Iqtisodiyot bo‘yicha 2024-yilgi Nobel mukofoti sovrindorlari e’lon qilindi

Iqtisodiyot bo‘yicha 2024-yilgi Nobel mukofoti sovrindorlari e’lon qilindi. Mukofot Daron Ajemog‘li, Saymon Jonson va Jeyms Robinsonga “institutlarning qanday shakllanishi va farovonlikka qay tarzda ta’sir ko‘rsatishi” bo‘yicha olib borgan tadqiqotlari uchun berildi.

1968-yilda Shvetsiya banki tomonidan ta’sis etilgan iqtisodiyot bo‘yicha mukofot laureatlarining e’lon qilinishi Nobel haftaligini yakunlaydi. Mukofotlar 10-dekabr kuni, Alfred Nobel vafot etgan kuni topshiriladi. Mukofotning pul ekvivalenti — 11 million shved kroni, joriy kurs bo‘yicha 1 million AQSH dollaridan sal ko‘proqni tashkil qiladi. Pul mukofotidan tashqari, Shvetsiya qiroli sovrindorlarga medal va diplomlarni topshiradi.

Ma’lumot uchun, Daron Ajemo‘g‘li va Jeyms Robinson “Mamlakatlar tanazzuli sabablari: qudrat, farovonlik va kambag‘allik manbalari” kitobi muallifi hisoblanadi.

• 2023-yilda iqtisodiyot bo‘yicha Nobel mukofoti amerikalik Klaudiya Goldinga “mehnat bozorida ayollarning roli haqida olib borgan tadqiqotlari uchun” berilgandi.
• 2022-yilda esa Ben Bernanke, Duglas Diamond va Filipp Dyubvig “moliyaviy inqirozlar va bank ishi bo‘yicha tadqiqotlari uchun” taqdirlangan.

2024-yilgi Nobel sovrindorlari

11-oktyabr kuni tinchlik bo‘yicha Nobel “yadroviy quroldan xoli dunyoga erishishdagi saʼy-harakatlari” uchun Yaponiyaning atom bombasidan omon qolganlarni birlashtirgan Nihon Hidankyo tashkilotiga berildi.

10-oktyabr kuni adabiyot bo‘yicha Nobel mukofotini “tarixiy jarohatlar va inson hayotining nozikligini aks ettiruvchi kuchli nasriy she’riyat” uchun janubiy koreyalik yozuvchi Xan Kanga olgandi.

9-oktyabr kuni kimyo bo‘yicha Nobel mukofoti “oqsilni hisoblash dizayni uchun” amerikalik Devid Beker va “oqsil tuzilishi prognozi uchun” britaniyalik Demis Hassabis va Jon Jumperga berilgandi. Beyker butunlay yangi turdagi oqsillarni yaratgan. Britaniyalik olimlar esa 50 yildan beri hal etilmagan muammoni — oqsillarning murakkab tuzilishini oldindan bashorat qilish uchun AlphaFold2 nomli sun’iy intellekt modelini yaratgan.

8-oktyabr kuni fizika bo‘yicha Nobel mukofoti “sun’iy neyron tarmoqlari yordamida mashinaviy o‘rganishni ta’minlaydigan fundamental kashfiyotlar va ixtirolar uchun” Jon Hopfild va Jeffri Hintonga berilgan.

7-oktyabr kuni tibbiyot bo‘yicha Nobel mukofoti “mikroRNK molekulalarini kashf etgani hamda uning transkripsiyadan keyingi gen boshqaruvida tutgan o‘rni uchun” Viktor Ambros va Gariy Ruvkunga berilgan.