Ichki ishlar vazirligining Jazoni ijro etish departamentiga qarashli Olmaliqdagi 14-sonli koloniyadan 21 yashar mahkum — Muhammadqodir Po‘latovning jasadi chiqdi. “Daryo” jurnalisti bilan suhbatlashgan marhumning onasi Nigora Qambarova o‘g‘li o‘z ajali bilan o‘lmaganini, o‘ldirilganini aytmoqda.
O‘g‘limning 14-fevral kuni tongda mazasi qochgan. Qayt qilgan. Kun bo‘yi tobi bo‘lmagach, shu kuni jon bergan. Uni sud ekspertizaga olib borib, tilib tashlashgan, jasadini muzlatishganidan so‘ng, 15-fevral kuni menga qo‘ng‘iroq qilishib, “jasadini olib keting” deyishdi. O‘sha kuni o‘g‘limning mazasi bo‘lmagan bo‘lsa, yashiriladigan gap bo‘lmasa, nega menga yoki otasiga xabar berishmadi? Nega aynan o‘sha kuni bizni chaqirishmadi? O‘g‘lim o‘lib, jasadi tilinib, muzlatilgach, xabar qilishdi. Tag‘inam sovuq ohangda jasadini olib keting deyishlari judayam g‘alati tuyuldi, deydi Nigora Qambarova.
“O‘g‘lim og‘ir jinoyat qilganlar qamoqxonasiga joylashtirishgan”
Suhbatdoshning aytishicha, u 24-yanvardan 27-yanvargacha, uch kun kun davomida va to‘rtinchi kuni uyiga qaytgunga qadar o‘g‘li bilan birga bo‘lgan.
Shu yilning 24-yanvar kuni o‘g‘lim bilan uzoq muddatli uchrashuvga borib, uch kun kun davomida, qaytayotgan kunim — 27-yanvar kuni esa Farg‘onaga qaytgunimcha yonida bo‘ldim. Nabiralarimni olib borgandim, kechasi ikki-uchgacha uxlamay jiyanlari bilan o‘ynadi. Uchrashuv davomida o‘g‘lim bilan ko‘p suhbatlashdim. U niyatlarini, maqsadlarini aytdi. Maslahat qildik. Suhbat davomida uning “aya bu yerdagilar o‘tirgan joyida odamni o‘ldirishga qodir ekan” degan gapini endi tushunyapman. Do‘kondagi arzimas mojaro sabab o‘g‘limga uch yil berilgandi. O‘g‘lim o‘tirgan Olmaliqdagi qamoqxonada odatda qotillik qilgan, jinoyati og‘ir, uzoq muddatga qamalganlar o‘tirar ekan-da. Ular o‘g‘limning o‘sha yerga qamalganidan hayratlanishgan. Muddati kamlar u yerga olib borilmas ekan. O‘g‘lim o‘sha kungi uchrashuvda shu gapni gapirganida eʼtibor bermagan ekanman, endi tushunib yetayapman, deydi Nigora opa.
“O‘g‘limning yuragida muammo bo‘lganda katta janglarda o‘lib ketardi”
Muhammadqodir Po‘latovning o‘limi bo‘yicha fikr bildirgan masʼullar, xususan Bosh prokuratura ham sud-tibbiy ekspertizaning dastlabki maʼlumotiga tayanib, mahkum o‘limiga yurak ishemik kasalligining o‘tkir shakli, yurak mushaklarida qon ketishi “miokard infarkti” sabab bo‘lganini maʼlum qildi. Marhumning onasi esa bunga ishonmayapti.
Bolamning yuragi ushlab o‘lgan bo‘lganida, avvalroq Qirg‘izistondagi katta-katta janglarda barzangi bolalar bilan urush qilganida o‘lib ketgan bo‘lardi-da. O‘g‘lim 9 yoshidan boshlab, sport bilan shug‘ullanib kelardi. Sog‘lom va chiniqqan bola edi. Sog‘lig‘ida hech qanday muammo yo‘q edi. Men bolamning miokard infarktidan vafot etganiga ishonmayman, deydi ona.
Suhbatdoshning aytishicha, masʼullar farzandining tobi qochishini, qayt qilishini diareya bilan bog‘lagan.
O‘g‘lim o‘sha kuni diareya bo‘lganida qamoqda o‘g‘lim bilan bitta joyda saqlanayotgan 100-110 kishi ham shunday bo‘lishi kerak edi-ku. Bolamga o‘limga olib keluvchi dori berishgan shekilli kechasi bilan zaharlanib, ertalab turganda qayt qila boshlagan. Eng yomoni, o‘g‘limni kasalxonaga olib borishgan, morgga olib borishgan, boshini, qornini tilib, tikishgan. Ammo bir og‘iz bizga xabar berishmagan. Bu yerda yashiriladigan, sir saqlanadigan gap bo‘lganki, shunday yo‘l tutishgan. O‘g‘limning jasadini ko‘zdan kechirganimizda elektroshoker izlari, bo‘ynida tig‘ izlari borligini ko‘rganimdan so‘ng bu haqdagi shubhalarim yanayam ortdi, deydi suhbatdosh.
Holat Bosh prokuratura hamda Ombudsman nazoratiga olingan
Voqea haqida jamoatchilikka rasmiy maʼlumot bergan Bosh prokuratura holat yuzasidan Olmaliq shahar prokuraturasi xodimlari tomonidan voqea joyi va murda ko‘zdan kechirilib, mutasaddi xodimlar hamda shifokorlardan holat yuzasidan tushuntirishlar olingani, o‘lim sababini aniqlash uchun sudga oid tibbiy ekspertiza tayinlanganini bildirdi.
Ayni paytda Toshkent maxsus prokuraturasi tomonidan tergovga qadar tekshiruv harakatlari olib borilmoqda. 21 yoshli yigit o‘limi shuningdek, Inson huquqlari bo‘yicha vakil (ombudsman) nazoratiga ham olingan.
Nodira Qambarovaning qo‘shimcha qilishicha, farzandining maʼrakasini o‘tkazayotgan kuni xonadoniga Ombudsman vakillari ekanini aytgan ikki kishi borgan.
Odam juda ko‘p bo‘lgani uchun eslab ham qololmadim. Ikki kishi Inson huquqlari bo‘yicha vakillar ekanini aytishgandi. O‘g‘limning dadasi bilan ancha suhbatlashishgan. Keyin o‘zim ham ularning yoniga borib, qo‘shimcha axborot berishga harakat qildim. Sababi o‘g‘lim ko‘proq men bilan turgani uchun dadasi ko‘p gaplardan bexabar edi, deydi Nigora opa.
Marhum Muhammadqodir Po‘latov oilada yagona o‘g‘il bo‘lgan. Otasi va onasi 2008-yil ajrashgach, u Farg‘ona shahrida onasi bilan birga yashagan. Otasi esa viloyatning So‘g‘d tumanida istiqomat qilgan.
IIB binosiga yurib borib, o‘lik holda qaytganlar
Marhum Muhammadqodir Ichki ishlar vazirligiga qarashli binolardan o‘ligi chiqqanlarning navbatdagisi hisoblanadi. 2020-yil yanvar oyida Qashqadaryo viloyatining Chiroqchi tumanida, iyun oyida esa Andijon viloyatining Andijon shahridagi IIB binolaridan o‘liklar chiqdi. Andijondagi IIB binosida jon bergan Alijon Abdukarimov besh yil avvalgi qimmatbaho tosh mojarosi sabab IIBga tergov qilish uchun olib borilgan bo‘lsa, Chiroqchi tuman IIBdan o‘lik holda chiqqan Yusuf Abdurahmonov mol o‘g‘riligida gumonlanib, so‘roq qilingandi. Har ikkisi ham IIB xodimlarining zo‘ravonligi, so‘roq qilinayotgan gumonlanuvchiga nisbatan kuch ishlatishi ortidan vafot etgan.
“Chiroqchi voqeasi” aybdorlari ishini ko‘rib chiqqan Oliy sud sudyasi Kamoliddin Tolliboyev raisligidagi sudlov hayʼati marhum Yusuf Abdurahmonov o‘limida ayblanganlar — Chiroqchi tumani IIO FMB 4-sonli IIB boshlig‘i lavozimida ishlagan Nurbek Ovlayevni 9 yilga, jinoyat qidiruv guruhi tezkor vakili lavozimida ishlagan Anvar Jonqobilovni 8 yil 6 oyga, 4-sonli IIB profilaktika inspektori lavozimida ishlagan Sherzod Rahmonovni 6 yilga, Adham Tojinorovni 5 yil 6 oyga ozodlikdan mahrum qilingandi. Chiroqchi tumani IIO FMB 4-sonli IIB jinoyat qidiruv guruhi tezkor vakili lavozimida ishlagan Boburmirzo G‘ayratovga esa 2 yil IIBda hamda boshqa mansabdorlik vazifalarida ishlash huquqidan mahrum qilinib, 4 yil ozodlikni cheklash jazosi tayinlangandi.
Andijonlik fuqaro o‘limiga sababchi bo‘lganlar ham jazosiz qolmadi, albatta. 2020-yil 27-noyabr kuni Jinoyat ishlari bo‘yicha Andijon viloyat sudi binosida sudlanuvchilar D.Hamraliyev 9 yilga, Qodirov, Rayimjonov va Hasanboyevlar 10 yilga, P.Mamajonov 8 yil 6 oyga, A.To‘raqulov 1 yil muddatga ozodlikdan mahrum qilindi.
Izoh (0)