Joriy yilning 6-may kuni Xitoy raisi Si Szinpin so‘nggi besh yil ichida ilk bor Yevropaga tashrif buyurdi. U dastlab Fransiyaga bordi va mamlakat prezidenti Emmanuel Makron hamda Yevropa komissiyasi raisi Ursula fon der Lyayen bilan muzokaralar olib bordi. Tahlilchilarning aytishicha, Xitoy rahbarining Yevropaga tashrifidan asosiy maqsad — Amerika Qo‘shma Shtatlarining ta’sir doirasi kamroq bo‘lgan dunyoga intilish va Xitoy hamda Yevro Ittifoqi o‘rtasidagi savdo taranglashuvini yumshatish.
“Daryo” ushbu mavzuda bir qator mutaxassislarning fikr-mulohazalarini o‘rgandi.
Ko‘plab siyosatshunoslar kun tartibida ko‘tarilgan yana bir asosiy mavzu — Ukraina va Rossiya o‘rtasida kechayotgan urush bo‘lganini yozdi.
“Fransiya prezidenti “Xitoydan Moskvaga ta’sir o'tkazish uchun uning ixtiyorida bo'lgan vositalardan foydalanishga ishontirishga” urinadi, lekin bu kamdan-kam hollarda samara beradi. Xitoyning yirik xalqaro masalalarda yondashuvi o‘zgarishsiz qoladi” – deya fikr bildirgan xitoyshunos Emmanuel Linkot.
“Makronning Yevropa “strategik avtonomiyasi” haqidagi nutqi Xitoy rahbarining ko‘p qutbli dunyo haqidagi qarashlarini yanada rivojlantirishga yordam beradi. Iqtisodiy jabhada aniq kelishuv bo‘lmasa-da, Si Szinpinning tashrifi “zararni cheklash” ga yordam beradi”, – degan Xitoy bo'yicha katta ilmiy xodimi Yu Jie.
Parijdan so‘ng Xitoy rahbari “Bir kamar, bir yo‘l” loyihasida ishtirok etayotgan mamlakatlar Vengriya va Serbiyaga tashrif buyurdi. Si Szinpin dastlab Serbiyaga qo‘nib o‘tdi. Xitoy raisining tashrifi NATOning Belgraddagi Xitoy elchixonasiga zarba berganligining 25 yilligiga to‘g‘ri keldi. Ya'ni AQSHning 26-prezidenti Teador Ruzvelt aytkanidek: “siyosatda tasodiflar bo'lmaydi, har qanday tasodif ham puxta o'ylangan reja asosida amalga oshiriladi”.
Ekspertlarning fikriga ko'ra, Si Szinpinning Belgrad shahriga amalga oshirgan tashrifi Xitoyning “yangi dunyo tartibotini” qayta qurish zarurligi haqidagi narativlarini ilgari surishga yordam berdi.
“Xitoy rahbarining Budapeshtga tashrifi geosiyosiy signaldir”, – deya yozdi Karlos Roa.
Xitoy rahbarining Yevropaga safari Vengriyada – Yevropa Ittifoqida Bryussel bilan eng ko‘p qarama-qarshilikka boruvchi mamlakatda yakunlandi. 9-may kuni Si Szinpin Vengriya bosh vaziri Viktor Orban bilan bilan muzokaralar o‘tkazdi. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, siyosatchilar ikki mamlakat o‘rtasida “har tomonlama strategik sheriklik” to‘g‘risida kelishib olgan va “bir nechta hukumatlararo kelishuvlar” imzolangan.
Uchrashuv davomida Vengriya bosh vaziri ikki davlat kelajakda atom sanoati sohasida hamkorlik qilmoqchi ekanini eslatib o‘tgan. Shuningdek, Xitoy Budapesht va Belgrad o‘rtasida 350 kilometrlik temir yo‘l liniyasini qurmoqda, va bu temir yo‘l Xitoy kreditlari hisobidan moliyalashtiriladi.
Bundan tashqari Xitoyning BYD va Great Wall Motor avtokompaniyalari Vengriyada ishlab chiqarish ob'ektlarini tashkil etish bo'yicha shartnomalar tuzgan. Ya’ni Xitoy o‘z elektromobillarini Yevropaga yetkazib berish zanjirida Vengriyani muhim bo‘g‘in bo‘lishiga umid qilmoqda.
“Orban sitafkani Xitoyga tikmoqda. U mamlakatni logistika markaziga aylantirmoqchi ekanligi aniq bo‘ldi”, – dedi Yevropa siyosatini tahlil qilish markazining katta ilmiy xodimi Tamas Matura Wall Street.
Shu bilan Xitoy rahbarining Yevropaga qilgan safari o‘z nihoyasiga yetdi. Endi 15-16–may kunlari qaytatdan yangi muddatga saylangan Rossiya prezidenti Vladimir Putin Xitoyga safar qilishi kutilmoqda. Albatta mana shu uchrashuvda ko‘p narsa hal bo‘lishi mumkin.
Izoh (0)