• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +27°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    Ўзбек аёли паранжини қандай ташлади? «Ҳужум» ҳаракати ҳақида

    Ўтган асрнинг 20–30-йиллари Ўрта Осиё минтақаси аёллари тақдирида туб бурилиш ясади. Уларнинг турмуш тарзи, ижтимоий фаоллиги, жамиятдаги ўрни, ижтимоий хулқ-атвори тубдан ўзгарди. Гап аёллар эмансипацияси, яъни паранжисини ташлаб, ижтимоий фаоллашуви ҳақида бормоқда.

    «Дарё» колумнисти Ғайрат Йўлдош ана шу воқеалар ва уларнинг бугунги кундаги акс садоси ҳақида ҳикоя қилади.

    Фото: Google Photos

    1917 йилда Россияда рўй берган Октябрь тўнтариши Евросиёнинг катта ҳудудини эгаллаган бу мамлакатда яшаётган турли халқлар ҳаётини тубдан ўзгартириб юборди. Россия императори Николай II ни тахтдан ағдариб, унинг ўрнига ҳокимият тепасига келган ва олдинига «большевиклар», сўнгра «коммунистлар» деб аталган сиёсий гуруҳ тўнтаришдан бироз ўтиб, Россияда оёққа туриб олганидан кейин мамлакат бошқарув тизимига, одамларнинг кундалик ҳаётига, минг йиллар давомида эътиқод қилиб келинган динларга, турли миллатларнинг тарихига, ҳудудларига, умуман олганда ҳаммасига шунчалик кўп ўзгаришлар киритдики, ўшанда ўзлигидан, динидан, маданиятидан, тарихидан, ҳудудларидан ажралаётган миллат вакиллари келажакда «янгича ҳаёт» ортидан бошларига нима тушишини англаб ҳам етмаган эди. Коммунистлар қўл остиидаги ҳудудларда яшаётган турли миллатларни дини, тарихи, маданияти, урф-одатини ўзгартириш билан чекланиб қолмади. Одамларнинг қандай кийиниши, кўча-кўйда қандай юришигача аралашди. Бу сиёсатнинг акс садоси бугунги кунга қадар етиб келмоқда.

    * * *

    Албатта, бу ишларни амалга ошириш осон эмас эди. Аммо тарғибот ва жазо машиналари шунчалик кучли ишладики, натижада одамлар ўзгарди ва бироз муддатда ҳаммасига кўникди. Шу жумладан Марказий Осиё халқлари ҳам.

    Ҳаммамизга маълумки, бу ҳудудда азалдан яшаган миллат ва элатлар ислом дини арконларига амал қилиб яшаган. Бу динда оиланинг таъминотчиси эркак киши бўлиши шарт қилинган. Аёллар эса уйда болалар тарбияси билан шуғулланган. Албатта, аксарият аёллар бўш пайтларида уйда ўтириб инсонга жисмоний зўриқиш бермайдиган ҳунар билан шуғулланган. Масалан, кийим тикишган, гилам ва матолар тўқишган, ип йигиришган. Аммо оғир ишларни қилишмаган. Дала ишларида ҳам асосан эркаклар меҳнат қилган.

    Фото: «Яндекс»

    Ўрта Осиёда коммунистлар олдида одамларнинг онгини, турмуш тарзини ўзгартириш вазифаси турар экан, улар биринчи навбатда ислом динига зарар бериш ва аёлларни кўчага чиқаришни мақсад қилди. Бу йўлда улар энг аввало динни одамлар учун зарарли эътиқод деб эълон қилди. Уларнинг наздида коммунистик жамиятда яшайдиган инсонларнинг эътиқоди «коммунистча даҳрийлик» бўлиши лозим эди. Иккинчи тарафдан, Марказий Осиё аёлларининг кўча кийими бўлган паранжини йўқ қилиш учун турли ҳаракатлар бошлашди.

    Аёлларнинг паранжи ёпинишига қарши ҳаракат номи «Ҳужум» деб аталди.

    «Ҳужум»нинг илк ташвиқот ҳаракатлари 1924 йилда ташкил этилди. Аммо у муваффақиятсизликка учради. Сабаби, Ўрта Осиё минтақасидаги аёлларнинг аксарияти диний эътиқод руҳида тарбия топган ва шу руҳда яшар эди. Паранжи ёпиниш эса ислом динида аёлларнинг кўча-кўйда авратини тамомила ёпиб юриши лозимлиги ортидан жорий бўлган эди. Шунингдек, кўпгина эркаклар оиласидаги аёллар кўчада очиқ юз билан юришини қабул қила олмаган.

    1925–1926 йилларда «Ҳужум» ҳаракати сустроқ давом этди. Аммо 1927 йилдан бу ҳаракат қаттиқ авж олди. Коммунистлар янги артеллар, кечки ўқув курслари ташкил этиб, унга аёлларни жалб этиб ёки уйма-уй тарғибот қилиб, аёлларни паранжидан озод эта олмасликларини тушуниб етди ва энди бошқача йўлга ўтди.

    1927 йилда Ўрта Осиё Марказий қўмитасининг биринчи котиби Исаак Абрамович Зеленский ғояси билан илк марта Самарқанддаги Регистон майдонида мамлакатнинг турли ҳудудларидан йиғиб келинган ва паранжисини ташлашга рози бўлган аёллар олдинроқ ҳаракатга қўшилган фаоллар иштирокида оммавий паранжи ташлаш тадбирини уюштирди. Паранжисини оловга улоқтираётган аёлларни оломондан ҳимоя қилиш учун кўп сонли милиция ходимлари тўпланди; улар паранжисини оловга отган аёлларни майдонга киришда ҳам, чиқиб кетишда ҳам қўриқлаб турди.

    Бу воқеадан сўнг жамиятда, айниқса эркаклар орасида норозиликлар авж олди, кўплаб оилаларда низо чиқди, одамлар онгида норозилик кайфияти кучайди. Икки йилда паранжисини ташлаган 2 500 аёл ўз яқинлари томонидан ўлдирилди. Илк қурбонлар Сурмахон Шерматова ва ёш актриса Нурхон Йўлдошхўжаевалар бўлди.

    1936 йилда адиб Комил Яшин Нурхоннинг ҳаётига бағишланган «Нурхон» пьесасини ёзди.

    Фото: Google Photos

    Бундан ташқари, паранжи ташлаган аёлларнинг маълум қисми ота-онаси томонидан оқ қилинди. Турмуш қурганларининг кўпчилигини эри талоқ қилди. Яқин қариндошлар, маҳалла аҳли юз ўгирди. Энг қизиғи, аксарият ҳолларда паранжи ташлаган аёллардан паранжисини ташлашни хоҳламаган аёллар юз ўгирган. Паранжи ташлашни хоҳламаган аёллар наздида ҳам, бошқалар наздида ҳам паранжисидан воз кечиб, юз-қўлини очган аёллар ор-номусидан воз кечганлар сифатида баҳоланган.

    Паранжига қарши «Ҳужум» ҳаракати бошланган кезларда коммунистлар иложи борича аҳоли орасида таниқли бўлган аёллардан фойдаланди. Масалан, Қирғизистонда Чингиз Айтматовнинг онаси Наима Айтматованинг хизматидан фойдаланишган; бу аёл ўша пайтда турли юқори лавозимларда ишлаш билан бирга Қирғизистонда паранжи ташлаш тадбирларининг фаол тарғиботчиси бўлган.

    Ўзбекистон ва Тожикистонда эса Тожихон Шодиева деган аёл паранжи ташлаш тадбирларининг фаол тарғиботчиси бўлди.

    Паранжи ташлаш тадбирлари 1924 йилда бошланган бўлса ҳам, Марказий Осиёнинг турли ҳудудларида 1940 йилгача, ҳатто марказлардан узоқ ҳудудларда 1950-йилларгача паранжи ёпинишди. СССРда паранжининг оммавий йўқ бўлиши Иккинчи жаҳон уруши бошланган вақтга тўғри келган бўлса, унинг бутунлай йўқолиши 1950-йилларга келиб амалга ошди.

    Паранжи ташлаш, бир тарафдан, аёлларнинг жамиятга қўшилишига, фаоллиги ва ижтимоий лаёқати, жамиятдаги ўрни ошишига олиб келса, иккинчи тарафдан, уларнинг арзон ишчи кучи сифатида оғир эксплуатация қилинишига имконият яратди. Паранжи ташлаш натижасида мамлакат миллионлаб аёллардан иборат ишчи кучига эга бўлди.

    Юқорида айтилганидек, Октябрь тўнтаришидан аввал ёки паранжи ташлаш тарғиботи илк бошланган кезларда оиланинг асосий таъминоти эркаклар зиммасида бўлган. Аёллар эса асосан уй бекаси сифатида болалар тарбияси билан шуғулланган. Паранжи ташлаш тарғиботлари бошлангандан кейин аёллар учун махсус артеллар, фабрикалар ташкил этила бошланди. Шаҳар-қишлоқларда паранжи ташлаган аёллар артелларга қамраб олина бошланди. Аёлларни эркаклар билан тенг ҳуқуқли қилишни ўз олдига қўйган коммунистик тузум ўз ниятига етди ва аёлларни турли ишларда эркаклар билан баравар ишлата бошлади.

    «Ҳужум» ҳаракати Ўрта Осиё республикаларининг ҳар бирида кенг олиб борилиб, аёлларни кечки мактабларга, саводхонлик курслари ва ҳунар ўргатиш тўгаракларига, ишлаб чиқариш артелларига жалб этиш билан бирга янгича ҳаёт тарзига ташвиқот қила бошлади. Бунда «Ҳужум» ҳаракати худосизлар жамиятлари биргаликда иш олиб борди. Зеро аёлларнинг паранжи ўраши ҳам диний қадриятларнинг бир бўлаги ҳисобланган ва ундан воз кечишга ундаш тарғиботи худосизлар ҳаракати вакиллари билан бирга олиб борилган. Бу йўлда «дин афюнлиги», «дин бойлар томонидан камбағалларни, эркаклар томонидан аёлларни эзиш учун ўйлаб топилган восита» эканлиги тинмай уқтирилди.

    Фото: Google Photos

    «Ҳужум» ҳаракати давом этар экан, жамиятдаги бу ҳаракатга қарши чиққан ҳар қандай одам «ёт унсур» сифатида баҳоланиб, жазоланди.

    Паранжига қарши курашнинг маълум босқичида миллийликка урғу бериб, рўмол ўраш ҳам тарғиб этилди. Рўмол паранжига нисбатан анча очиқ бўлгани боис дастлаб унга қаршилик бўлмади, аксинча, у миллий либос сифатида анча ижобий қабул қилинди. кейинчалик рўмол ҳам айрим сиёсатчиларга ёқмай қолди. Ҳозир ҳам Ўрта Осиё жамиятларида бу муаммо бутунлай ҳал бўлмаган: қаердадир паранжига қарши рўмол миллий либос тарзида тарғиб қилинса, яна қаердадир рўмол ҳам салбий баҳоланади.

    Коммунистлар бу ҳаракатни оммалаштириш учун ҳамма воситалардан фойдаланди. Бу йўлда ҳатто шоир ва ёзувчилар, драматурглар, қўшиқчилар хизматидан ҳам фойдаланилди. Уларнинг аксарияти аёлларнинг паранжи ташлашдан олдинги ҳаётини «қора зулмат», паранжи ташлагандан кейинги ҳаётини эса «бахтли ва саодатли ҳаёт» деб асарлар ёзди, шеърлар тўқиди, қўшиқлар куйлади, пьесалар ёзиб, театрда намойиш этди. Бу асарлар, шеърлар, қўшиқлар, пьесаларда «аёлларга бахтни фақат коммунистик партия бера олиши» тарғиб қилинди. Ҳатто бу йўлда «ота-онанг хатти-ҳаракатингга қаршими, ҳеч ўйламасдан улардан воз кеч. Партия сенга ҳам оталик, ҳам оналик қила олади» деган шиорлар илгари сурилди.

    «Ҳужум» ҳаракати ортидан Ўрта Осиёда ўқимишли аёллар кўпайди. Аммо кўпчилик динни қораламасдан, «Ҳужум» ҳаракатини бунчалик аёвсиз тарзда ўтказмасдан ҳам аёлларни ўқимишли қилиш мумкин эди деб ҳисоблайди. Шу жумладан мен ҳам. Аммо начораки, коммунистлар ҳукмрон бўлган Совет Иттифоқи аёвсиз кураш йўлини танлади ва бу йўл кўпчиликда оғир асоратлар қолдирди.

    * * *

    Бугунги кунда ўша машҳур паранжи ташлаш ҳодисаларига жамиятимиздаги турли одамлар турлича баҳо беради. Айримларнинг фикрича, «агар ўшанда ‘Ҳужум’ ҳаракати ўтказилмаса ва аёллар паранжи ташламаса, бугун ҳам Ўзбекистон аёллари паранжи остида, зулматда қолиб кетар эди».

    Бошқаларнинг фикрича эса, «‘Ҳужум’ ҳаракати ўтказилмаса ва давлат миқёсида паранжи ташлаш ҳаракатлари мажбурий ўтказилмаса ҳам маълум бир давр ўтиб аёллар паранжи эмас, балки мусулмон дунёсидаги, аксарият аёллар каби оддий рўмол билан ўранишга ўтар эди». Шу тоифага яна бир гуруҳ «ҳар қандай ҳолатда ҳам жамиятда одамларнинг қандай кийинишига давлат томонидан аралашув, босим ва мажбурлаш бўлмаслиги лозим» деб ҳисобловчилар қўшилади.

    Бугунги кун.

    Бугунги кун.
    Фото: Wikipedia

    «Ҳужум» кампанияси, ҳеч шубҳасиз, Ўрта Осиё тарихида муҳим аҳамиятга эга бўлди. Ва, большевикларнинг жуда кўп ислоҳот ва сиёсатлари қаторида, унга ҳам бир тарафлама баҳо бериш анча қийин. Бир томондан, ростдан ҳам аёлларнинг жамиятдаги ўрни, турмуш тарзи яхшиланиши тараққиётга хизмат қилди. Бошқа тарафдан, бу жамиятда кўплаб зиддиятларни келтириб чиқарди. Оилаларнинг бузилиши, аёлларнинг ўлдирилиши сингари шахсий муаммоларни қўя турайлик. Бутун жамиятга таъсир ўтказган ва ҳатто бугунги кунимизга таъсир ўтказаётган жиҳатлари ҳам йўқ эмас.

    Бугунги кунга қадар ўзбек, тожик ёки қозоқ жамиятида аёлларнинг либоси, бош кийими билан боғлиқ баҳслар келиб чиқмоқда. Кимдир миллий ва диний қадриятларни сақлаш керак деса, яна кимдир уларни эскилик сарқити деб билмоқда. Шусиз ҳам жуда кўп ижтимоий ва иқтисодий муаммолари бўлган Ўрта Осиё жамиятлари ҳозирча бу масалада муросага келиб, олтин ўрталиқни топа олмаяпти: бир тараф бутунлай қарши, бошқа тараф бутунлай хайрихоҳ, ҳар ким билганича кийинсин дейдиган овозлар кам эшитилмоқда. Кийим эса одамларнинг кундалик ва ижтимоий ҳаётига таъсир кўрсатмоқда: бугун паранжи ўраш қолмаган, лекин рўмолни томоқ тагидан боғлашни танлаган аёллар ҳам дискриминацияга учрамоқда; бошқа тарафдан, дунёвий либос танлаган айрим аёллар оиласидаги эркаклар билан низога бормоқда.

    Шундай қилиб, советларнинг «Ҳужум» кампанияси Ўрта Осиё аёлларига дунёвий ҳаётни, ижтимоий лаёқатни ўргатиб, тараққиётга маълум ҳисса қўшгани билан, бугунга қадар ҳал бўлмай келаётган ижтимоий муаммоларни ҳам келтириб чиқарган.

    Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.

    01.10.2019, 20:02   Изоҳ (0)   196714
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Навоий инновациялар университети — келажагингизни кафолатлайдиган замонавий таълим маскани! 


     Coca-Cola жамғармаси ва Глобал атроф-муҳит ва технологиялар жамғармаси (ГЕТФ) “Айланма иқтисодиёт келажаги учун ҳамкорлик битими (PACТ)” ни эълон қилганлиги ҳақида маълум қилди


    Янги уфқлар: Centrum Air ҳафтасига икки марта Тошкентдан Бишкекка парвозларни амалга оширади


    Сув — бебаҳо неъмат: Агробанкдан фермерлар учун янги методик тўплам


    Замонавий Haval Jolion энди 0% муддатли тўлов шартида 


    Mobiuz "Меҳрибон" имтиёзли тариф режасини тақдим этди


    Sello Ecosystem Фарғона, Андижон ва Наманганда Sello Summer Fest ёрқин фестивалини ўтказди


     ADM Jizzakh Жиззахда жойлашган 5-ихтисослаштирилган муассаса тарбияланувчилари эҳтиёжи учун автобус тақдим қилди


    Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари Европага йўл олмоқда


    Тошкентда халқаро финтех-ҳодиса — Visa Cashлесс Форум 2025 бўлиб ўтди 


    AVO'дан янги омонат: йиллик 25% гача — 6 ойда орзуингизни амалга оширинг


    UCMG Амстердамда бўлиб ўтаётган Мoney 20/20 Europе халқаро финтеч кўргазмасида Ўзбекистон номидан иштирок этади


    UZTELECOM "Мурувват" тарифини тақдим этади: Атиги 25 000 сўм эвазига ғамхўрлик ва эътибор билан бойитилган алоқа


    Kapitalbank ва Visa Ўзбекистон терма жамоасининг ЖЧ-2026 саралаш ўйинини БААда тантанали равишда очишди


    Tenge Bank Tenge24 иловасида янги рақамли автокредитини эълон қилди

     

    Тавсия этамиз

    Чумчуқларга ем бўлган бургутлар. “Ўргимчак тўри” операцияси Россия учун қанчага тушади?

    4 июн, 18:49
    Audio Icon

    Қуриб қолган кўчатлар, миллионлар шамолга учдими?

    4 июн, 15:03

    Фелдмаршалга алмаштирилмаган Сталиннинг зурриёти — “доҳий” нега ўғлини урушга юборган эди?

    3 июн, 21:10

    Кўзи ўткир, қулоғи сезгир темир қушчалар. Разведкачи дронларнинг “катта акалари”

    3 июн, 20:40
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Ҳиндистонда дунёдаги энг баланд темир йўл кўприги очилди (видео)

    Дунё | 6 июн, 23:00

    Қозоғистон ҳарбийларини Буюк Британияда ўқитади

    Дунё | 6 июн, 22:00

    Суперлига. Қолдирилган баҳсда “Хоразм” “Қизилқум”ни йирик ҳисобда мағлуб этди

    Спорт | 6 июн, 21:10

    Россияда IELTS топширганлар қамалиши мумкин

    Дунё | 6 июн, 21:00

    Шавкат Мирзиёевни Қурбон ҳайити билан кимлар табриклади?

    Ўзбекистон | 6 июн, 19:57

    Украина “Ўргимчак тўри”га ўхшаш янги операцияларга тайёрланмоқда — The Washington Post

    Дунё | 6 июн, 19:30

    Германия юзлаб мигрантларни мамлакатга киритмади

    Дунё | 6 июн, 18:50

    Украиналик болалар дам олиш ва реабилитация учун Тошкентга келди (фото)

    Ўзбекистон | 6 июн, 17:46
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.