Ўрик экспорти бўйича дунёда етакчилардан бўлган Ўзбекистон 2021 йилда ушбу меванинг импортёрига айланди

Ўзбекистонда ўрик мавсуми бўлишига қарамай, 2021 йилда ушбу меванинг экспорти деярли амалга оширилмаяпти, деб хабар беради EastFruit нашри.

Нашр таҳлилчиларининг маълум қилишича, ички бозорда ўрик юқори нархда экани ва қўшни Тожикистонда нисбатан арзонлиги сабабли, бу йил қўшни мамлакатдан ушбу мева импорт қилинмоқда. Шундай қилиб, ўрик экспорти бўйича жаҳон миқёсидаги етакчилардан бири ҳисобланган Ўзбекистон айни дамда унинг импортчисига айланган.

Бунга февраль охири ва март ўрталарида мамлакатда кузатилган совуқ ҳаво сабаб қилиб кўрсатилмоқда. Бу данакли мевалар, айниқса, ўрик ҳосилига катта зарар етказган. Мутахассислар томонидан, февраль ойи охиридаги ноқулай об-ҳаво туфайли ўрик ҳосили бой берилиши эҳтимоли камида 60-65 фоизга баҳоланган эди. Шу билан бирга, етказиладиган ҳақиқий зарар бундан ҳам ортиқ бўлиши тахмин қилинган.

Буларнинг барчаси бозордаги реал вазиятда ўз тасдиғини топмоқда. Айни вақтда иқтисодий жиҳатдан Ўзбекистондан Россияга ўрик экспорт қилишдан маъно йўқ.

Тожикистонда эса ўрикнинг бир килограмми 0,79—1,06 доллар атрофида баҳоланмоқда, яъни Ўзбекистонга нисбатан 3—5 баравар арзон. Тожикистонда ўрик нархининг нисбатан анча пастлигига қўшимча омиллардан бири, яхши ҳосилдан ташқари, Қирғизистон билан чегаранинг тўлиқ ёпилишидир. Чунки одатда, экспорт Қирғизистон орқали амалга оширилади. Аммо Тожикистонда ўрикка кўпроқ қуритилган мева тайёрлаш учун эътибор қаратилади, унга ҳўл мева бозори маҳсулоти сифатида қаралмайди. Шу сабабли, Тожикистон ўриги экспорти, асосан, Қозоғистон ва Россия бозорларида Ўзбекистон ўрик экспортининг ўрнини боса олмаяпти.

Шунингдек, Ўзбекистондан ўрик экспортининг деярли йўқлиги туфайли 2021 йил Россияда ўрикнинг улгуржи нархи 2020 йилга нисбатан юқори, аммо бу ўсиш атиги 25 фоизни ташкил этмоқда, холос. Чунки Туркия Россия бозорида айни пайтда рақобат йўқлиги сабаб асосий етказиб берувчига айланган. Туркиялик боғбонлар айни вақтда яхшигина пул ишламоқда, экспортчилар эса FCA шартларида бир килограмм ўрик учун 1,5—1,6 доллар «сўраяпти».

2021 йилда Европа Иттифоқида ўрик ҳосили 2020 йилга нисбатан 20 фоизга, 2015—2019 йилга қараганда эса 40 фоизга камайиши ҳамда Молдовада мавсум икки ҳафтага кечикаётгани — бу мавсумда Туркия учун ўрик бозори жуда муваффақиятли бўлиши мумкинлигини англатади. Россия учун эса ушбу мавсумда Туркиядан ташқари ўрик импорт қиладиган муқобил бошқа мамлакат йўқ.

EastFruit маълумотларига кўра, 2021 йилга қадар ўрик мевалар орасида энг тез ўсиб бораётган Ўзбекистон экспорт маҳсулоти бўлиб, унинг миқдор кўрсаткичи ҳар йили деярли бир ярим баравар ўсган.

Маълумот учун, 2020 йил Ўзбекистондан ўрик экспорти рекорд даражага — 74,5 минг тоннага етган, 2019 йил – 58 минг тонна, 2018 йил – 43 минг тонна, 2017 йил эса 23 минг тоннани ташкил этган. Шундай қилиб, Ўзбекистон ўрик экспорти бўйича жаҳонда Испаниядан кейин — иккинчи ўринга кўтарилган эди.