Ko‘p hollarda ijtimoiy tarmoqlarda magnit bo‘roni va undan ehtiyot bo‘lish haqida xabarlar tarqalib turadi. Aslida, magnit bo‘roni nima? Ushbu maqolada magnit bo‘roni qanday yuzaga kelishi va ularning inson organizmiga ta’sirini ko‘rib chiqamiz.
Magnit bo‘ronlarining kelib chiqish sabablari
Yer atrofida ko‘rinmas qobiq — magnitosfera mavjud bo‘lib, u sayyorani Quyosh nurlaridan himoya qiladi. Kosmosdan unga Quyosh shamoli deb ataladigan oqim — Quyoshdan 400 km/s tezlikda uchadigan ionlangan zarralar ta’sir qiladi. Odatiy kunlarda Quyosh shamoli va Yer magnit qobig‘ining bosimi teng bo‘ladi. Ammo Quyoshda chaqnashlar sodir bo‘lganda Quyosh shamolining tezligi oshadi, bosim muvozanati o‘zgaradi, Yer ustidagi magnitosfera siqilib, undagi oqimlar kuchayadi. Aynan shu hodisa magnit bo‘roni hisoblanadi. Natijada Quyosh magnit maydonidan zaryadlangan zarralar Yer magnitosferasiga kirib, oqimlarni hosil qiladi va uning magnit maydonida o‘zgarishlarga olib keladi.
Magnit bo‘roni bir necha soatdan bir necha kungacha davom etadi va sun’iy yo‘ldoshlar, navigatsiya tizimlari hamda aloqa tarmoqlarining ishlashiga xalaqit berishi, shuningdek, inson salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Magnit bo‘ronining inson salomatligiga ta’siri
Uyqu va kayfiyat
Magnit bo‘roni uyquni tartibga soluvchi gormon melatonin va kayfiyat uchun javob beradigan serotonin gormonlariga ta’sir qiladi. Shuning uchun bunday vaqtda turli yoshdagi insonlarda uyqusizlik, tushkun kayfiyat yoki asabiylik kuzatiladi.
Bosh og‘rig‘i va migren
Yerning elektromagnit maydonidagi o‘zgarishlar bosh miyaning qon tomirlariga ta’sir qilib, boshda og‘riqlar, migren kasalligining kuchayishiga olib keladi.
Qon bosimi
Magnit bo‘ronlari o‘rta yosh va undan katta odamlarning qon bosimini oshiradi yoki tushirib yuboradi.
Tanadagi elektrokimyoviy jarayonlar
Tabiiy hodisa miyadagi nerv impulslarining butun tana bo‘ylab uzatilishiga va yurak faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Umumiy ahvolning yomonlashuvi
Ba’zi insonlar magnit bo‘roni vaqtida umumiy ahvoli yomonlashganidan shikoyat qiladi. Masalan, charchoq, uyqusizlik, bo‘g‘im va mushaklardagi og‘riqlar o‘z-o‘zidan yuzaga keladi.
Magnit bo‘roni barchaga bir xil ta’sir etmaydi. Yerning magnit maydoni taʼsiri odatda aksariyat insonlarga deyarli sezilmaydi. Bunga asosan surunkali kasalliklari mavjud shaxslar ta’sirchan bo‘ladi.
Magnit bo‘roni kimlar uchun xavfli?
Quyidagi kasalliklarga chalingan bemorlar magnit bo‘roni ta’siriga ko‘proq moyil:
Nevrologik kasalliklarga chalingan odamlar. Epilepsiya yoki migren bilan og‘riganlar elektromagnit maydondagi o‘zgarishlarga ko‘proq sezgir.
Yurak-qon tomir kasalliklari bo‘lgan odamlar. Gipertoniya (yuqori qon bosimi) yoki aritmiya (yurakning tartibsiz urishi)dan aziyat chekadigan bemorlar.
Ruhiy kasal insonlar. Depressiya yoki bipolyar buzilishga chalingan bemorlarga magnit bo‘roni gormonlar darajasiga va miyadagi neyrokimyoviy jarayonlarga ta’sir qiladi va kasallik yanada avj oladi.
Ob-havoga ta’sirchan insonlar. Ba’zi odamlarga ob-havo va atrof-muhit o‘zgarishlariga ko‘proq ta’sir qiladi. Bunday shaxslarda bosh og‘rig‘i, asabiylashish yoki uyqusizlik kuzatiladi.
Magnit bo‘ronidan qanday himoyalanish mumkin?
Sog‘lom turmush tarziga rioya qilish
Muntazam jismonan faol bo‘lish, sog‘lom va foydali mahsulotlarni iste’mol qilish, uyquga to‘yish va stressni boshdan o‘tkazmaslik kabi omillar magnit bo‘ronining salbiy ta’sirini kamaytiradi va unga chidamli bo‘lishga asos yaratadi.
Ruhan va jismonan dam olish, tanani parvarish qilish
Organizm ehtiyojlariga e’tibor berish va tanani tiklash uchun unga vaqt berish muhimdir. Doimiy dam olish hissiy stressni yengishga hamda magnit bo‘roniga chidamli bo‘lishga yordam beradi.
Og‘ir jismoniy faoliyatni cheklash
Magnit bo‘roni paytida bosh og‘rig‘i yoki boshqa noxush holatlar kuzatilganda og‘ir ish qilmaslik va ko‘proq dam olish muhim.
Shifokor ko‘rigidan o‘tish
Ob-havoga sezgirlik aniqlangan vaqtda terapevtga murojaat qilish va magnit bo‘roni yuzaga kelganda qanday yo‘l tutish haqida individual tavsiyalar olish lozim.
Izoh (0)