AQSHning Massachusets texnologiya instituti (MIT) olimlari sun’iy intellekt yordamida dori vositalariga chidamli gonoreya va xavfli MRSA (metitsillinga chidamli oltin rangli stafilokokk) bakteriyalarini yo‘q qilishga qodir 2 ta yangi antibiotik ishlab chiqdi. Bu haqda BBC xabar berdi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, ushbu preparatlar sun’iy intellekt (SI) yordamida yaratilgan bo‘lib, ular laboratoriyada hayvonlar ustida muvaffaqiyatli sinovdan o‘tkazilgan. Shunga qaramay, ularni bemorlarga qo‘llashdan oldin bir necha yillik takomillashtirish va klinik sinovlar talab etiladi.
Odatda antibiotiklar bakteriyalarni o‘ldiradi, biroq so‘nggi yillarda ularning haddan tashqari ko‘p ishlatilishi oqibatida dori ta’siriga chidamli infeksiyalar paydo bo‘lib bormoqda. Bu esa har yili milliondan ortiq odamning hayotiga zomin bo‘lmoqda. Yangi antibiotiklar ishlab chiqish jarayoni esa o‘n yillardan beri susayib qolgan.
Oldinlari olimlar SIdan mavjud kimyoviy moddalar ichidan potensial foydali variantlarni topishda foydalangan bo‘lsa, MIT jamoasi bu safar infeksiyalarga qarshi butunlay yangi antibiotiklarni yaratishga urinib ko‘rdi. SI dastlab ma’lum dorilarning kimyoviy tuzilishi va ularning bakteriyalarga ta’siri haqidagi ma’lumotlar bilan boyitilgan. Keyin esa ikki yo‘nalishda ish olib borilgan — biri mavjud kimyoviy fragmentlar bilan ishlash, ikkinchisi esa SIga to‘liq erkinlik berish.
Natijada inson salomatligi uchun xavfli bo‘lmagan va mavjud antibiotiklarga o‘xshamaydigan 2 ta istiqbolli dori ishlab chiqilgan. Ular laboratoriya sharoitida sichqonlarda sinovdan o‘tkazilib, ijobiy natijaga erishilgan. MIT professori Jeyms Kollinsning aytishicha, sun’iy intellekt yordamida antibiotiklarni tez va arzon ishlab chiqish imkoniyati paydo bo‘lmoqda, bu esa “superbakteriyalar”ga qarshi kurashda muhim qadam bo‘ladi.
Olimlar preparatlar hali klinik sinovlarga tayyor emasligini, ularni takomillashtirish uchun kamida yana 1–2 yil kerak bo‘lishini ta’kidlamoqda. Mutaxassislar fikricha, SI dori kashfiyotlarini tezlashtirishi mumkin, ammo ularning xavfsizligi va samaradorligini tasdiqlash uchun uzoq va qimmat jarayon hali ham zarur.
Bundan tashqari, iqtisodiy muammolar ham mavjud: yangi antibiotiklar samaradorligini saqlab qolish uchun ularni kamroq ishlatish kerak, bu esa tijoriy foyda olish imkoniyatini cheklaydi. Shu sababli, dori ishlab chiqarishda SI yutuqlaridan to‘liq foydalanish uchun sog‘liqni saqlash va farmatsevtika tizimida yangi yondashuvlar talab etiladi.
Izoh (0)