Yozgi jaziramada bosh og‘rig‘i ko‘pchilikka tanish muammo. Bu faslda hatto to‘liq sog‘lom odamlar ham bosh og‘rig‘iga duch keladi. Haroratning keskin ko‘tarilishi, suvsizlanish yoki quyosh ostida uzoq yurish organizmda jiddiy noqulayliklarni keltirib chiqaradi. Quyida issiqda bosh og‘rig‘i nimadan yuzaga kelishi, xavfli belgilari va oldini olish yo‘llari haqida mutaxassis tavsiyalarini keltirib o‘tamiz.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, dunyodagi katta yoshlilar aholisining 4 foizi oyiga kamida 15 kun bosh og‘rig‘idan aziyat chekadi. Bu simptomning takrorlanish chastotasi mintaqalarga qarab farq qilsa-da, muammo butun dunyo bo‘ylab tarqalgan va insonlarni yoshi, irqi yoki yashash joyidan qat’i nazar birdek ta’sir qiladi.
Havo harorati har 5 darajaga ko‘tarilganda bosh og‘rig‘i ehtimoli 8 foizga ortadi. Shu sababli ilgari bunday muammoga duch kelmagan odamlar ham yozda bosh og‘rig‘idan shikoyat qilishi mumkin.
Issiqda bosh og‘rishining sabablari
Birinchidan, harorat ta’sirida qon tomirlari kengayadi, qon bosimi pasayadi, natijada to‘qimalar qon bilan yetarli ta’minlanmaydi.
Ikkinchidan, tana o‘z haroratini tartibga solish uchun ko‘p terlaydi, bu esa suyuqlik yo‘qotilishiga olib keladi. Suvsizlanish oqibatida qon quyuqlashadi va bu bosh miyaning qon bilan ta’minlanishiga salbiy ta’sir qiladi. Bunga javoban tomirlar keskin torayadi.
Avval tomirlar kengayib, so‘ng torayishi bosh og‘rig‘ining asosiy sababi hisoblanadi. Ayniqsa, sovuq ichimlik iste’mol qilinganda tomirlardagi spazmlar kuchayadi.
Odatda 50 foiz insonlar normal haroratda ham bosh og‘rig‘idan shikoyat qiladi. Harorat ko‘tarilganda esa bu belgilar yanada kuchayadi.
Belgilar va tashxis
Quyidagi holatlar bosh og‘rig‘ining xavfli turlariga kiradi va darhol shifokorga murojaat qilishni talab etadi:
- odatdagi faoliyat bilan shug‘ullanishga to‘sqinlik qiladigan bosh og‘rig‘i;
- har qanday jismoniy faollikda yoki yotgan holatda kuchayadigan bosh og‘rig‘i;
- bosh og‘rig‘iga terida toshmalar, tana haroratining ko‘tarilishi qo‘shilsa;
- og‘riq kuchayib borsa yoki intensivligi o‘zgaruvchan bo‘lsa.
Issiq havo bosh og‘rig‘ining asosiy sababchisi bo‘lishi yoki mavjud kasallikni og‘irlashtiruvchi omil bo‘lishi mumkin.
Oldini olish
Bosh og‘rig‘i kundaligini yuritish tavsiya etiladi. Unda quyidagilar qayd etilishi lozim:
- og‘riqning joylashuvi;
- og‘riq darajasi va kuchi;
- uning xarakteri;
- uni qo‘zg‘atgan omillar, shu jumladan issiqlik yoki havo dimligi;
- qon bosimi va yurak urishi;
- boshqa simptomlar: ko‘ngil aynishi, qusish, bosh aylanish va boshqalar.
Bosh og‘rig‘i harorat o‘zgarishidan kelib chiqsa, har doim ham dorilar talab qilinmaydi. Bunday holatda quyidagi oddiy tavsiyalarga amal qilishning o‘zi yetarli bo‘lishi mumkin:
- Tana vazningizga qarab yetarli miqdorda suyuqlik ichishni unutmang (har kg uchun 30–40 ml). Suv xona haroratida bo‘lishi kerak, muzdek suv aks ta’sir qiladi. Spirtli, gazli va shirin ichimliklardan esa voz keching;
- Dim havoda uzoq vaqt qolmang. Quyosh ostida bo‘lmasangiz ham, issiqlik urishi ehtimoli bor;
- Keskin hidlar, baland tovushlar va yorqin chiroqlardan yiroq bo‘ling;
- Yengil, och rangli matodan tikilgan bosh kiyim kiying;
- Salqin dush qabul qiling. Sovuq suvda ho‘llangan kompressni boshga qo‘ying;
- Agar siz yuqori qon bosimidan aziyat cheksangiz, shifokor buyurgan dorilarni doimo yoningizda olib yuring, chunki issiq havo bu simptomlarni kuchaytiradi.
Izoh (0)