ta sinov amalga oshirildi. Ayni paytda faoliyat yuritmaydi, ammo 1946-yilda evakuatsiya qilingan aholi radiatsiyaning yuqori darajasi tufayli atollga qaytib bora olmaydi.

2.Semipalatinsk (Qozog‘iston)

Poligon Sharqiy Qozog‘iston, Pavlodar va Karaganda viloyatlari chegarasida joylashib, Kurchatov shahrini egallab olgan. Maydoni — 18,5 ming kvadrat kilometr. 1949-yil 29-avgustda bu yerda birinchi sovet atom bombasi, 1953-yil 12-avgustda esa birinchi vodorod bombasi portlatilgan. 1991-yilda Qozog‘iston prezidenti Nursulton Nazarboyev poligonni yopdi.

3.Nevada (AQSh)

Poligon Las-Vegasdan 105 km uzoqlikda joylashgan va 3,5 ming kv. m maydonni egallagan. 1951—1992-yillarda uning hududida 928 ta yadro sinovlari o‘tkazilgan. Ayni paytda poligon yadro kraterlari bilan to‘la. Ulardan biri — Sedanning chuqurligi 100 m, eni 390 metrga teng.

4.Novaya Zemlya (Rossiya)

Novaya Zemlya arxipelagi tanlanishiga Shimoliy Muz okeanining ushbu qismida muzlamaydigan portlarning borligi va orollarning aholisi kamligi sabab bo‘lgan. 1955—1990-yillarda poligonda 132 marta portlash sodir etilgan. 1969-yilda eng yirik avariya yuz berdi: radioaktiv gaz va bug‘ oqimi yuzaga sirqib chiqib ketdi. 344 kishi jabrlandi.

5.Maralinga (Avstraliya)

Britaniya sobiq poligoni Janubiy Avstraliya shtatidagi cho‘lda joylashgan. Maydoni — 3,3 ming kv km. 1956—1963-yillarda bu yerda 7 ta atmosfera portlashlari sodir etilgan. 1967-yilda yopilgan.

6.Lobnor (Xitoy)

Poligon Shinjon-Uyg‘ur avtonom tumanidagi qurib bitgan Lobnor ko‘li o‘rnida joylashgan. Maydoni — 2,4 ming kv. km. Birinchi sinovlar 1964-yilda bo‘lib o‘tgan, 1967-yilda esa bu yerda Xitoyning birinchi vodorod bombasi portlatilgan. 1996-yil — Xitoy yadro sinovlarini har tomonlama taqiqlash to‘g‘risidagi shartnomani imzolaguniga qadar bu yerda 45 ta sinov o‘tkazilgan.

7.Mururoa (Fransiya Polineziyasi)

Fransiya sobiq poligoni Tinch okeanidagi Tiamotu arxipelagida joylashgan, maydoni — 15 kv. km. 1966—1996-yillarda Fransiya bu yerda 175 ta sinov o‘tkazdi. Ayni paytda faoliyat yuritmaydi.

8.Poxran (Hindiston)

Poligon Rajastxan shtatidagi Tar cho‘lida joylashgan. 1974-yilda uning hududida birinchi sinov o‘tkazildi, u Osiyoda qurollanish poygasini boshlab berdi. Yadro quroli borligini mamlakat 1998-yilda tan oldi, ungacha poligonda yana beshta qurilma portlatildi. So‘nggi yillarda sinovlar haqida xabar qilinmadi.

9.Chagay (Pokiston)

Sinov poligoni Ras Kox tizmasi hududidagi Belujiston provinsiyasida joylashgan. 1998-yil 28- va 30-may kuni, Hindiston bilan munosabatlar keskinlashgan paytda, bu yerda ilk sinovlar o‘tkazildi. So‘nggi yillarda sinovlar haqida xabar berilmayapti.

10.Pungi-ri (Shimoliy Koreya)

Poligon Xamgen-Pukto provinsiyasidagi Kilxu shahri yaqinida joylashgan. Ilk yadro sinovlari 2006-yil 9-oktabrda o‘tkazilgan. Yadro sinovlari 2009- va 2013-yillarda ham olib borilgan. 2016-yil 6-yanvarda Pungi-rida vodorod bombasi portlatildi. Poligon faol hisoblanadi.