Rossiyaning maxfiy yadroviy obyektlari haqidagi ikki million hujjat, jumladan, Yasniy shahridagi strategik raketa qo‘shinlari bazalaridan birining to‘liq sxemalari internetda tarqaldi. Daniyaning Danwatch jurnalistlari va Germaniyaning Der Spiegel nashri mazkur bazalardan birini o‘rgandi.
Ma’lumotlarga asoslanib, Rossiyaning yuqori darajada qo‘riqlanadigan obyektlarida harbiy yadroviy infratuzilmani modernizatsiya qilish ko‘lamini baholash mumkin. Bazalar ommaviy ravishda buzib tashlangan va yangidan qurilgan, yuzlab yangi kazarmalar, qo‘riqlash minoralari, boshqaruv markazlari, omborlar va yerosti tunnellari qurilgan.
Mutaxassislar hujjatlarning sizib chiqishini “mutlaqo aql bovar qilmaydigan” deb atamoqda, ular ilgari bunday ma’lumotlar ochiqlanganini ko‘rmagan.
Baza chizmasi
Der Spiegel nashri Yasniy shaharchasi yaqinidagi RVSN bazasini batafsil tasvirlab berdi. Kremlning ta’kidlashicha, 2019-yildan beri bu bazada yadro qurolini yetkazib berishning eng yangi tizimlaridan biri bo‘lgan Avangard gipertovushli raketasi joylashtirilgan. Bazaning qurilishi va unda qo‘llangan materiallar, hojatxonalardan oshxonalargacha bo‘lgan xonalarning chizmalari hamda qurol-yarog‘ xonalariga olib boradigan yerosti yo‘laklari ma’lumotlari oshkor qilingan.
Bundan tashqari, internetga IT tizimlar, qo‘riqlash tizimlari va kameralarning joylashuvi, sensorlar, tashqi to‘siqlar, signalizatsiya, himoyalangan eshik va derazalar, elektr jihozlar, kommunal tizimlar haqidagi ma’lumotlar ham tarqalgan. Hujjatlarda ko‘plab tafsilotlar, jumladan, devorlardagi plakatlar matni ham keltirilgan: “To‘xta! Orqaga qayril! Taqiqlangan hudud!”, “Harbiy qasamyod” va “Poyabzal parvarishi qoidalari”.
Jurnalistlar harbiylar qanday trenajyor va jihozlardan foydalanishini, bo‘sh vaqtlarida shaxmat va shashka o‘ynashini aniqlagan.
Bu materiallar — razvedkaning eng yuqori darajasi. Siz hujum uchun zaif nuqtani topishingiz mumkin, deydi Britaniya armiyasi harbiy razvedkasi 1-batalyoni qo‘mondoni Filip Ingrem. U bunday hujjatlarning g‘oyat qimmatli ekanini ta’kidladi.
Moskva yadro qurolini saqlash uchun Rossiyadagi 11 ta obyektdan foydalanadi. So‘nggi o‘n yillikda Rossiya ularning aksariyatini kengaytirdi va modernizatsiya qildi. Tashqaridan ular masofadan boshqariladigan pulemyot va granatomyotlar, zamonaviy havo hujumidan mudofaa vositalari bilan jihozlangan kompleks elektron monitoring tizimlari bilan himoyalangan.
Rossiya Davlat dumasi faqat 2020-yil dekabrida harbiylar uchun davlat xaridlari qoidalarini kuchaytiruvchi qonunni qabul qildi. Rossiya Mudofaa vazirligi yangi yopiq ma’lumotlar bazasini yaratdi, u faqat tasdiqlangan rus kompaniyalari uchun ochiq edi, ammo bu ham yordam bermadi. Xarid ishtirokchilari uzoq vaqt davomida maxfiy hujjatlarni ochiq ma’lumotlar bazalarida e’lon qilib kelgan. Danwatch va Der Spiegel 2024-yil yozida tenderlarga biriktirilgan strategik yadroviy bazalarning maxfiy chizmalarini aniqlagan.
Rossiyaning strategik raketa qo‘shinlari oxirgi himoya vositasi sifatida qaraladi. Hozirda Yasniydagi ikkita baza yuqori jangovar tayyorgarlik holatida turibdi, ammo xavfsizlikka putur yetishi Rossiyani bazalarni qayta qurishga majbur qilishi mumkin, deydi Norvegiya armiyasi harbiy akademiyasi qoshidagi Norvegiya shtab kollejida razvedka tadqiqotlari bo‘yicha katta o‘qituvchi Tom Ryoset.
U “bu obyektlardagi infratuzilmani o‘zgartirish juda katta mablag‘ talab qilishini” ta’kidlagan. Rossiya Mudofaa vazirligi sizib chiqqan ma’lumotlar bo‘yicha izoh berishdan bosh tortgan.
Izoh (0)