Олимлар Қозоғистоннинг Қалачи қишлоғидаги «уйқу касаллиги»нинг сабаби ҳақидаги янги назарияни илгари сурди

Қозоғистоннинг Назарбоев университети олимлари жамоаси эпидемиолог профессор Байрон Крейп раҳбарлигида Ақмўла вилоятининг Қалачи қишлоғида кузатилган «уйқу касаллиги»нинг сабабларини узоқ вақт давомида ўрганди. Олимларнинг фикрича, қишлоқ аҳолиси кимёвий моддалар билан заҳарланган ерости суви сабабли карахтлик ҳолатига тушиб қолган. Бу ҳақда «Интерфакс» хабар берди.

Маълум қилинишича, касаллик овқат, сурункали касалликлар ёки қишлоқ аҳолисининг зарарли одатлари билан боғлиқлиги ҳақидаги ўнлаб назариялар истисно қилинган. Аниқланишича, Қалачининг барча аҳолиси битта булоқдан сув ичади. Сув қишлоқда яшайдиган одамлардан бирининг уйида қурилган ерости насосидан чиқади.

Уй ҳайвонларига бу сувдан берилмаган, улар дарё сувидан ичган ва карахтлик ҳолатига тушмаган.

Олимларнинг хулоса қилишича, сув кимёвий моддалар билан заҳарланган. Организмнинг кимёвий заҳарланиши Қалачи аҳолиси томонидан маълум қилинган симптомларга ўхшаш белгилар билан кечади — бош айланиши, ҳолсизлик, «мастлик» ҳисси ва ҳаттоки галюцинация.

«Кимёвий моддалар сувга, масалан, 1980 йилларнинг охиридан буён ташландиқ бўлган уран конидан тушган бўлиши мумкин. Ҳарбийлар у ерга кимёвий чиқиндилар ташлаган, кондан чиқиндихона сифатида фойдаланган бўлиши мумкин. У ерда кимёвий қурол ишлаб чиқарилган бўлиши эҳтимоли бор, баъзи чиқинди кимёвий моддалар эса ерга ташланган», — дея таъкидлаган Крейп.

«Уйқу касаллиги» мазкур қишлоқда бошқа аниқланмаётгани сабабли олимлар бу назарияни яқин атрофда жойлашган конлардан бирига тушиб, тасдиқлаши ёки рад этиши мумкин. Одамларнинг конларга тушиши хавфли, шу сабабли олимлар Назарбоев университетининг муҳандислик мактаби билан ҳамкорликда махсус дронни жиҳозлаш ва уни намуналар олиш учун уран конига туширишни режалаштирмоқда.

Хабар берилишича, коронавирус пандемияси сабабли «уйқу касаллиги» билан боғлиқ тадқиқот иши вақтинча тўхтатилган.

Красногорск посёлкасининг Қалачи қишлоғи аҳолиси 2013 йилнинг март ойидан бошлаб уйқусираш, хотиранинг йўқолиши ва галлюцинация сабабли шифокорларга вақти-вақти билан мурожаат қилган. Уларнинг барчасига номаълум генезли энсефалопатия ташхиси қўйилган ва у халқ орасида «уйқу касаллиги» деб аталган. Ўтказилган минглаб текширувларга қарамасдан, кўп сонли комиссиялар ҳалигача касалликнинг аниқ сабабини маълум қила олмаган. Маҳаллий ҳокимият қишлоқ аҳолисини кўчириш ҳақида қарор қабул қилган.