Kolorado universiteti olimlari eritrit moddasi ustida tadqiqot olib bordi. Bu modda qadog‘ida “shakarsiz” va “keto” deb belgilangan mahsulotlar tarkibida uchraydi. Uni ko‘plab sog‘lom turmush tarzi tarafdorlari targ‘ib qiladi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, eritrit miya qon tomirlarining ichki qatlamidagi hujayralar faoliyatini buzib, insult ehtimolini oshirishi mumkin.
Laboratoriya tahlillarida eritrit bir qator salbiy o‘zgarishlarga olib kelgan: oksidlanish jarayoni kuchaygan, azot oksidi ishlab chiqarilishi kamaygan, qon tomirlardagi spazmini qo‘zg‘atuvchi moddalar ko‘paygan va qon quyqalarining erish jarayoni sekinlashgan.
Eritrit — bu kam kaloriyali shirin ta’m beruvchi modda bo‘lib, uzoq yillar davomida sog‘lom turmush tarzining ajralmas qismi va shakarning muqobili sifatida qaralib kelgan. Uning asosiy afzalliklari tabiiy shirin ta’mga ega bo‘lishi va kaloriya miqdorining juda pastligidadir (100 grammda atigi 24 kkal). Bundan tashqari, u qonda glyukoza va insulin darajasiga deyarli ta’sir qilmaydi. Shu tufayli eritrit qandli diabet, semizlik va metabolik sindromga chalinganlar tomonidan iste’mol qilinadi.
Biroq so‘nggi yillarda olimlar shakar o‘rnini bosuvchi ushbu moddaning yurak-qon tomir tizimiga salbiy ta’siri haqida tobora ko‘proq ma’lumotga ega bo‘lmoqda. Masalan, 2023-yilda Vitkovskiy boshchiligida o‘tkazilgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, qonda eritrit miqdorining oshishi yurak xurujlari va insult xavfini ko‘paytirishi isbotlangan. Shuningdek, eritritli ichimliklardan so‘ng tromblar (qon quyqalari) hosil bo‘lishi kuchaygani ham qayd etilgan. Ammo shu kungacha bu moddaning aynan miya tomirlari hujayralariga qanday ta’sir ko‘rsatishi aniq emas edi.
Buning uchun olimlar miya qon tomirlari endoteliy hujayralarining eritritga bo‘lgan ta’sirini o‘rgandi. Mutaxassislar ushbu hujayralarni laboratoriyada yetishtirib, ularga eritrit yuborishdi. Atigi uch soat ichida oksidlovchi stressni bildiruvchi reaktiv kislorod shakllari 75 foizga oshdi. Hujayralar himoya antioksidantlarini ishlab chiqarishni kuchaytirgan bo‘lsa-da, uning zararli ta’sirini bartaraf eta olmadi.
Bundan tashqari, azot oksidi tizimining ishi ham izdan chiqdi. Uning darajasi 20 foizga pasaydi. Ushbu modda qon tomirlarini kengaytirib, qon aylanishini tartibga solishda muhim ahamiyatga ega.
_1--5kHSMuY.avif)
Shuningdek, endotelin-1 moddasining ishlab chiqarilishi 30 foizga oshdi. Ushbu modda tomirlarda spazmni chaqiradi. Miya qon tomirlaridagi hujayralar esa t-PA (trombni eritishda ishtirok etuvchi oqsil) ajratish qobiliyatini yo‘qotgan. Tadqiqotdan ma’lum bo‘ladiki, eritrit organizmning insultga qarshi tabiiy himoya tizimi zaiflashtiradi.
Garchi tadqiqot laboratoriya sharoitida o‘tkazilgan bo‘lsa-da, bu holat inson organizmida aynan shunday kechadi, deb bo‘lmaydi. Shunga qaramay, olingan natijalar boshqa ilmiy ishlar xulosasi bilan mos kelmoqda. Bu esa eritritni doimiy iste’mol qilish xavfsizligi haqidagi avvalgi qarashlarni qayta ko‘rib chiqishga undaydi. Demak, shakar o‘rnini bosuvchi moddalarning qon tomirlarga ta’sirini chuqurroq o‘rganish zarur.
Izoh (0)