Kasallikni shunday davri bo‘ladiki, na dori-darmon va na jarrohlik amaliyoti yordam beroladi. Afsuski, bunday holatda bemorlarda uzoq muddatli, chidab bo‘lmas darajadagi kuchli og‘riqlar kuzatiladi. Bemorning hayot sifatini yaxshilash, yaqinlariga maʼnaviy dalda berish uchun butun dunyoda palliativ yordam ko‘rsatish rivojlanib bormoqda. Oliy toifali anesteziolog-reanimatolog, tibbiyot fanlari doktori O‘tkir Hoshimov palliativ yordam va uni O‘zbekistondagi holati yuzasidan “Daryo”ga izoh berdi.
-Vde8Fwxh.avif)
Palliativ yordam nima?
Palliativ yordam – inkor etib bo‘lmaydigan va davolab bo‘lmaydigan kasalliklar bilan og‘rigan bemorlarga ko‘rsatiladigan tibbiy, psixo-ijtimoiy va maʼnaviy yordam turidir. Bu yordam bemorning hayot sifatini yaxshilashga va og‘riq hamda boshqa simptomlarni yengillashtirishga qaratilgan.
Onkologik bemorlarda palliativ yordamning ahamiyati
Og‘riqni boshqarish: o‘rta va og‘ir darajadagi og‘riqlar morfin va boshqa opioidlar yordamida nazorat qilinadi.
Nafas qisilishi, hajmli shishlar, metastaz simptomlari kabi holatlar bilan kurashish.
Psixologik va emotsional qo‘llab-quvvatlash: depressiya, qo‘rquv va stress holatlari bilan ishlash.
Oilaviy yordam: bemor qarindoshlarini ham ruhiy, huquqiy va ijtimoiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash.
Palliativ yordamning asosiy prinsiplari:
- hayotni tasdiqlash va o‘limni tabiiy jarayon sifatida qabul qilish;
- bemorning og‘rig‘ini va boshqa qiyin simptomlarini yengillashtirish;
- psixologik va maʼnaviy yordam ko‘rsatish;
- kasallikning so‘nggi bosqichida bemor va uning oilasini qo‘llab-quvvatlash.
Qaysi bosqichda palliativ yordam boshlanadi?
Palliativ yordam kasallikning oxirgi bosqichigacha kutilmasdan, kasallik aniqlangandan boshlab ko‘rsatilishi mumkin. Bu vaqtda ham davolovchi terapiya, ham palliativ yordam birgalikda qo‘llaniladi.
O‘zbekistonda palliativ yordam holati
Oxirgi yillarda O‘zbekistonda palliativ yordam tizimini rivojlantirish bo‘yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Respublikamizda ayrim onkologiya markazlari va hospislar palliativ xizmatlarni taklif qilmoqda. Lekin hali ham to‘liq qamrab olish va jamoatchilik xabardorligini oshirish talab etiladi.
Xulosa
Onkologik bemorlarda palliativ yordam nafaqat og‘riqni kamaytirish, balki ularning hayot sifatini yaxshilash, inson qadrini saqlash va bemorni maʼnaviy jihatdan qo‘llab-quvvatlashning muhim yo‘nalishidir. Bu masʼullardan mazkur sohaga yanada jiddiy va davriy yondashuvni talab qiladi.
Izoh (0)