Mashhur “Muhtasham yuz yil” seriali butun dunyo tomoshabinlariga Usmonlilarning eng buyuk hukmdorlaridan biri — Sulton Sulaymonning hayoti va o‘limi tarixini namoyish etdi. Ammo uning taqdiridagi asosiy voqealarning hammasi ham serialda aks etmagan.
Sulton Sulaymon “Muhtasham yuz yil” filmida
1520-yilda Usmonli taxtiga yangi sulton o‘tirdi — Salim I Yovuzning o‘g‘li otasining o‘rnini egallaydi. Hokimiyat tepasiga kelgan Sulaymon darhol posholar safini tozalashga kirishadi. U imperiyada poraxo‘rlik avj olganini bilardi. Hukmronlik yillarida u davlati hududini sezilarli darajada kengaytirishga muvaffaq bo‘ldi. Buyuk Sulaymon Qonunidan dushmanlar ham, nopok fuqarolar ham qo‘rqishardi. U qarindosh-urug‘chilikni rag‘batlantirmas, hatto kuyovlariga ham yo‘l bermasdi.
Sulton haramiga eng go‘zal qizlarni keltirishardi. Uning birinchi sevgilisi Gulfem — o‘g‘li vafot etgandan so‘ng, umrining oxirigacha podshoh haramida qoladi. Mustafoning onasi Mohidavron esa Sulaymonni ayol sifatida mutlaqo qiziqtirmasdi. Seralda tasodifan paydo bo‘lgan slavyan qizi Aleksandra sanoqli kunlar ichida Usmoniylar hukmdorini o‘ziga maftun etadi. U sultonga besh farzand tuhfa etib, raqibalari ustidan g‘alaba qozonadi.
O‘z ta’siri, taqdiri va merosxo‘rlarining hayotidan xavotirga tushgan Xurram katta shahzoda Mustafoni sotqin va dushmanga aylantirish uchun barcha choralarni ko‘radi. Aynan Roksolananing fitnalari tufayli Sulaymon dastlab do‘sti va o‘ng qo‘li bo‘lgan Ibrohim poshoni, so‘ngra esa o‘z farzandini qatl ettiradi.
Katta merosxo‘rning fojiali o‘limidan keyin, buyuk hukmdor fuqarolarining ko‘pchiligi uchun ulug‘vorligini yo‘qotadi. Ayniqsa, yanicharlar hukmdorga nafrat bilan munosabatda bo‘la boshlaydi, hatto imperiyaning oddiy aholisi ham podshohning o‘z xotini Xurramning quliga aylanib qolganini ochiqchasiga aytishardi.
Sulaymon 1566-yil sentyabr oyida Sigetvar qal’asini qamal qilish paytidagi so‘nggi harbiy yurishida vafot etadi. Uning o‘limi bir necha kun davomida yashirib kelinadi. Otasiga faqat qizi Mehrimohgina aza tutadi. Sulaymon taxti uning omon qolgan yagona o‘g‘li — shahzoda Salimga o‘tadi.
Sulton Sulaymon real hayotda qanday bo‘lgan?
Sulaymonning “Muhtasham yuz yil”dagi siyosiy va harbiy faoliyati tarixiy nuqtayi nazardan juda ishonarli tasvirlangan. Aynan uning hukmronligi davrida Usmoniylar imperiyasi o‘z taraqqiyotining cho‘qqisiga erishadi, chegaralari sezilarli darajada kengaytiriladi.
Sulaymon ulkan diniy siyosat ham olib borgan. U iloji boricha diniy muassasalar islom dinining shariat qoidalariga qat’iy amal qilgan holda ishlashiga harakat qiladi. O‘ninchi podshohga ezoterik diniy tartiblar tarafdorlarining qarashlari begona edi, ba’zan unda kuchli g‘azab uyg‘otaradi.
Ammo “Muhtasham yuz yil” serialida aslida u syujetning asosiy mavzusi bo‘lishiga qaramay, Sulaymonning shaxsiy hayoti ishonarsiz tasvirlangan. Eng avvalo, tomoshabinlarga na Fulan, na Sulaymon taxtga o‘tirgan paytda hayot bo‘lgan ikki katta o‘g‘li — Murod va Mahmud ko‘rsatilmaydi.
Shuningdek, dostonda Roksolana haramga kelishi bilan sultonning Mohidavronga bo‘lgan qiziqishi bir zumda so‘ngani tasvirlangan. Aslida esa podshohning sevimli ayollari kamida sakkiz yil davomida uning e’tiboridan tushmagan. Bundan tashqari, tarixchilar Mustafoning Mohidavrondan tug‘ilgan yagona farzand emasligiga ishonch hosil qilishgan. Hatto Mohidavron haramni tark etib, o‘g‘li bilan sanjoqqa ketganidan keyin ham slavyan ayol podshohning yagona kanizi bo‘lmagan. Sulton umrining oxirigacha boshqa cho‘rilar bilan ham munosabatda bo‘lgan.
Biroq shunday bo‘lsa-da, Xurram podshohga haqiqatan ham juda katta ta’sir o‘tkazardi. Serialda ko‘rsatilgan va hukmdor bilan uning xotini o‘rtasidagi nizoga sabab bo‘lgan maxfiy xona aslida ham mavjud edi. Faqat u Sulaymonning shaxsiy farmoyishi bilan qurilgandi. Davlatni boshqarish bilan bog‘liq barcha muhim masalalarda u doimo Roksolana bilan maslahatlashardi. U nafaqat xotini, balki maslahatchisi, do‘sti va suyanchig‘i ham edi.
Aytishlaricha, Sulaymon qonuniy xotinlarini rashk qildirishni juda yoqtirishini yozgan. Dastlab u ko‘p yillar davomida Xurram va Mohidavron o‘rtasida o‘ziga xos musobaqa uyushtirgan, Mustafoning onasi ketgach esa e’tiborini yosh cho‘rilarga ham qaratgan. Podshoh Roksolananing sadoqati va vafodorligiga zarracha shubha qilmasdi. Ammo uning uchun xotini o‘z o‘rnini bilishi va haddan oshmasligi muhim edi. Shu sababli u vaqti-vaqti bilan xotiniga uning o‘rnini kimdir egallashi mumkinligini eslatib turardi.
Sulaymonning otalik sifatlariga kelsak, uni yaxshi ota deb bo‘lmasdi. Gap sultonning o‘ta qattiqqo‘lligida emas — o‘sha zamonlar shunday bo‘lgan, uning o‘g‘illari ham buyuk sulolaning vorislari edi. U shaxsan ikki o‘g‘li — Mustafo va Boyazidni qatl etishga buyruq bergan. Bundan tashqari, podshohning ayrim zamondoshlari shahzoda Salimning ichkilikbozligida aynan uni ayblaydi. Chunki u o‘zi poytaxtga, sanjoqlarga va xususan o‘z saroyiga sharob yetkazib berishga ruxsat bergan edi.
Sulton Sulaymon haqiqatan ham Usmonli imperiyasining eng buyuk hukmdori bo‘lgan. Ammo davlatni boshqarishda mohir bo‘lsa-da, yaqinlarini baxtli qila olmadi. Aynan shu sababli ko‘pchilik uni ajoyib hukmdor, lekin dahshatli er va ota sifatida baholaydi.
Izoh (0)