“Daryo” O‘zbek operasining “qiroli”, O‘zbekiston xalq artisti Ramiz Usmonov bilan O‘zbekiston davlat akademik teatrida suhbat tashkillashtirdi. Suhbat avvalida Ramiz Usmonov “Daryo” muxbiriga akademik teatrni tanishtirdi, undagi har bir zalning tarixi va bezaklari haqida batafsil so‘zlab berdi. Zallarning har biriga 12 ta viloyat nomi berilgani va bezaklari ham shunga uyg‘unlashtirilganini aytib o‘tdi.
— Suyagingiz shu teatrda qotgan. Tomoshabinlar sizni faqat opera emas, boshqa ampluada ham ko‘rganmi?
— Toshkentga endi kelgan yillarim san’atkor ekanligimni aytib, kimning etagini tutay deb tanishlardan so‘rab-surishtirganimda, Ehson Osmonov degan klipmeyker bor, shu odam bilan ishla deyishgandi. Yodingizda bo‘lsa, “Tashmorya”da kliplar olganmiz, salkam 20 yil avval edi. O‘shanda 20 yosh edim. Estrada janrida ham ijod qilganman, albatta. Opera ijro qilganim bilan baribir o‘zbekmiz, o‘zbekcha qo‘shiqlar ham ijro etamiz, qalbimizda o‘zbek ashulalarining o‘rni boshqacha. Yashirmayman, to‘ylarga ham chiqqanman. Lekin u to‘ylar boshqacha edi, hammasi jonli bo‘lardi, orqada kamida 10 ta professional musiqachi o‘tirardi.
— Oddiy qilib aytganda, xonandalarning tirikchiligi to‘ydan. Opera ijrochilariniki-chi?
— Jiddiy savol bo‘ldi. To‘yda xonandalarning “birrovi” umuman boshqa narx. Men 100 foiz ishonch bilan aytaman, opera xonandalari to‘yga bormaydi. Teatrda ishlaydi. Lekin bu sohada qiynalib, xalq qulog‘ida bo‘lgan vokal yo‘nalishidagi 1-2 ta qo‘shiqni zamonaviy yozib olib, to‘yga chiqib ketganlar ham bor. Bilasiz, janrlar ichida eng murakkabi bu — opera. Butun jahon tan olgan san’at bu. Men boshqa sohalarni yomonlamoqchi emasman, o‘zim maqom, milliy ashulachilarni eshitib katta bo‘lganman.
— Lekin ishdan tashqari asosiy tirikchilik qayerdan?
— O‘zim shu teatrga rahbar bo‘lganimdan keyin bir narsaga harakat qilib kelyapman. Bu ham bo‘lsa yoshlarni, xalq artistlarini chet davlatlarga shartnoma asosida yuborib, kelishilib, ikki taraf ham roziligida konsertlar berilsin, san’atkorlarimiz ijod qilsin va albatta, hujjatda yozilgan miqdorda o‘zining gonorarini olsin. Hozir bunga imkoniyat ko‘p, hech kim qarshilik qilmaydi. O‘nta o‘zbek borsin, o‘nta emas, 15 ta borsin — marhamat, eshiklar ochiq.
So‘nggi yillarda teatr atmosferasi yaxshi tarafga o‘zgardi. Hozir teatrda 800 kishi ishlaydi, chet elga chiqilganda 120-150 ta odam chiqadi. Shuncha odamni boshqarishni o‘ziga yarasha qiyinchiligi bo‘ladi. Gastrol safarlariga doim faqat bir jamoa boravermaydi, almashib turiladi — shundagina ijod bo‘ladi.
30-sentyabrdan 7-oktyabrgacha Istanbul va Antalya shahriga gastrol safarimiz bor. Prezidentimizning 2021-yildagi “Opera va balet san’ati to‘g‘risida”gi qarori chiqqanidan so‘ng teatrimiz butun jahonni aylanib, san’atimizni ko‘rsatib kelyapti. Shu yil mart oyida Bishkek shahrida “Maysaraning ishi”ni qo‘ydik, bir kundan so‘ng gala-konsert berdik. Qirg‘iz xalqi o‘zbek teatri qadimiyligini, o‘zbek san’atkorlari esa yuqori o‘rinlarda turishini tan oldi. Koreya, Xitoy kabi rivojlangan davlatlarni ham lol qoldirib kelyapmiz.
— Yaqin kunlarda teatrda qanday yangiliklarni ko‘rishimiz mumkin?
— 12-sentyabrda katta premyera — “Yevgeniy Onegin”ni taqdim etdik. Xalqdan takliflar tushgach, teatrimizda shu spektaklni sahnalashtirishni xohladim va rossiyalik sahnalashtiruvchi rejissyor, liboslar bo‘yicha dizayner, chiroq ustalarini taklif qildim. Xor artistlari o‘zimizning o‘zbek yigit-qizlar bo‘ladi. Birgalikda ishlasak, bu spektakl uzoq yillar yashaydi, deb o‘ylayman.
Avvallari ko‘pgina jahon teatrlari bu spektaklni qo‘yishga qo‘rqqan, sababi haqiqatan dramaturgiyasi va ijro taraflama qiyin bo‘lgan. Bizda sharoit yaxshiligi, ovozlar yetarliligi, orkestr zo‘rligi tufayli bu asarni sahnalashtirishga qaror qildik.
— O‘zbekistonda opera eshituvchilar soni ko‘pmi? Shaxsiy fikringiz?
— Albatta, oxirgi 10 yilda ancha siljish bo‘ldi — tinglovchilar soni oshdi. Teatrga, bilasiz, romantik insonlar keladi. Spektaklda har 30-40 daqiqadan keyin tanaffus bo‘ladi, shunda odamlar teatr balkoniga chiqib shaharning tungi manzarasidan zavq oladi.
— Siz pulga xizmat qilasizmi yo pul siz uchunmi?
— Inson agar pul uchun nimanidir ko‘zlasa, u odam hech nimaga erisholmaydi. Otam rahmatli “O‘g‘lim, sen pulni quvma, pul seni quvsin” derdi. Oilamiz katta, 11 farzandmiz, men eng kichigiman. Jizzaxdan Toshkentga juda erta — 5-sinfda o‘qib yurgan kezlarim kelganman, kelgach ota-onam mehriga zor bo‘lganman. O‘ylaymanki, inson pulga xizmat qilishi kerak emas.
— Sizning hayot yo‘lingiz haqida spektakl qo‘yilsa, uni qanday nomlagan bo‘lardingiz?
— Hayotimni sarhisob qilsa, bir spektakl qo‘ysa bo‘ladi, albatta. Uni “Hayot va haqiqat” deya nomlardim. Sababi juda ko‘p qiyinchiliklarni ko‘rdim va faqat mehnat hamda haqiqat bilan shu kunlarga yetib keldim. Bu haqiqat. Yoshlar buni bilishini xohlayman, qiyinchilikdan qo‘rqish kerak emas.
— Hayotingiz davomidagi eng qadrli sovg‘a?
— Men uchun eng qadrli sovg‘a — Alloh bergan farzandlarim. Hech qachon birovdan sovg‘a kutmayman. Inson baxtidan ortiq yana qanday sovg‘a bo‘lishi mumkin? Bir qizim va ikki o‘g‘lim bor, million-million pullar bo‘lsa-yu, ammo farzandlarim sog‘ bo‘lmasa, u pullar menga kerakmas.
Ramiz Usmonov bilan to‘ liq suhbatni quyida tomosha qilishingiz mumkin.
Izoh (0)