Dunyo bo‘yicha kamida 123,2 million kishi yoki dunyodagi har 67 kishidan biri majburiy ko‘chirilgan. Bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qochqinlar bo‘yicha oliy komissari boshqarmasi ma’lumotlariga tayanib, Al Jazeera xabar berdi.
Mojarolar, zo‘ravonlik, ta’qiblar va inson huquqlari buzilishi natijasida bunday majburiy ko‘chirilishlar sodir bo‘lmoqda. Ko‘chirilganlar soni 2023-yil oxiriga nisbatan 7 million kishiga yoki 6 foizga oshgan. Bu 13 yillik tendensiyani davom ettirmoqda, chunki dunyo bo‘ylab ko‘chirilganlar soni yildan-yilga ortib bormoqda.
Biroq komissarlik hisob-kitoblariga ko‘ra, 2025-yilning dastlabki 4 oyida majburiy ko‘chirishlar kamayib, 2025-yil aprel oyi oxiriga kelib 122,1 million kishini tashkil etgan.
“Biz xalqaro munosabatlardagi keskin beqarorlik davrida yashamoqdamiz. Zamonaviy urushlar insonning o‘tkir azob-uqubatlari bilan ajralib turadigan nozik, dahshatli manzarani yaratmoqda. Biz tinchlik izlash va qochqinlar hamda o‘z uylarini tashlab ketishga majbur bo‘lgan boshqa odamlar uchun uzoq muddatli yechim topish bo‘yicha sa’y-harakatlarimizni ikki baravar oshirishimiz kerak”, dedi UNHCR oliy komissari Filippo Grandi.
Majburiy ko‘chirilgan jami 123,2 million kishidan 73,5 millioni mojarolar yoki boshqa inqirozlar tufayli o‘z mamlakatlari ichida ko‘chishga majbur bo‘lgan. Bu 2023-yilga nisbatan 6,3 millionga ko‘pdir. Dunyo bo‘ylab qochishga majbur bo‘lganlarning aksariyatining 60 foizini ichki ko‘chirilganlar tashkil qiladi.
G‘azoda BMTning Falastin qochqinlari bo‘yicha agentligi (UNRWA) hisob-kitoblariga ko‘ra, Isroilning davom etayotgan hujumi natijasida aholining qariyb 90 foizi yoki 2 milliondan ortiq kishi ko‘chirilgan.
2024-yil holatiga ko‘ra, qochqinlar soni 42,7 million kishini tashkil etib, 2023-yilga nisbatan 613,6 ming kishiga kamaygan. Ulardan 31 millioni UNHCR oliy komissari boshqarmasi mandati ostida, 5,9 millioni UNRWA mandati ostidagi falastinlik qochqinlar, yana 5,9 millioni xalqaro himoyaga muhtoj.
Boshqa davlatdan himoya izlayotganlar soni 8,4 millionni tashkil etdi, bu 2024-yilga nisbatan 22 foizga ko‘pdir.
1951-yilda BMT Ikkinchi jahon urushidan keyin Yevropadagi qochqinlar huquqlarini himoya qilish uchun Qochqinlar to‘g‘risidagi konvensiyani ta’sis etgan. 1967-yilda konvensiya dunyoning qolgan qismida ko‘chish muammosini hal qilish uchun kengaytirilgandi.
Qochoqlar to‘g‘risidagi konvensiya tuzilgan paytda 2,1 million qochoq qayd etilgandi. 1980-yilga kelib BMT tomonidan qayd etilgan qochoqlar soni birinchi marta 10 milliondan oshgan. 1980-yillarda Afg‘oniston va Efiopiyadagi urushlar natijasida qochqinlar soni 1990-yilga kelib ikki baravar ko‘payib, 20 millionga yetgan.
2001-yilda AQSH va 2003-yilda Iroqning Afg‘onistonga bostirib kirishi, Janubiy Sudan va Suriyadagi fuqarolik urushlari natijasida 2021-yil oxiriga kelib qochqinlar soni 30 milliondan oshgan.
2022-yilda boshlangan Ukrainadagi urush Ikkinchi jahon urushidan beri eng tez o‘sib borayotgan qochqinlar inqiroziga olib keldi. Bir yildan kamroq vaqt ichida 5,7 million kishi Ukrainani tark etishga majbur bo‘lgan. 2023-yil oxiriga kelib, 6 million ukrainalik majburiy ko‘chirilgani qayd etilgan.
2024-yilda dunyodagi barcha majburiy ko‘chirilganlarning 1/3 qismidan ko‘prog‘i sudanliklar (14,3 million), suriyaliklar (13,5 million), afg‘onlar (10,3 million) va ukrainaliklar (8,8 million) bo‘lgan. Shu yili 1,6 million qochqin o‘z vataniga qaytgan.
Izoh (0)